Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

Умрнинг ҳар дами ғанимат. . .

 

 

Юқоридаги сатрлар муаллифи, Ўзбекистон халқ шоири Анвар Обиджон ҳаётнинг

ҳар бир лаҳзаси ичра қайнаб ижод қилишга интилувчи, умрнинг ҳар бир дамини

бор қувончу изтироблари ила куйловчи адибдир. Китобнинг биринчи қисмига

шоирнинг ёшлик давридаги ишқ-муҳаббат оташлари гуркираб турган, курашувчанлик

ва тошқин туйғулар жозибасига йўғрилган шеърлари жамланди. Иккинчи қисмдаги

шеърларни ўқиб, шоирнинг ёши энди анча улғайганини, эл-юрт тақдирига нисбатан

мушоҳадалари кенгайганини, ижодига салобат қўшилганини сезиш мумкин.

 

* * *

Битта шоир камайса нима,

Чарх яратар бошқа нусхасин.

Чўкиб кетса тўфонда кема,

Пишиқроғин ясар устаси.

 

Тўфонлардан сесканма, қалбим,

Қайиқлардек сузма қирғоқлаб.

Кемаман деб уммонга талпин,

Юз балога ўзингни чоғлаб.

 

Қайиқларда — илинж ва хоҳиш,

Кемаларда — орзу ва мақсад.

Бугун сенда бир олам ташвиш,

Гал келганда ўзингни кўрсат.

 

Ё тилиб ўт довулнинг кўксин,

Ё кемадек ғарқ бўл иззатда.

Унутмагил — қайиқлар чўкса,

Олинмайди ҳатто рўйхатга. . .

 

Тўфонлардан сесканма, қалбим!

1980

 

* * *

Bitta shoir kamaysa nima,

Charx yaratar boshqa nusxasin.

Cho‘kib ketsa to‘fonda kema,

Pishiqrog‘in yasar ustasi.

 

To‘fonlardan seskanma, qalbim,

Qayiqlardek suzma qirg‘oqlab.

Kemaman deb ummonga talpin,

Yuz baloga o‘zingni chog‘lab.

 

Qayiqlarda — ilinj va хohish,

Kemalarda — orzu va maqsad.

Bugun senda bir olam tashvish,

Gal kelganda o‘zingni ko‘rsat.

 

Yo tilib o‘t dovulning ko‘ksin,

Yo kemadek g‘arq bo‘l izzatda.

Unutmagil — qayiqlar cho‘ksa,

Olinmaydi hatto ro‘yxatga. . .

 

To‘fonlardan seskanma, qalbim!

1980

 

* * *

Урилажак дўқлардан,

Узилажак ўқлардан

Омон асра мени, чарх!

 

Туғилажак нафратдан,  

Тўқилажак туҳматдан

Омон асра мени, чарх!

 

Айтилажак қарғишдан,

Алдаяжак олқишдан

Омон асра мени, чарх!

 

Таъмаюқи тузлардан,

Номеҳрибон кўзлардан

Омон асра мени, чарх!

1974

 

* * *

Urilajak do‘qlardan,

Uzilajak o‘qlardan

Omon asra meni, charx!

 

Tug‘ilajak nafratdan,

To‘qilajak tuhmatdan

Omon asra meni, charx!

 

Aytilajak qarg‘ishdan,

Aldayajak olqishdan

Omon asra meni, charx!

 

Ta’mayuqi tuzlardan,

Nomehribon ko‘zlardan

Omon asra meni, charx!

1974

 

* * *

Дилбарим, чекканим жафолар ҳаққи,

Ибодат қилурман бир умр сенга.  

Ўкинчлар, тузалмас хатолар ҳаққи

Ибодат қилурман бир умр сенга.

 

Ғам-алам ва ситам берганинг учун,

Кўзимга қатра нам берганинг учун,

Порадил қалам ҳам берганинг учун

Ибодат қилурман бир умр сенга.

 

Менга ишқ узатган инъом туфайли,

Висолдан умидвор оқшом туфайли,

Тақдирдан қасоскор илҳом туфайли

Ибодат қилурман бир умр сенга.

 

Сўник қалб ҳисларин титганинг боис,

Ғафлатдан уйғотиб кетганинг боис,

Саботли, курашчан этганинг боис

Ибодат қилурман бир умр сенга.

1973

* * *

Dilbarim, chekkanim jafolar haqqi,

Ibodat qilurman bir umr senga.

O‘kinchlar, tuzalmas xatolar haqqi

Ibodat qilurman bir umr senga.

 

G‘am-alam va sitam berganing uchun,

Ko‘zimga qatra nam berganing uchun,

Poradil qalam ham berganing uchun

Ibodat qilurman bir umr senga.

 

Menga ishq uzatgan in’om tufayli,

Visoldan umidvor oqshom tufayli,

Taqdirdan qasoskor ilhom tufayli

Ibodat qilurman bir umr senga.

 

So‘nik qalb hislarin titganing bois,

G‘aflatdan uyg‘otib ketganing bois,

Sabotli, kurashchan etganing bois

Ibodat qilurman bir umr sengа.

1973

 

Кипригинг нега нам. . .

 

Қайсидир бетайин девона

Алжираб заҳрини сочдими,

Куйманиб бирон шўр пешона

Сенга дил ҳасратин очдими,

Кипригинг нега нам,

Жонгинам?

 

Қолдингми дўстларсиз дилдираб,

Ўчдими исинган гулханинг,

Чақиндек ёки бир йилтираб,

Алдатиб кетдими севганинг,

Кипригинг нега нам,

Жонгинам?

 

Кўриб ё тўзғиган гулларни,

Ҳисларинг келдими жунбушга,

Варақлаб ё «Ўткан кунлар»ни,

Азадор бўлдингми кумушга,

Кипригинг нега нам,

Жонгинам?

 

Ё ҳазин боқдими суратдан

Босқинчи енгган юрт аскари,

Хаёлан бўлдингми беватан,

Тўлдириб тутқунлар сафларин,

Кипригинг нега нам,

Жонгинам?

 

Эмасмиз шунчаки тирик жон,

Энг олий онг мавжуд одамда

Ва бизда бор экан то виждон,

Йиғлаш-чун сабаб кўп оламда. . .

Кипригинг неганам,

Жонгинам?

1979

 

 

 

 

Kipriging nega nam. . .

 

Qaysidir

Betayin devona

Aljirab zahrini sochdimi,

Kuymanib biron sho‘r peshona

Senga dil hasratin ochdimi,

Kipriging nega nam,

Jonginam?

 

Qoldingmi do‘stlarsiz dildirab,

O‘chdimi isingan gulxaning,

Chaqindek yoki bir yiltirab,

Aldatib ketdimi sevganing,

Kipriging nega nam,

Jonginam?

 

Ko‘rib yo to‘zg‘igan gullarni,

Hislaring keldimi junbushga,

Varaqlab yo «O‘tkan kunlar»ni,

Azador bo‘ldingmi kumushga,

Kipriging nega nam,

Jonginam?

 

Yo hazin boqdimi suratdan

Bosqinchi yenggan yurt askari,

Xayolan bo‘ldingmi bevatan,

To‘ldirib tutqunlar saflarin,

Kipriging nega nam,

Jonginam?

 

Emasmiz shunchaki tirik jon,

Eng oliy ong mavjud odamda

Va bizda bor ekan to vijdon,

Yig‘lash-chun sabab ko‘p olamda. . .

Kipriging nega nam,

Jonginam?

1979

 

* * *

Шодон хушлаш, малагим,

Кўзёш тўкма бекорга.

Боғлангандир юрагим

Шу мағизранг шудгорга.

 

Сизиб кирган қонимга

Бу сўқмоқлар, тепалар.

Мен қайтаман ёнингга

Гуллаганда бедалар.

 

Қайтсам, таниб тўзғоқлар

Йўлга парқув сепгайлар.

Бинафшалар ўйноқлаб,

Оёғимни ўпгайлар.

 

Фақат ўша паллада

Сен бедодлик қилмагин.

Ёт йигит-ла панада

Дайдиб юрган бўлмагин.

1979

 

* * *

Shodon xushlash, malagim,

Ko‘zyosh to‘kma bekorga.

Bog‘langandir yuragim

Shu mag‘izrang shudgorga.

 

Sizib kirgan qonimga

Bu so‘qmoqlar, tepalar.

Men qaytaman yoningga

Gullaganda bedalar.

 

Qaytsam, tanib to‘zg‘oqlar

Yo‘lga parquv sepgaylar.

Binafshalar o‘ynoqlab,

Oyog‘imni o‘pgaylar.

 

Faqat o‘sha pallada

Sen bedodlik qilmagin.

Yot yigit-la panada

Daydib yurgan bo‘lmagin.

1979

 

 

* * *

Ором олар безавол,

Дилбарим оқ  каптардек.

Юмуқ турар кўзлари

Очилмаган хатлардек.

 

Қўнимлими, қўнимсиз,

Бор-е, қулман шу «қуш»га.

Кўз очса ҳам, барибир —

Саводим йўқ ўқишга.

1982

 

* * *

Orom olar bezavol,

Dilbarim oq kaptardek.

Yumuq turar ko‘zlari

Ochilmagan xatlardek.

 

Qo‘nimlimi, qo‘nimsiz,

Bor-e, qulman shu «qush»ga.

Ko‘z ochsa ham, baribir —

Savodim yo‘q o‘qishga.

1982

* * *

Булутсимон парқувга

Ойдек маъюс ботаман.

Ўхшаб етим оҳуга

Битта ўзим ётаман,

Раҳминг келсин, сулувжон.

 

Имо қилар юлдузлар

Нур киприги пирпираб.

Ҳароратсиз ўй-ҳислар

Юрагимда дилдирар,

Раҳминг келсин, сулувжон.

 

Қунишганча ухлайман,

Дардларимга биқиниб.

Тушларимда йиғлайман,

Сенга қулдек сиғиниб,

Раҳминг келсин, сулувжон.

 

 

Кўтараман тонгда бош

Иситмадан ловуллаб.

Кипригимда қайнар ёш,

Юрагимда —довуллар. . .

Раҳминг келсин, сулувжон.

1979

 

* * *

Bulutsimon parquvga

Oydek ma’yus botaman.

O‘xshab yetim ohuga

Bitta o‘zim yotaman,

Rahming kelsin, suluvjon.

 

Imo qilar yulduzlar

Nur kiprigi pirpirab.

Haroratsiz o‘y-hislar

Yuragimda dildirar,

Rahming kelsin, suluvjon.

 

Qunishgancha uxlayman,

Dardlarimga biqinib.

Tushlarimda yig‘layman,

Senga quldek sig‘inib,

Rahming kelsin, suluvjon.

 

Ko‘taraman tongda bosh

Isitmadan lovullab.

Kiprigimda qaynar yosh,

Yuragimda — dovullar. . .

Rahming kelsin, suluvjon.

1979

 

 

* * *

Кўнглингдан мен жавоҳир топсам,

Сен қалбимнинг зарин титмасанг;

Тунни чангдек тўзғитиб чопсам,

Остонада уйғоқ кутмасанг,

Йиғламайман.

 

Менга севинч бахш этган онинг,

Қилолмасам сенга завқ тортиқ;

Фидоман деб турганда жонинг,

Бўлолмасам жондош ва содиқ,

Йиғлагайман.

1975

 

 

* * *

Ko‘nglingdan men javohir topsam,

Sen qalbimning zarin titmasang;

Tunni changdek to‘zg‘itib chopsam,

Ostonada uyg‘oq kutmasang,

Yig‘lamayman.

 

Menga sevinch baxsh etgan oning,

Qilolmasam senga zavq tortiq;

Fidoman deb turganda joning,

Bo‘lolmasam jondosh va sodiq,

Yig‘lagayman.

1975

 

Қодирийни эслаб

 

Руҳингизга сиғинганим чоқ,

Ҳис қиламан ўзимни руҳсиз.

Дўст қалбида тириксиз,

Бироқ —

Ғаним учун оламда йўқсиз.

 

Арвоҳингиз бахтли отадек

Юртга боқсин

Бугун шод бўлиб.

Юртда минглаб Анвар, Отабек

Улғаймоқда темирзот бўлиб.

 

Сўнгач,

Яна чақнайди чақмоқ,

Фазо борки, ёғду ҳамнафас.

Омон бўлса эл, она тупроқ,

Сиз охирги Абдулла эмас.

 

 

Зотан

Мангу Замин ва Ҳаёт,

Абадийдир Нур ва Ҳақиқат.

Абадийдир Қалб ва Эътиқод,

Абадийдир Ватан ва Миллат!

1982

 

Qodiriyni  eslab

 

Ruhingizga sig‘inganim choq,

His qilaman o‘zimni ruhsiz.

Do‘st qalbida tiriksiz,

Biroq —

G‘anim uchun olamda yo‘qsiz.

 

Arvohingiz baxtli otadek

Yurtga boqsin

Bugun shod bo‘lib.

Yurtda minglab Anvar, Otabek

Ulg‘aymoqda temirzot bo‘lib.

 

So‘ngach,

Yana chaqnaydi chaqmoq,

Fazo borki, yog‘du hamnafas.

Omon bo‘lsa el, ona tuproq,

Siz oxirgi Abdulla emas.

 

Zotan

Mangu Zamin va Hayot,

Abadiydir Nur va Haqiqat.

Abadiydir Qalb va E’tiqod,

Abadiydir Vatan va Millat!

1982

 

 

Кайфият

 

Гўрдек сокин ариқнинг лаби,

Бошим узра мотамсаро тол.

Перрондаги безори каби

Ҳуштак чалиб санғийди шамол.

Кўзёшлардек тўкилар барглар,

Ҳисларимдек майсалар тўзғин.

Кўкдаги ой — қувғинди каптар,

Кулранг булут — оч қолган қузғун.

Тун сайлига шайланган чоғи

Атир сепиб олган каби қиз,

Димоғимни қитиқлар гоҳи

Шабнам-сирға таққан ғар ялпиз.

Нелар ҳақда куйлар чигиртка,

У ҳам ишқдан куйганми ёхуд?

Ўтирибман чўми-и-б сукутга,

Айтолмасдан дардим мен ношуд.

1974

 

Kayfiyat

 

Go‘rdek sokin ariqning labi,

Boshim uzra motamsaro tol.

Perrondagi bezori kabi

Hushtak chalib sang‘iydi shamol.

Ko‘zyoshlardek to‘kilar barglar,

Hislarimdek maysalar to‘zg‘in.

Ko‘kdagi oy — quvg‘indi kaptar,

Kulrang bulut — och qolgan quzg‘un.

Tun sayliga shaylangan chog‘i

Atir sepib olgan kabi qiz,

Dimog‘imni qitiqlar gohi

Shabnam-sirg‘a taqqan g‘ar yalpiz.

Nelar haqda kuylar chigirtka,

U ham ishqdan kuyganmi yoxud?

O‘tiribman cho‘mi-i-b sukutga,

Aytolmasdan dardim men noshud.

1974

* * *

Дунёда бор учта чин дўстим:

Отам,

Онам. . .

Яна аллаким.

Учинчисин айтмоқ қийин иш,

Хотиним ҳам шунчаки таниш.

1974

 

* * *

Dunyoda bor uchta chin do‘stim:

Otam,

Onam. . .

Yana allakim.

Uchinchisin aytmoq qiyin ish,

Xotinim ham shunchaki tanish.

1974

* * *

Учрашмаймиз энди заминда,

Кўришмаймиз қиёматда ҳам.

Биламан, энг аламли кунда

Эслагайсан номимни, санам.

 

Муштоқларинг камайган сайин,

Соғинарсан кутишларимни.

Итингга нон ташлаб атайин,

«Қоплонжо-о-н», деб ўтишларимни.

 

Лоқайдланиб сўрсалар ҳолинг,

Ташна кўзлар тушар ёдингга.

Унут бўлган ҳазин тимсолим

Яна маъюс келар олдингга.

 

Шан туйғунгдан бичарлар қайғу,

Лабларингда бўзаради дард.

Қайғунгдан ҳам излаб мен туйғу,

Дудоғингга қўндирмасдим гард.

 

Йироқ кетар бўлдим қаҳрингдан

Ва унутдим сени бемотам.

Учрашмаймиз энди заминда,

Кўришмаймиз қиёматда ҳам.

 1976

 

 

* * *

Uchrashmaymiz endi zaminda,

Ko‘rishmaymiz qiyomatda ham.

Bilaman, eng alamli kunda

Eslagaysan nomimni, sanam.

 

Mushtoqlaring kamaygan sayin,

Sog‘inarsan kutishlarimni.

Itingga non tashlab atayin,

«Qoplonjo-o-n», deb o‘tishlarimni.

 

Loqaydlanib so‘rsalar holing,

Tashna ko‘zlar tushar yodingga.

Unut bo‘lgan hazin timsolim

Yana ma’yus kelar oldingga.

 

Shan tuyg‘ungdan bicharlar qayg‘u,

Lablaringda bo‘zaradi dard.

Qayg‘ungdan ham izlab men tuyg‘u,

Dudog‘ingga qo‘ndirmasdim gard. . .

 

Yiroq ketar bo‘ldim qahringdan

Va unutdim seni bemotam.

Uchrashmaymiz endi zaminda,

Ko‘rishmaymiz qiyomatda ham.

1976

 

***

Менинг учун орзудир бари:

          қошларингнинг сирли имоси,

          оғушингнинг нашъу намоси,

          лабларингнинг шаҳду шаккари.

 

Менинг учун бир умр армон:

          кўзларингда ёнмаган меҳринг,

          дил истагин уқмаган зеҳнинг,

          юрагингдан сўнмаган гумон.

 

Енгиб бўлмас дарддир мен учун:

          сен сўзимдан ранжиган дафъа,

          сен ёнимда бўлмаган ҳафта,

          сен тушимда ҳазин боққан кун.

 

Менинг учун хаёлдир фақат:

          эркаланиб айтган дил розинг,

          ёлғиз менга аталган нозинг

          ва қалбингда туғилган шафқат. . .

1975

 

* * *

Mening uchun orzudir bari:

          qoshlaringning sirli imosi,

          og‘ushingning nash’u namosi,

          lablaringning shaxdu shakkari.

Mening uchun bir umr armon:

          ko‘zlaringda yonmagan mehring,

          dil istagin uqmagan zehning,

          yuragingdan so‘nmagan gumon.

Yengib bo‘lmas darddir men uchun:

          sen so‘zimdan ranjigan daf’a,

          sen yonimda bo‘lmagan hafta,

          sen tushimda hazin boqqan kun.

Mening uchun xayoldir faqat:

          erkalanib aytgan dil rozing,

          yolg‘iz menga atalgan nozing

          va qalbingda tug‘ilgan shafqat. . .

1975

 

Биз ва қиз

 

Иккимизга бўлинг диловар,

Ё куйдиринг бизни баробар.

Биздан тез-тез сўраб туринг ҳол,

Бизга камдир бир дона иқбол.

 

Иккимизни этинг бирдек ром,

Бераверинг теппа-тенг илҳом.

. . . Иккимиздан борса ишқий хат,

Қилақолинг ошнамга шафқат.

1979

 

Biz va qiz

 

Ikkimizga bo‘ling dilovar,

Yo kuydiring bizni barobar.

Bizdan tez-tez so‘rab turing hol,

Bizga kamdir bir dona iqbol.

 

Ikkimizni eting birdek rom,

Beravering teppa-teng ilhom.

. . . Ikkimizdan borsa ishqiy xat,

Qilaqoling oshnamga shafqat.

1979

 

Қайтиш

 

Сўлғин ғунча эдим мен,

Сизни кўриб очилдим.

Камалакнинг ўқидек

Бағрингизга санчилдим.

 

Келдим йўлдан толиқиб,

Қолар бўлсам тез ухлаб,

Сочларингиз уйғотсин

Юзларимни қитиқлаб.

1978

 

Qaytish

 

So‘lg‘in g‘uncha edim men,

Sizni ko‘rib ochildim.

Kamalakning o‘qidek

Bag‘ringizga sanchildim.

 

Keldim yo‘ldan toliqib,

Qolar bo‘lsam tez uxlab,

Sochlaringiz uyg‘otsin

Yuzlarimni qitiqlab.

1978

 

* * *

Яхши тушлар кўринг, маликам,

Тушингизга кирсин оҳулар.

Уйғонсангиз, ўкинчдан ҳар дам

Дилга яна томар оғулар,

Яхши тушлар кўринг, маликам.

 

Оғулардан ясаб бўлмас бол,

Беҳудадир умид, илтижо.

Балки сизни кўрсатиб увол,

Атай маъсум яратган худо,

Яхши тушлар кўринг, маликам.

 

Турибман-ку худодан пастда,

Қаршингизда букканча тизни.

Тушингизда оҳулар аста

Оғушимга бошласин сизни,

Яхши тушлар кўринг, маликам.

 

Оғушимдан боқаркансиз жим,

Чарақлайди кўкда зуҳрангиз.

Кўзларимда акс этар бир зум

Хаёлларга асир чеҳрангиз,

Яхши тушлар кўринг, маликам.

 

Чеҳрангизга суқланган оним

Айланаман бедорингизга.

Танамни тарк этолмас жоним,

Тўймас бўлсам дийдорингизга. . .

Яхши тушлар кўринг, маликам.

1979

 

* * *

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam,

Tushingizga kirsin ohular.

Uyg‘onsangiz, o‘kinchdan har dam

Dilga yana tomar og‘ular,

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam.

 

Og‘ulardan yasab bo‘lmas bol,

Behudadir umid, iltijo.

Balki sizni ko‘rsatib uvol,

Atay ma’sum yaratgan xudo,

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam.

 

Turibman-ku xudodan pastda,

Qarshingizda bukkancha tizni.

Tushingizda ohular asta

Og‘ushimga boshlasin sizni,

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam.

 

Og‘ushimdan boqarkansiz jim,

Charaqlaydi ko‘kda zuhrangiz.

Ko‘zlarimda aks etar bir zum

Xayollarga asir chehrangiz,

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam.

 

Chehrangizga suqlangan onim

Aylanaman bedoringizga.

Tanamni tark etolmas jonim,

To‘ymas bo‘lsam diydoringizga. . .

Yaxshi tushlar ko‘ring, malikam.

1979

 

Омадли зот

 

Тўрткўз деган кўппак бор,

Қурғур кони истеъдод.

Ундана ёр, на рўзғор,

Қорни тўйса —чарх обод.

 

Ирғишлайди шод-қувноқ,

Суяк топган маҳали.

Қассоб севган ит бўлмоқ —

Орзу қилган амали.

 

Ундан-бунга гап ташиб,

Битирмас ўз камини.

Ким биландир дўстлашиб,

Тортмас унинг ғамини.

 

Калтаклашса дафъатан,

Хафа бўлмас, сўкинмас.

Ҳайратланмас мардлардан,

Номарддан ҳам ўкинмас.

 

Эрк унга ёт бир туйғу,

Ҳаёт гўё сохта сир.

Гўё унинг фахри шу —

Бўйнидаги мис занжир. . .

 

Тўрткўз деган кўппак бор,

Қурғур кони истеъдод.

Унда на эл, на диёр,

Қорни тўйса —чарх обод.

1973

 

Omadli zot

 

To‘rtko‘z degan ko‘ppak bor,

Qurg‘ur koni iste’dod.

Unda na yor, na ro‘zg‘or,

Qorni to‘ysa — charx obod.

 

Irg‘ishlaydi shod-quvnoq,

Suyak topgan mahali.

Qassob sevgan it bo‘lmoq —

Orzu qilgan amali.

 

Undan-bunga gap tashib,

Bitirmas o‘z kamini.

Kim bilandir do‘stlashib,

Tortmas uning g‘amini.

 

Kaltaklashsa daf’atan,

Xafa bo‘lmas, so‘kinmas.

Hayratlanmas mardlardan,

Nomarddan ham o‘kinmas.

 

Erk unga yot bir tuyg‘u,

Hayot go‘yo soxta sir.

Go‘yo uning faxri shu —

Bo‘ynidagi mis zanjir. . .

 

To‘rtko‘z degan ko‘ppak bor,

Qurg‘ur koni iste’dod.

Unda na el, na diyor,

Qorni to‘ysa — charx obod.

1973

 

 

Миллатдошлик

 

Мен кимман-у, сен кимсан,

Жуда қотди бу бошим.

Нечун менга ғанимлик

Қилмоқдасан, юртдошим?

 

Сен қотирма бошингни,

Жам бўлсин ўй-хотиринг.

Ўлсам майли тиғингдан,

Бўлолмасман қотилинг.

1978

 

Millatdoshlik

 

Men kimman-u, sen kimsan,

Juda qotdi bu boshim.

Nechun menga g‘animlik

Qilmoqdasan, yurtdoshim?

 

Sen qotirma boshingni,

Jam bo‘lsin o‘y-xotiring.

O‘lsam mayli tig‘ingdan,

Bo‘lolmasman qotiling.

1978

 

Эркин  Воҳидов

Ярим минг йил нарига

Бура олса йўлини,

Навоийга соғ-омон

Топширарди Гулини.

 

Бобо битмоқ истаган

Байтни излар довотдан.

Орзу қилар ётар пайт

Уйғонмоқни Ҳиротда.

1981

 

Erkin Vohidov

Yarim ming yil nariga

Bura olsa yo‘lini,

Navoiyga sog‘-omon

Topshirardi Gulini.

 

Bobo bitmoq istagan

Baytni izlar dovotdan.

Orzu qilar yotar payt

Uyg‘onmoqni Hirotda.

1981

 

Ўспирин

 

Юрагимда қасирға, тошқин,

Бўғзим мавжли саволларга лим.

Фикрим туман,

Ҳаётнинг уфқин —

Илғолмайин қийналар зеҳним.

 

Ким айтяпти?

Кимга бу қўшиқ?

Қайси ҳисдан бошланар виждон?

Туйғуларим безовта, инжиқ,

Туйғуларнинг туби зимистон.

 

Бу косада болми ё оғу?

Уни ётга беролмам, демак.

Уни четга отишим,

Ёхуд —

Ўзим  тотиб кўришим керак.

 

Қайдан бу шавқ?

Қайдан бу нолиш?

Ким ва нега беряпти фармон?

Олдда юрмоқ балки ғирт ташвиш,

Аммо қуйруқ бўлиш ҳам армон.

 

Қийнар ўйлар,

Эзар сукутлар,

Гувлар савол бўрони такрор.

Юрагимда мурғак умидлар

Туғилади безиллоқ, ҳушёр.

1977

 

O‘spirin

 

Yuragimda qasirg‘a, toshqin,

Bo‘g‘zim mavjli savollarga lim.

Fikrim tuman,

Hayotning ufqin —

Ilg‘olmayin qiynalar zehnim.

 

Kim aytyapti?

Kimga bu qo‘shiq?

Qaysi hisdan boshlanar vijdon?

Tuyg‘ularim bezovta, injiq,

Tuyg‘ularning tubi zimiston.  

 

Bu kosada bolmi yo og‘u?

Uni yotga berolmam, demak.

Uni chetga otishim,

Yoxud —

O‘zim totib ko‘rishim kerak.

 

Qaydan bu shavq?

Qaydan bu nolish?

Kim va nega beryapti farmon?

Oldda yurmoq balki g‘irt tashvish,

Ammo quyruq bo‘lish ham armon.

 

Qiynar o‘ylar,

Ezar sukutlar,

Guvlar savol bo‘roni takror.

Yuragimda murg‘ak umidlar

Tug‘iladi bezilloq, hushyor.

1977

 

* * *

Жонимни ўт қаърига

Ташлаб қочди қув нигор.

Чорасизлик зиндони

Бунча чуқур,

Бунча тор?!

 

Қўймас ғурур кишани

Қиз сари йўл олишга.

Охир

Зўрлаб мени тун

Никоҳлади болишга.

1982

* * *

Jonimni o‘t qa’riga

Tashlab qochdi quv nigor.

Chorasizlik zindoni

Buncha chuqur,

Buncha tor?!

 

Qo‘ymas g‘urur kishani

Qiz sari yo‘l olishga.

Oxir

Zo‘rlab meni tun

Nikohladi bolishga.

1982

 

* * *

Боқсам ҳаёт кўзига,

Оч жаллодга ўхшайди.

Бир кун

Тутар бўғзимдан,

Юраккинам тўхтайди.

 

Тарк этардим ҳозироқ

Бешафқат бу дунёни. . .

Нетай,

Ётга бергим йўқ

Бағримдаги барнони.

1979

 

 * * *

Boqsam hayot ko‘ziga,

Och jallodga o‘xshaydi.

Bir kun

Tutar bo‘g‘zimdan,

Yurakkinam to‘xtaydi.

 

Tark etardim hoziroq

Beshafqat bu dunyoni. . .

Netay,

Yotga bergim yo‘q

Bag‘rimdagi barnoni.

1979

* * *

Қиз самога лол боқар,

Кўзларида интиқлик.

Юрагига хуш ёқар,

Мангу поклик, тиниқлик.

 

Қўшқанотга қиз муҳтож

Ва самога зор кўпдан.

Ерда ишқи топталгач,

Излар энди бахт кўкдан.

1974

 

* * *

Qiz samoga lol boqar,

Ko‘zlarida intiqlik.

Yuragiga xush yoqar,

Mangu poklik, tiniqlik.

 

Qo‘shqanotga qiz muhtoj

Va samoga zor ko‘pdan.

Yerda ishqi toptalgach,

Izlar endi baxt ko‘kdan.

1974

 

* * *

Бир бахшиман,

Ҳолимга тушун,

Бечораман ҳозирча паққос.

Зебу зевар юрмоғинг учун

Яратолмам улкан имтиёз.

 

Қизғанчиқ деб ўйлама, гулим,

Бу сўз мен-чун тенгдир ўлимга.

Инон,

Жуда очиқдир қўлим,

Ҳеч нарса йўқ фақат қўлимда.

1974

 

* * *

Bir baxshiman,

Holimga tushun,

Bechoraman hozircha paqqos.

Zeb-u zevar yurmog‘ing uchun

Yaratolmam ulkan imtiyoz.

 

Qizg‘anchiq deb o‘ylama, gulim,

Bu so‘z men-chun tengdir o‘limga.

Inon,

Juda ochiqdir qo‘lim,

Hech narsa yo‘q faqat qo‘limda.

1974

 

 

 

Ёввойи  мантиқ

 

Балиқчилик — бўйдоқлар иши!

Сув парисин тутволса ногоҳ,

Қила олмас қонуний никоҳ

Уйланган киши.

1973

 

Yovvoyimantiq

 

Baliqchilik — bo‘ydoqlar ishi!

Suv parisin tutvolsa nogoh,

Qila olmas qonuniy nikoh

Uylangan kishi.

1973

 

Фарғоналиклар

 

Неча хил ғанимлар сочди қаҳрини,

Йиғлашни билмади фарғоналиклар.

Гоҳи дўст тилса-да юрак-бағрини,

Дўст дилин тилмади фарғоналиклар.

 

Кўрди кўп зилзила, селни, тошқинни,

Кўрди кўп талонни, кўрди босқинни,

Кўрса-да кулбаси юзлаб ёнғинни,

Юртидан жилмади фарғоналиклар.

 

Берса ҳам жангларда мингталаб мардин,

Мағрур чиқди қоқиб этакнинг гардин,

Ўткинчи қисматнинг ўткинчи дардин

Назарга илмади фарғоналиклар.

 

Садоқат бор жойда —диёнат омон,

Сотқинлик ёмондир, хиёнат ёмон,

Ёвга эл бўлмаган каби ҳеч замон,

Ёвни эл қилмади фарғоналиклар.

 

Меҳмони отда-ю, ўзлари яёв,

Кўзлари сокин-у, қалблари асов,

Зўрларни аския қилди беаёв,

Ожиздан кулмади фарғоналиклар.

 

Ҳануз ал-Фарғоний биз билан ўйлар,

Нодира то абад ғазалин сўйлар,

Маъмуржон ҳар кеча «Ёлғиз»ин куйлар,

Гўрда ҳам ўлмади фарғоналиклар.

 

Тун чўкса ёр эрур қасоскор сабр,

Порлоқ тонг сари йўл азал сержабр,

Ҳаёт деб курашди, дунёга ахир —

Бекорга келмади фарғоналиклар.

1982

 

Farg‘onaliklar

Necha xil g‘animlar sochdi qahrini,

Yig‘lashni bilmadi farg‘onaliklar.

Gohi do‘st tilsa-da yurak-bag‘rini,

Do‘st dilin tilmadi farg‘onaliklar.

 

Ko‘rdi ko‘p zilzila, selni, toshqinni,

Ko‘rdi ko‘p talonni, ko‘rdi bosqinni,

Ko‘rsa-da kulbasi yuzlab yong‘inni,

Yurtidan jilmadi farg‘onaliklar.

 

Bersa ham janglarda mingtalab mardin,

Mag‘rur chiqdi qoqib etakning gardin,

O‘tkinchi qismatning o‘tkinchi dardin

Nazarga ilmadi farg‘onaliklar.

 

Sadoqat bor joyda — diyonat omon,

Sotqinlik yomondir, xiyonat yomon,

Yovga el bo‘lmagan kabi hech zamon,

Yovni el qilmadi farg‘onaliklar.

 

Mehmoni otda-yu, o‘zlari yayov,

Ko‘zlari sokin-u, qalblari asov,

Zo‘rlarni askiya qildi beayov,

Ojizdan kulmadi farg‘onaliklar.

 

Hanuz al-Farg‘oniy biz bilan o‘ylar,

Nodira to abad g‘azalin so‘ylar,

Ma’murjon har kecha «Yolg‘iz»in kuylar,

Go‘rda ham o‘lmadi farg‘onaliklar.

 

Tun cho‘ksa yor erur qasoskor sabr,

Porloq tong sari yo‘l azal serjabr,

Hayot deb kurashdi, dunyoga axir —

Bekorga kelmadi farg‘onaliklar.

1982

 

* * *

Дам тешиб елкасин, дам қўлин ямлаб,

Гоҳ юзин тимдалаб, қулоғин тирнаб,

Бой бериб не-неча аниқ имконни,

Қўй, бунча қийнама шўрлик нишонни.

 

Яхшиси, ҳў сузук барнодан, мерган,

Юракка бехато уришни ўрган.

1971

 

* * *

Dam teshib yelkasin, dam qo‘lin yamlab,

Goh yuzin timdalab, qulog‘in tirnab,

Boy berib ne-necha aniq imkonni,

Qo‘y, buncha qiynama sho‘rlik nishonni.

 

Yaxshisi, ho‘ suzuk barnodan, mergan,

Yurakka bexato urishni o‘rgan.

1971

 

* * *

Хуш кўраман азалдан

Тўп пахтада ётишни.

Ўқиб қизиқ ғазалдан,

Қизларга гап сотишни.

 

Эски дардим бошланар

Кўрсам биби Тўхтани.

Топиб бўлмас, ошналар,

Ундан момиқ «пахта»ни.

1979

 

* * *

Xush ko‘raman azaldan

To‘p paxtada yotishni.

O‘qib qiziq g‘azaldan,

Qizlarga gap sotishni.

 

Eski dardim boshlanar

Ko‘rsam bibi to‘xtani.

Topib bo‘lmas, oshnalar,

Undan momiq «paxta»ni.

1979

 

* * *

Ўзинг бут қил,

О, тангрим,

Эркакларнинг камини.

Эркакларга қўйиб бер

Хотинларнинг ғамини.

1973

 

* * *

O‘zing but qil,

O, tangrim,

Erkaklarning kamini.

Erkaklarga qo‘yib ber

Xotinlarning g‘amini.

1973

 

* * *

Шамсиядек шийпонда

Суҳбат қурар эркаклар.

Аёллар бир томонда,

Келин — бола йўргаклар.

 

Қодир бобо йўргакка

Боқар хомуш ўйланиб.

Чалингандек безгакка,

Титрар соқол-мўйлаби.

 

Ёшлар кулиб қарашар:

«Кўп суқланманг Чаманга!»

. . . Чол шўрликни ўрашар

Эрта-индин кафанга.

1978

 

* * *

Shamsiyadek shiyponda

Suhbat qurar erkaklar.

Ayollar bir tomonda,

Kelin — bola yo‘rgaklar.

 

Qodir bobo yo‘rgakka

Boqar xomush o‘ylanib.

Chalingandek bezgakka,

Titrar soqol-mo‘ylabi.

 

Yoshlar kulib qarashar:

«Ko‘p suqlanmang Chamanga!»

. . . Chol sho‘rlikni o‘rashar

Erta-indin kafanga.

1978

 

* * *

Пўртана деб ошиқ қалбини,

Буюкларни ўхшатдим тоққа.

Лола дедим ёрнинг лабини

Ва менгзатдим ойни ўчоққа.

 

Икки сўз бор — йўқдир таққоси,

Қиёс йўқдир ноёб маъданга:

Онагинам — онанинг ўзи,

Ватангинам ўхшар Ватанга!

1973

 

* * *

Po‘rtana deb oshiq qalbini,

Buyuklarni o‘xshatdim toqqa.

Lola dedim yorning labini

Va mengzatdim oyni o‘choqqa.

 

Ikki so‘z bor — yo‘qdir taqqosi,

Qiyos yo‘qdir noyob ma’danga:

Onaginam — onaning o‘zi,

Vatanginam o‘xshar Vatanga!

1973

 

 

Касал бола

 

Ойижоним, йиғламанг,

Ҳали ёшман, ўлмайман.

Аста туриб олсам бас,

Бошқа касал бўлмайман,

Ойижоним, йиғламанг.

 

Қилмадинг деб нонушта

Хафа бўлманг унчалик.

Бу кеч едим тушимда

Сутдек о-оппоқ кулчани,

Ойижоним, йиғламанг.  

 

Дориларни ичволдим,

Бўлдим яна «зўр полвон».

Биласиз-ку, аввал ҳам —

Алдамасдим ҳеч қачон,

Ойижоним, йиғламанг.

 

Тузалволсам, шаҳарга —

Борар эдик сиз билан. . .

Балки дадам кепқолар

Ярашгани биз билан. . .

Ойижоним. . . Йиғламанг. . .

 

Йў, йў. . . Қўрқманг, ўлмайман,

Кўп дейсиз-ку ҳавасим. . .

Их-х! Тугмамни ечворинг. . .

Қисиляпти нафасим. . .

Ой-й. . . Жони-и-м. . .

1976

 

 

 

Kasal  bola

 

Oyijonim, yig‘lamang,

Hali yoshman, o‘lmayman.

Asta turib olsam bas,

Boshqa kasal bo‘lmayman,

Oyijonim, yig‘lamang.

 

Qilmading deb nonushta

Xafa bo‘lmang unchalik.

Bu kech yedim tushimda

Sutdek o-oppoq kulchani,

Oyijonim, yig‘lamang.

 

Dorilarni ichvoldim,

Bo‘ldim yana «zo‘r polvon».

Bilasiz-ku, avval ham —

Aldamasdim hech qachon,

Oyijonim, yig‘lamang.

 

Tuzalvolsam, shaharga —

Borar edik siz bilan. . .

Balki dadam kepqolar

Yarashgani biz bilan. . .

Oyijonim. . . Yig‘lamang. . .

 

Yo‘, yo‘. . . Qo‘rqmang, o‘lmayman,

Ko‘p deysiz-ku havasim. . .

Ix-x! Tugmamni yechvoring. . .

Qisilyapti nafasim. . .

Oy-y. . . Joni-i-m. . .

1976

 

* * *

Сигаретинг сўнггиси бўлса,

Икки тортим қолдир, оғайни.

Қандай яхши

Кўкда ой тўлса,

Сайру суҳбат пайтидир айни.

 

Шодон эсанг, яширма ҳаргиз,

Кулишайлик,

Суҳбатни безат.

Ғаминг бўлса тортмагин ёлғиз,

Икки тортим менга ҳам узат.

1973

 

* * *

Sigareting so‘nggisi bo‘lsa,

Ikki tortim qoldir, og‘ayni.

Qanday yaxshi

Ko‘kda oy to‘lsa,

Sayr-u suhbat paytidir ayni.

 

Shodon esang, yashirma hargiz,

Kulishaylik,

Suhbatni bezat.

G‘aming bo‘lsa tortmagin yolg‘iz,

Ikki tortim menga ham uzat.

1973

 

Машраб дор остида

 

Мард ва ночор дўстларим,

Қаҳ-қаҳ уринг. . .

Ўляпман.

Мотамсаро турманг жим,

Қаранг, мен ҳам куляпман.

 

Қаҳ-қаҳ уриб,

Зил дарддан —

Соқит этинг қалбимни.

Кўриб қолай бир марта

Яйраб кулган халқимни

1975

 

Mashrab dor ostida

 

Mard va nochor do‘stlarim,

Qah-qah uring. . .

O‘lyapman.

Motamsaro turmang jim,

Qarang, men ham kulyapman.

 

Qah-qah urib,

Zil darddan —

Soqit eting qalbimni.

Ko‘rib qolay bir marta

Yayrab kulgan xalqimni.

1975

 

 

* * *

Сизларга

гул тутаман,

сув узатаман,

нонимни бераман.

Кулбамда

ортиқча жой ҳам бор.

 

Фақат

танкларда келманг!

1978

* * *

Sizlarga

gul tutaman,

suv uzataman,

nonimni beraman.

Kulbamda

ortiqcha joy ham bor.

 

Faqat

tanklarda kelmang!

1978

 

* * *

Жуда табаррук эди

бу коса.

Балки

Бобур ундан бол ялагандир,

балки

Ҳайём ундан май симиргандир. . .

 

Сув ичаётиб синдирибсан-а,

ландавур!

1980

* * *

Juda tabarruk edi

bu kosa.

Balki

Bobur undan bol yalagandir,

balki

Hayyom undan may simirgandir. . .

 

Suv ichayotib sindiribsan-a,

landavur!

1980

 

* * *

Атoм кеча қонга чўктирди Хиросимани,

бугун даҳшатга солмоқда одамни,

эртага култепа қилиши мумкин оламни.

Нега энди ҳаммангиз

шўрли Эйнштейнга хўмраясиз?

 

Янглишмасам,

керосинни иқтисод қилмоқчи эди у. . .

1980

 

* * *

Аtom kecha qonga cho‘ktirdi Xirosimani,

bugun dahshatga solmoqda odamni,

ertaga kultepa qilishi mumkin olamni.

Nega endi hammangiz

sho‘rli Eynshteynga xo‘mrayasiz?

 

Yanglishmasam,

kerosinni iqtisod qilmoqchi edi u. . .

1980

 

* * *

Бўлиқ буғдой —дарпарда,

Ой мўри-ю, осмон том.

Ошиқлар шу «ҳужра»да

Шивирлашар вақти шом.

 

Йигит телба ҳисоби,

Юз тутар қиз бўсага. . .

Тегсин бунинг савоби

Буғдой эккан Мўсага.

1978

 

* * *

Bo‘liq bug‘doy — darparda,

Oy mo‘ri-yu, osmon tom.

Oshiqlar shu «hujra»da

Shivirlashar vaqti shom.

 

Yigit telba hisobi,

Yuz tutar qiz bo‘saga. . .

Tegsin buning savobi

Bug‘doy ekkan Mo‘saga.

1978

 

Тонгги айрилиқ олдидан

 

Ухлаяпсан.

Мен ҳамон уйғоқ.

Илҳом куйлар ёйиб қулочин.

Оппоқ ёстиқ устида сочинг

Ҳуснинг томон қоп-қора сўқмоқ.

 

Ухлаяпсан.

Ярим тун авжи.

Юмуқ кўзлар — қуёшчам қулфи.

Жилғаланиб қуйилган зулфинг —

Ўримида фарёдим мавжи.

 

Ухлаяпсан.

Тўлди бу дафтар –

Дунёнинг бор нолаларига.

Ўхшар сочинг толаларига

Мисраларга чирмашган дардлар...

1974

 

Tonggi ayriliq oldidan

 

Uxlayapsan.

Men hamon uyg‘oq.

Ilhom kuylar yoyib qulochin.

Oppoq yostiq ustida soching

Husning tomon qop-qora so‘qmoq.

 

Uxlayapsan.

Yarim tun avji.

Yumuq ko‘zlar — quyoshcham qulfi.

Jilg‘alanib quyilgan zulfing —

O‘rimida faryodim mavji.

 

Uxlayapsan.

To‘ldi bu daftar —

Dunyoning bor nolalariga.

O‘xshar soching tolalariga

Misralarga chirmashgan dardlar. . .

1974

 

Сўққабош

 

Кечирасиз,

Кирсам мумкинми?

Чой ичмайман, безовта бўлманг. . .

Фартуғимни ечмабман, кулманг. . .

Билмоқчийдим —шанба. . .  бугунми?

 

Ахир, қўшни бўлгандан кейин,

Тушар экан баъзан ишимиз.

Сизга осон. . .  аёл кишисиз. . .

Бизлар — эркак. . .

Бизга сал қийин.

 

Яхшиямки турамиз ёндош,

Бир каллада кам бўлар маъни.

Ҳатто оддий жума-шанбани —

Фарқлолмайсан. . .

Яшаб. . .  сўққабош. . .

 

Уф-ф, ёлғизлик тегаркан жонга. . .

Ачинаман гоҳи сизга ҳам. . .

Уйда гўё доим недир кам,

Чиқиб кетгинг келар. . .

Айвонга.

 

. . .Нега кирдим? Совун учунми?

Менимча. . .  Сал таъбингиз хира. . .

Кўнглингизни очмайсиз сира. . .

Кечирасиз. . .

Кирсам мумкинми?

1975

 

So‘qqabosh

 

Kechirasiz,

Kirsam mumkinmi?

Choy ichmayman, bezovta bo‘lmang. . .

Fartug‘imni yechmabman, kulman. . .

Bilmoqchiydim — shanba. . .  bugunmi?

 

Axir, qo‘shni bo‘lgandan keyin,

Tushar ekan ba’zan ishimiz.

Sizga oson. . .  ayol kishisiz. . .

Bizlar — erkak. . .

Bizga sal qiyin.

 

Yaxshiyamki turamiz yondosh,

Bir kallada kam bo‘lar ma’ni.

Hatto oddiy juma-shanbani —

Farqlolmaysan…

Yashab. . .  so‘qqabosh. . .

 

Uf-f, yolg‘izlik tegarkan jonga. . .

Achinaman gohi sizga ham. . .

Uyda go‘yo doim nedir kam,

Chiqib ketging kelar. . .

Ayvonga.

 

. . .Nega kirdim? Sovun uchunmi?

Menimcha. . .  sal ta’bingiz xira. . .

Ko‘nglingizni ochmaysiz sira. . .

Kechirasiz. . .

Kirsam mumkinmi?

1975

 

 

 

* * *

Сизсиз ёлғиз дарддошим,

Сирни гуллаб қўймайсиз.

Баландпарвоз сўз айтсам,

Девонага йўймайсиз.

 

Сизсиз ёлғиз ҳамдардим,

Бордир, афсус, эрингиз.

Садағага ўхшайди

Шафқатингиз, меҳрингиз.

1978

* * *

Sizsiz yolg‘iz darddoshim,

Sirni gullab qo‘ymaysiz.

Balandparvoz so‘z aytsam,

Devonaga yo‘ymaysiz.

 

Sizsiz yolg‘iz hamdardim,

Bordir, afsus, eringiz.

Sadag‘aga o‘xshaydi

Shafqatingiz, mehringiz.

1978

 

* * *

Хатда таъна қилибсиз, жонон,

Йўлда йиғлаб кетганингизни.

Сиз қайгадир етганингизни

Эшитдим-у,

Тин олдим шодон.

 

Ахир, дардни йўйиб ҳазилга,

Мен саргардон юрибман ҳануз.

Йўлим —зулмат,

Орзуйим — фонус,

Етганим йўқ бирон манзилга.

1979

* * *

Xatda ta’na qilibsiz, jonon,

Yo‘lda yig‘lab ketganingizni.

Siz qaygadir yetganingizni

Eshitdim-u,

Tin oldim shodon.

 

Axir, dardni yo‘yib hazilga,

Men sargardon yuribman hanuz.

Yo‘lim — zulmat,

Orzuyim — fonus,

Yetganim yo‘q biron manzilga.

1979

 

* * *

Ширин тушлар кўряпсиз

Оғушимга бурканиб.

Боқар рашкчи атиргул —

Деразадан,

Ўртаниб.

 

Атиргулни ҳидладим

Тўзғитмасдан,

Узмасдан;

Худди сизни ўпгандек

Уйқунгизни бузмасдан.

1981

 

* * *

Shirin tushlar ko‘ryapsiz

Og‘ushimga burkanib.

Boqar rashkchi atirgul —

Derazadan,

O‘rtanib.

 

Atirgulni hidladim

To‘zg‘itmasdan,

Uzmasdan;

Xuddi sizni o‘pgandek

Uyqungizni buzmasdan.

1981

 

* * *

Бу дунёдан ўтганлар бир-бир

Неча анқов, неча муғaмбир,

Виждонли ва виждонсотар ҳам,

Авлиё ва шайтонпадар ҳам.

 

Ўтган мендан дидли мижозлар

Ва Сиздан ҳам сулув таннозлар.

1978

 

* * *

Bu dunyodan o‘tganlar bir-bir

Necha anqov, necha mug‘ambir,

Vijdonli va vijdonsotar ham,

Avliyo va shaytonpadar ham.

 

O‘tgan mendan didli mijozlar

Va Sizdan ham suluv tannozlar.

1978

 

* * *

Чамаси,

Бир кокилим —

Узилар деб қўрқасиз.

Йўқса, мени у «дор»га

Тортардингиз шубҳасиз.

 

Ваҳоланки,

Инсоф-ла —

Ўйлаб кўрсак, жонона,

Кокилингиз қирқтадир,

Жоним эса ягона.

1979

 

* * *

Chamasi,

Bir kokilim —

Uzilar deb qo‘rqasiz.

Yo‘qsa, meni u «dor»ga

Tortardingiz shubhasiz.

 

Vaholanki,

Insof-la —

O‘ylab ko‘rsak, jonona,

Kokilingiz qirqtadir,

Jonim esa yagona.

1979

 

Яроғ

 

Дўст сўраса берар ҳатто жонини,

Пичоғини совға қилмас ўзбеклар.

Инъом этса ҳамки хони-монини,

Пичоғини совға қилмас ўзбеклар.

 

Қанча уруш кўрди, билмас саноғин,

Кесди қанча босқинчининг оёғин,

Қилич синса, ишга солди пичоғин,

Пичоғини совға қилмас ўзбеклар.

 

Мусофирдек юрди гоҳ ўз элида,

Арзин айтди гоҳ ўзгалар тилида,

Лек пичоғи қолаверди белида,

Пичоғини совға қилмас ўзбеклар.

 

Токи ёри учун жасур эр экан,

Токи ғаним учун хавфли шер экан,

Токи юртин онам қабри дер экан,

Пичоғини совға қилмас ўзбеклар.

1981

 

Yarog‘

 

Do‘st so‘rasa berar hatto jonini,

Pichog‘ini sovg‘a qilmas o‘zbeklar.

In’om etsa hamki xoni-monini,

Pichog‘ini sovg‘a qilmas o‘zbeklar.

 

Qancha urush ko‘rdi, bilmas sanog‘in,

Kesdi qancha bosqinchining oyog‘in,

Qilich sinsa, ishga soldi pichog‘in,

Pichog‘ini sovg‘a qilmas o‘zbeklar.

 

Musofirdek yurdi goh o‘z elida,

Arzin aytdi goh o‘zgalar tilida,

Lek pichog‘i qolaverdi belida,

Pichog‘ini sovg‘a qilmas o‘zbeklar.

 

Toki yori uchun jasur er ekan,

Toki g‘anim uchun xavfli sher ekan,

Toki yurtin onam qabri der ekan,

Pichog‘ini sovg‘a qilmas o‘zbeklar.

1981

 

* * *

Ўтбосар беш ўғлоним

Беш умиддир қалбимда.

Кўкка учса бир жоним,

Бешта жоним — халқимга.

 

Кўкка учган бир жонда

Шод кетарми имоним?

Тоймаса бас имондан

Узилмаган беш жоним.

1981

 

* * *

O‘tbosar besh o‘g‘lonim

Besh umiddir qalbimda.

Ko‘kka uchsa bir jonim,

Beshta jonim — xalqimga.

 

Ko‘kka uchgan bir jonda

Shod ketarmi imonim?

Toymasa bas imondan

Uzilmagan besh jonim.

1981

 

Қари турна

 

Ётар хасга бурканиб,

Орзуланиб ўй сурар.

Ажабмаски, бир қониб —

Бу кеч яхши туш кўрар.

 

Аммо кўзин юмган он,

Босар уни бир даҳшат:

Кўкрагига сачрар қон,

Этларидан тўзғир пат.

 

Қотиб ухлар кўк-замин,

У — уйғоқ, дил тирналар.

Алдаганди ўз қавмин,

Кечиргайми турналар?

 

Галадошлар ҳар сафар

Боқса унга тунд, бефарқ,

Юрагига зил ханжар

Бўла бошлар аста ғарқ. . .

 

Яхши тушдан умидвор,

Яна ҳорғин мудрайди.

. . . Тушида ёш қасоскор

Уни четга судрайди.

1978

 

 

Qari turna

 

Yotar xasga burkanib,

Orzulanib o‘y surar.

Ajabmaski, bir qonib —

Bu kech yaxshi tush ko‘rar.

 

Ammo ko‘zin yumgan on,

Bosar uni bir dahshat:

Ko‘kragiga sachrar qon,

Etlaridan to‘zg‘ir pat.

 

Qotib uxlar ko‘k-zamin,

U — uyg‘oq, dil tirnalar.

Aldagandi o‘z qavmin,

Kechirgaymi turnalar?

 

Galadoshlar har safar

Boqsa unga tund, befarq,

Yuragiga zil xanjar

Bo‘la boshlar asta g‘arq. . .

 

Yaxshi tushdan umidvor,

Yana horg‘in mudraydi.

. . . Tushida yosh qasoskor

Uni chetga sudraydi.

1978

 

* * *

Дуо қилманг, майли, ҳаққимга,

Умидворман, гарчи, жаннатдан.

Омад тиланг ғариб халқимга,

Боқий турсин мен севган Ватан.

1978

 

* * *

Duo qilmang, mayli, haqqimga,

Umidvorman, garchi, jannatdan.

Omad tilang g‘arib xalqimga,

Boqiy tursin men sevgan Vatan.

1978

 

Тазарру

 

Қурибман хирс бағрига уя,

Ўйлаб кўрсам, аҳволим ёмон.

Биздан оз-моз покроқсан дея,

Овунтирар шайтонлар ҳамон.

 

Виждон судин эшиги очиқ,

Бугун ўзни танитай расман:

Менинг олий унвоним — «ошиқ»,

Лек мансабим — бор-йўғи «жазман».

1975

 

Tazarru

 

Quribman xirs bag‘riga uya,

O‘ylab ko‘rsam, ahvolim yomon.

Bizdan oz-moz pokroqsan deya,

Ovuntirar shaytonlar hamon.

 

Vijdon sudin eshigi ochiq,

Bugun o‘zni tanitay rasman:

Mening oliy unvonim — «oshiq»,

Lek mansabim — bor-yo‘g‘i «jazman».

1975

 

 

Кибр

 

Қуёш бўлиб ишқ шаҳрин ёқдим,

Юлдуз бўлиб кўзингга боқдим,

Кулбанг узра соқчи ой бўлдим,

Булут эдим, ёмғирсой бўлдим. . .

 

Сал кечикиб тушдим мен ерга,

Сен шошиброқ тегибсан эрга.

1973

 

Kibr

 

Quyosh bo‘lib ishq shahrin yoqdim,

Yulduz bo‘lib ko‘zingga boqdim,

Kulbang uzra soqchi oy bo‘ldim,

Bulut edim, yomg‘irsoy bo‘ldim. . .

 

Sal kechikib tushdim men yerga,

Sen shoshibroq tegibsan erga.

1973

 

* * *

Бермоқчисиз кўнглимга оро. . .

Хўш, кейин-чи?

Айтинг барини.

Жунун ҳислар тўфони аро

Кўрмаяпман Сиздан нарини.

1977

 

* * *

Bermoqchisiz ko‘nglimga oro. . .

Xo‘sh, keyin-chi?

Ayting barini.

Junun hislar to‘foni aro

Ko‘rmayapman Sizdan narini.

1977

 

 

 

 

 

* * *

Бу итларни,

Бегойим,

Ғажийдиган шаштим бор.

Олапарга ўчкорман,

Қоплондаям қасдим бор.

 

Рашким келар

Гоҳ улар —

Қўлингизни ялашса. . .

Наҳот энди Сизни мен

Итлар билан талашсам?!

1982

 

* * *

Bu itlarni,

Begoyim,

G‘ajiydigan shashtim bor.

Olaparga o‘chkorman,

Qoplondayam qasdim bor.

 

Rashkim kelar

Goh ular —

Qo‘lingizni yalashsa. . .

Nahot endi Sizni men

Itlar bilan talashsam?!

1982

 

* * *

Менинг ёрим бўлсангиз,

Аразлатиб қўймасдим.

Ҳатто қариб сўлсангиз,

Бошқа гулни суймасдим.

 

Эсим оғиб мaбодо

Кетиб қолсам аразлаб,

Бўлардингиз Сиз жудо

Бор-йўғи бир мараздан.

1976

 

 

 

* * *

Mening yorim bo‘lsangiz,

Arazlatib qo‘ymasdim.

Hatto qarib so‘lsangiz,

Boshqa gulni suymasdim.

 

Esim og‘ib mabodo

Ketib qolsam arazlab,

Bo‘lardingiz Siz judo

Bor-yo‘g‘i bir marazdan.

1976

 

Севгилимнинг ойисига

 

Боқар бўлса у гулгун,

Қалбим урар шўх ханда.

Қизингизни ўшанда

Ўпиб қўйинг мен учун.

 

Қиё боқмай уззукун

Аҳволимни қилса танг,

Аямасдан саваланг

Қизингизни мен учун.

1975

 

Sevgilimning oyisiga

 

Boqar bo‘lsa u gulgun,

Qalbim urar sho‘x xanda.

Qizingizni o‘shanda

O‘pib qo‘ying men uchun.

 

Qiyo boqmay uzzukun

Ahvolimni qilsa tang,

Ayamasdan savalang

Qizingizni men uchun.

1975

* * *

Шивирлашар чечаклар

Ортингиздан бўйланиб.

Нима қилиб юрибсиз

Шомда ёлғиз ўйланиб?

 

Нигоҳингиз тонг мисол

Осудадир, парижон.

Сочларингиз тўзғин-у,

Хаёлингиз паришон.

 

Нафармони булутга

Тикиляпсиз жа илҳақ.

Сизга кимни эслатди

Юрак-бағри қон шафақ?

 

Ўша йигит йўлига

Наҳот ташна кўзингиз?

Ахир уни шу йўлдан

Қувгандингиз ўзингиз.

1978

 

* * *

Shivirlashar chechaklar

Ortingizdan bo‘ylanib.

Nima qilib yuribsiz

Shomda yolg‘iz o‘ylanib?

 

Nigohingiz tong misol

Osudadir, parijon.

Sochlaringiz to‘zg‘in-u,

Xayolingiz parishon.

 

Nafarmoni bulutga

Tikilyapsiz ja ilhaq.

Sizga kimni eslatdi

Yurak-bag‘ri qon shafaq?

 

O‘sha yigit yo‘liga

Nahot tashna ko‘zingiz?

Axir uni shu yo‘ldan

Quvgandingiz o‘zingiz.

1978

 

 

 

 

Қирғиз дўстимга

 

Туғилганмиз бир уйда,

Битта ота-онадан.

Жой ажратди ёв бизга

Бошқа-бошқа хонадан.

 

Бошқа-бошқа даладан

Йиғиб олсак ҳамки дон,

Қолаверди ўртада

Тегирмон ва дастурхон.

 

Эсла, дўстим,

Қай кузда

Мўл бўлмаган донимиз?

Афсус гоҳи тандирдан

Талон бўлди нонимиз.

 

Қонхўр, ёвуз тўдалар

Бизни бирга талашди.

Бизни бирга эзишди,

Бизни бирга алдашди.

 

Бирга кездик

Қул бўлиб,

Босқинчилар юртида.

Ёнди нодир асарлар

Босқинчилар ўтида.

 

Бироқ ўтда куймайди

Неки бўлса муқаддас.

Яшайверди қалбларда

Гўрўғлибек ва Манас.

 

Достонларни асрашга

Қодир экан дилимиз,

Яшинга ҳам дош берар

Бизнинг

Она тилимиз.

 

Тили ўзга ғанимлар

Уйимизни титишди.

Фақат Ватан ишқини

Ўғирлолмай кетишди.

 

Қўй, сен эски кин билан

Тўрт томонга бўйлама.

Карвонларга ортилган

Сандиқларни ўйлама.

 

Бизга насиб қилмади

Биз тўлатган сандиқлар.

Қолди дардманд юраг-у,

Кўкракдаги чандиқлар.

 

Азоб берса чандиқлар,

Инграгаймиз биз ҳамон.

Минг шукурки,

Ўртада

Омон қолди тегирмон.

 

Омон қолди мағрур бош,

Танда —чайир жонимиз.

Айнимаса бас, дўстим,

Келажакда қонимиз. . .

1978

 

Qirg‘iz  do‘stimga

Tug‘ilganmiz bir uyda,

Bitta ota-onadan.

Joy ajratdi yov bizga

Boshqa-boshqa xonadan.

 

Boshqa-boshqa daladan

Yig‘ib olsak hamki don,

Qolaverdi o‘rtada

Tegirmon va dasturxon.

 

Esla, do‘stim,

Qay kuzda

Mo‘l bo‘lmagan donimiz?

Afsus gohi tandirdan

Talon bo‘ldi nonimiz.

 

Qonxo‘r, yovuz to‘dalar

Bizni birga talashdi.

Bizni birga ezishdi,

Bizni birga aldashdi.

 

Birga kezdik

Qul bo‘lib,

Bosqinchilar yurtida.

Yondi nodir asarlar

Bosqinchilar o‘tida.

 

Biroq o‘tda kuymaydi

Neki bo‘lsa muqaddas.

Yashayverdi qalblarda

Go‘ro‘g‘libek va Manas.

 

Dostonlarni asrashga

Qodir ekan dilimiz,

Yashinga ham dosh berar

Bizning

Ona tilimiz.

 

Tili o‘zga g‘animlar

Uyimizni titishdi.

Faqat Vatan ishqini

O‘g‘irlolmay ketishdi.

 

Qo‘y, sen eski kin bilan

To‘rt tomonga bo‘ylama.

Karvonlarga ortilgan

Sandiqlarni o‘ylama.

 

Bizga nasib qilmadi

Biz to‘latgan sandiqlar.

Qoldi dardmand yurag-u,

Ko‘krakdagi chandiqlar.

 

Azob bersa chandiqlar,

Ingragaymiz biz hamon.

Ming shukurki,

O‘rtada

Omon qoldi tegirmon.

 

Omon qoldi mag‘rur bosh,

Tanda — chayir jonimiz.

Aynimasa bas, do‘stim,

Kelajakda qonimiz. . .

1978

 

* * *

«Хайр» дединг,

демак қайтишинг мумкин.

Кейин яна ўша гаплар:

алдоқчи янгиликлар,

бачкана орзулар,

тутруқсиз хотиралар. . .

 

Кел, ҳар эҳтимолга қарши

видолашайлик.

1978

 

* * *

«Xayr» deding,

demak qaytishing mumkin.

Keyin yana o‘sha gaplar:

aldoqchi yangiliklar,

bachkana orzular,

tutruqsiz xotiralar. . .

 

Kel, har ehtimolga qarshi

vidolashaylik.

1978

 

* * *

Эландим,

йиғладим ётиб пойингда.

Нон ўпиб

онт ичдим,

ваъдалар бердим. . .

 

Алданмадинг.

1980

 

 

* * *

Elandim,

yig‘ladim yotib poyingda.

Non o‘pib

ont ichdim,

va’dalar berdim. . .

 

Aldanmading.

1980

 

* * *

Кўзингни юм,

қулоқни беркит,

ақлингни тўмтоқла,

тилни калта қил. . .

 

Энди яшайвер!

1980

 

* * *

Ko‘zingni yum,

quloqni berkit,

aqlingni to‘mtoqla,

tilni kalta qil. . .

 

Endi yashayver!

1980

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Боқмади булбулга гул, билмаски сўлгай эртага,

Ёр, бу кун мангу дема, албатта келгай «эртага».

 

Не ажаб осуда кўнглим бўлса хун кўргач сени,

Гар бугун дардсиз қамиш, йиғлар бўлиб най эртага.

 

Чирпирай тегрангда доим, доимо ёнимда бўл,

Балки бу сайроқ онин топмайди тўрғай эртага.

 

Лабларинг биллур қадаҳдир, унда лим қирмиз шароб,

Тут менга зор айламай, йўқса тўкилгай эртага.

 

Тунлари юлдуз бўлиб имлайди имлоқ кўзларинг,

Қўрқаман, кутсам бу кеч, тургайми сўнмай эртага.

 

Куйлади мадҳингни шоир, бир умр куйлар яна,

Бевафо мақтаб бугун, ҳолингга кулгай эртага.

1972

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

 

Boqmadi bulbulga gul, bilmaski so‘lgay ertaga,

Yor, bu kun mangu dema, albatta kelgay «ertaga».

 

Ne ajab osuda ko‘nglim bo‘lsa xun ko‘rgach seni,

Gar bugun dardsiz qamish, yig‘lar bo‘lib nay ertaga.

 

Chirpiray tegrangda doim, doimo yonimda bo‘l,

Balki bu sayroq onin topmaydi to‘rg‘ay ertaga.

 

Lablaring billur qadahdir, unda lim qirmiz sharob,

Tut menga zor aylamay, yo‘qsa to‘kilgay ertaga.

 

Tunlari yulduz bo‘lib imlaydi imloq ko‘zlaring,

Qo‘rqaman, kutsam bu kech, turgaymi so‘nmay ertaga.

 

Kuyladi madhingni shoir, bir umr kuylar yana,

Bevafo maqtab bugun, holingga kulgay ertaga.

1972

 

 

* * *

Шодлигим учди қўлдан, ғамгин эрурман токай,

Замин узра бахтим излаб чарх урурман токай?

 

О фалак, раҳм айлабон кўнглимни боғ этсанг нетар,

Барқ урган олам ичра сўлғин турурман токай?

 

Тунд дилим ширинсухан дилбардан топмай нишон,

Ширин орзулар бирла суҳбат қурурман токай?

 

Эй, бахтим юлдузлари, порланг зуҳродан ёрқин,

Икки кўзим осмонда  шафқат сўрурман токай?

 

Ким берур завқимни қайтиб, билмадим қайдин бу ғам,

Бошга тушганни, тақдир, сендан кўрурман токай?

 

Ҳимматингдан ноумид бир Мажнунингман, ё оллоҳ,

Лайлидан жаннат тилаб телба юрурман токай?

1968

 

* * *

Shodligim uchdi qo‘ldan, g‘amgin erurman tokay,

Zamin uzra baxtim izlab charx ururman tokay?

 

O falak, rahm aylabon ko‘nglimni bog‘ etsang netar,

Barq urgan olam ichra so‘lg‘in tururman tokay?

 

Tund dilim shirinsuxan dilbardan topmay nishon,

Shirin orzular birla suhbat qururman tokay?

 

Ey, baxtim yulduzlari, porlang zuhrodan yorqin,

Ikki ko‘zim osmonda shafqat so‘rurman tokay?

 

Kim berur zavqimni qaytib, bilmadim qaydin bu g‘am,

Boshga tushganni, taqdir, sendan ko‘rurman tokay?

 

Himmatingdan noumid bir Majnuningman, yo olloh,

Laylidan jannat tilab telba yururman tokay?

1968

 

* * *

Шайтон деди

Баҳслашиб бирдан:

«Ишқ оташин қўш-чи қонингга!»

Севги боғин панжарасидан

Ошиб тушдим шунда ёнингга.

 

Қочма, гулрў,

Тутиб оламан,

Энди йўлим тўсолмас биров.

Васлингни ҳам ютиб оламан,

Шайтон билан ўйнасам гаров.

1973

 

 

* * *

Shayton dedi

Bahslashib birdan:

«Ishq otashin qo‘sh-chi qoningga!»

Sevgi bog‘in panjarasidan

Oshib tushdim shunda yoningga.

 

Qochma, gulro‘,

Tutib olaman,

Endi yo‘lim to‘solmas birov.

Vaslingni ham yutib olaman,

Shayton bilan o‘ynasam garov.

1973

 

* * *

Ўтаётиб,

Бағрим куйиб

Деразангга бўйлайман.

Мажнунтолни қучиб,

Унга

Дардларимни сўйлайман.

 

Новдаларни эмас,

Кошки

Сочларингни ўйнасам.

Раҳмим келар

Уйда ёлғиз

Ётганингни ўйласам.

1981

 

* * *

O‘tayotib,

Bag‘rim kuyib

Derazangga bo‘ylayman.

Majnuntolni quchib,

Unga

Dardlarimni so‘ylayman.

 

Novdalarni emas,

Koshki

Sochlaringni o‘ynasam.

Rahmim kelar

Uyda yolg‘iz

Yotganingni o‘ylasam.

1981

 

* * *

Бўсаларни  соғиниб,

Жононларни ўйладик.

Мангуликка сиғиниб,

Она юртни куйладик.

 

Шунча шавқнинг барини

Баҳам кўрдик биз бирга. . .

Кел, берайлик ярмини

Шўрлик Усмон Носирга.

1978

 

* * *

Bo‘salarni sog‘inib,

Jononlarni o‘yladik.

Mangulikka sig‘inib,

Ona yurtni kuyladik.

 

Shuncha shavqning barini

Baham ko‘rdik biz birga. . .

Kel, beraylik yarmini

Sho‘rlik Usmon Nosirga.

1978

 

Кетмагил

 

Кетмагил,

Дилбарим,

Кўкда ой тўлар,

Бу кун у кўнглимиз сингари ярим. 1

Чақинлар чақнагай, қалдироқ кулар,

Толеим баҳорин кутгил, дилбарим,

Кетмагил.

 

Кетмагил,

Париваш —

Руҳим тангриси,

Биламан, поёнсиз эмасдир бу дашт.

Биламан, зебодир уфқдан нариси,

Ҳазрати саботг асиғин, париваш,

Кетмагил.

 

Кетмагил,

Бокирам,

Ҳўнграб ол пинҳон,

Уйғонай селгигач ёстиғингдан нам.

Агар мен йиғласам, кўздан оқар қон,

Йиғлатма. Қон тўкиш шартми, бокирам?

Кетмагил.

 

Кетмагил,

Севгилим,

Ҳолимга тушун,

Ўзликдан чекинмоқ — иснодли ўлим.

Қаршингда тураркан беҳисоб тугун,

Савол бермай яшаш қийин, севгилим,

Кетмагил.

 

Кетмагил,

Боқийдир

Эътиқод, кураш,

Булардан жудо қалб ҳувиллоқ уйдир.

О, яна йиғими? Бўлма беҳуд ғаш. . .

Изтироб, ўкинч ҳам балки боқийдир. . .

Кетмагил.

 

Кетмагил,

Йиғлоғим,

Ўтар бу дамлар,

Имоним олдида йўқдир гуноҳим.

Биз учун тангридир яхши одамлар,

Улардан карам кут, кутгил, йиғлоғим,

Кетмагил.

1977

 

Ketmagil

 

Ketmagil,

Dilbarim,

Ko‘kda oy to‘lar,

Bu kun u ko‘nglimiz singari yarim[1].

Chaqinlar chaqnagay, qaldiroq kular,

Toleim bahorin kutgil, dilbarim,

Ketmagil.

 

Ketmagil,

Parivash —

Ruhim tangrisi,

Bilaman, poyonsiz emasdir bu dasht.

Bilaman, zebodir ufqdan narisi,

Hazrati sabotga sig‘in, parivash,

Ketmagil.

 

Ketmagil,

Bokiram,

Ho‘ngrab ol pinhon,

Uyg‘onay selgigach yostig‘ingdan nam.

Agar men yig‘lasam, ko‘zdan oqar qon,

Yig‘latma. Qon to‘kish shartmi, bokiram?

Ketmagil.

 

Ketmagil,

Sevgilim,

Holimga tushun,

O‘zlikdan chekinmoq — isnodli o‘lim.

Qarshingda turarkan behisob tugun,

Savol bermay yashash qiyin, sevgilim,

Ketmagil.

 

Ketmagil,

Boqiydir

E’tiqod, kurash,

Bulardan judo qalb huvilloq uydir.

O, yana yig‘imi? Bo‘lma behud g‘ash. . .

Iztirob, o‘kinch ham balki boqiydir. . .

Ketmagil.

 

Ketmagil,

Yig‘log‘im,

O‘tar bu damlar,

Imonim oldida yo‘qdir gunohim.

Biz uchun tangridir yaxshi odamlar,

Ulardan karam kut, kutgil, yig‘log‘im,

Ketmagil.

1977

 

* * *

Тўлишибсан,

Атиргул,

Деразамнинг ёнида.

Тунда ёлғиз турмагил,

Берироқ кел, жонидан.

 

Иккиланма, келавер,

Тиканингдан қўрқмайман.

. . . Э, xудойим,

Эсимдан —

Ажраганга ўхшайман!

1974

 

* * *

To‘lishibsan,

Atirgul,

Derazamning yonida.

Tunda yolg‘iz turmagil,

Beriroq kel, jonidan.

 

Ikkilanma, kelaver,

Tikaningdan qo‘rqmayman.

. . . E, xudoyim,

Esimdan —

Ajraganga o‘xshayman!

1974

 

* * *

Кўзларинг маст,

Кокилинг шодон,

Гап бошладинг дилкаш, меҳрибон.

Ўзни бунча тутяпсан яқин. . .

Эрга теккан бўлмагин тағин?!

1974

 

* * *

Ko‘zlaring mast,

Kokiling shodon,

Gap boshlading dilkash, mehribon.

O‘zni buncha tutyapsan yaqin. . .

Erga tekkan bo‘lmagin tag‘in?!

1978

 

Абдусаломнинг надомати

 

Худо урган шайтонман гоҳи,

Гоҳи — дуо теккан фаришта.

Хулқим ҳақда сўз кетган чоғи,

Ўлчанар у

Ҳар хил қаричда.

 

Биров айтар:

«Танийман сал-пал,

Кўча-кўйда ўрмалар сипоҳ.

Бу тоифа тулкилар азал

Қилар фақат хилватда гуноҳ».

 

Бошқаси дер:

«Кўрганман тўйда,

Қўйган экан ўзига бино.

Кўп фалсафа сотди беҳуда,

Ичиб менинг шишамдан вино».

 

Қариялар сўйлайди фақат

Таъзим қилиб ёққанлигимдан.

Ичда ўйлар:

«Бу — бир далолат

Охиратдан қўрққанлигидан».

 

Гўзаллар дер,

Четга юз буриб:

«Ёмон йигит эмас, албатта.

Аммо суҳбат қизимай туриб,

Қўлдан туйқус тортқилар шартта. . . »

 

Афсус,

Ким ҳам беролгай сўзлаб

Қонимда дард гупуришидан.

Қалбим ҳар кун мўъжиза излаб,

Оддий кунга тупуришидан.

 

Дўсту душман гапирар нуқул

Китобхўр ё нотиқлигимни.

Эслашмайди

Ушалмаган ул —

Орзуларга содиқлигимни.

 

Бу дунёдан юмар бўлсам кўз,

Тўқиманглар менга қасида.

Айтолмайсиз бирон одил сўз

На хулқим,

На кўнглим ҳақида.

1975

 

Abdusalomning nadomati

 

Xudo urgan shaytonman gohi,

Gohi — duo tekkan farishta.

Xulqim haqda so‘z ketgan chog‘i,

O‘lchanar u

Har xil qarichda.

 

Birov aytar:

«Taniyman sal-pal,

Ko‘cha-ko‘yda o‘rmalar sipoh.

Bu toifa tulkilar azal

Qilar faqat xilvatda gunoh».

 

Boshqasi der:

«Ko‘rganman to‘yda,

Qo‘ygan ekan o‘ziga bino.

Ko‘p falsafa sotdi behuda,

Ichib mening shishamdan vino».

 

Qariyalar so‘ylaydi faqat

Ta’zim qilib yoqqanligimdan.

Ichda o‘ylar:

«Bu — bir dalolat

Oxiratdan qo‘rqqanligidan».

 

Go‘zallar der,

Chetga yuz burib:

«Yomon yigit emas, albatta.

Ammo suhbat qizimay turib,

Qo‘ldan tuyqus tortqilar shartta. . . »

 

Afsus,

Kim ham berolgay so‘zlab

Qonimda dard gupurishidan.

Qalbim har kun mo‘jiza izlab,

Oddiy kunga tupurishidan.

 

Do‘st-u dushman gapirar nuqul

Kitobxo‘r yo notiqligimni.

Eslashmaydi

Ushalmagan ul —

Orzularga sodiqligimni.

 

Bu dunyodan yumar bo‘lsam ko‘z,

To‘qimanglar menga qasida.

Aytolmaysiz biron odil so‘z

Na xulqim,

Na ko‘nglim haqida.

1975

 

* * *

Хотинни «киш-киш»лайман:

— Кўп сайрама, кушанда!

Сал кут. . .

Бўлмам кашанда,

Ичишниям ташлайман.

Ҳатто тилни гунг тийиб,

Шеър ёзмасман,

Кўрасан.

. . . Мени эслаб юрасан

Сен ўшанда кўк кийиб.

1973

 

 

 

 

* * *

Xotinni «kish-kish»layman:

— Ko‘p sayrama, kushanda!

Sal kut. . .

Bo‘lmam kashanda,

Ichishniyam tashlayman.

Hatto tilni gung tiyib,

She’r yozmasman,

Ko‘rasan.

. . . Meni eslab yurasan

Sen o‘shanda ko‘k kiyib.

1973

 

* * *

Деразамга чойшаб ёпар тун,

Юлдуз ухлар, кўзларим бедор.

Тамакидан ўрмалаб тутун,

Чексизликка тирмашади зор.

 

Уйда менга гўё недир кам,

Ортиқчаман ёки уйимда.

Хаёлимда сахий бир санам

Имлар мени юпқа кийимда.

1978

 

* * *

Derazamga choyshab yopar tun,

Yulduz uxlar, ko‘zlarim bedor.

Tamakidan o‘rmalab tutun,

Cheksizlikka tirmashadi zor.

 

Uyda menga go‘yo nedir kam,

Ortiqchaman yoki uyimda.

Xayolimda saxiy bir sanam

Imlar meni yupqa kiyimda.

1978

 

* * *

Қалбим эриб гўё мой,

Ширин ҳисга кўмилди.

Қип ялaнғоч бўлиб ой

Булутларда чўмилди.

 

Борай десам ушбу кеч,

Олисдадир ватани. . .

Кўз олдимдан кетмас ҳеч

Унинг оппоқ бадани.

1977

 

* * *

Qalbim erib go‘yo moy,

Shirin hisga ko‘mildi.

Qip yalаng‘och bo‘lib oy

Bulutlarda cho‘mildi.

 

Boray desam ushbu kech,

Olisdadir vatani. . .

Ko‘z oldimdan ketmas hech

Uning oppoq badani.

1977

 

* * *

Ишқда жой йўқ «сиёсий тус»га,

Ишқ —тугал ноижтимоий дид.

Суқланар бир пионер қизга

Комсомолдан ҳайдалган йигит.[2]

1978

* * *

Ishqda joy yo‘q «siyosiy tus»ga,

Ishq — tugal noijtimoiy did.

Suqlanar bir pioner qizga

Komsomoldan haydalgan yigit.[3]

1978

 

* * *

Сизда пул бор,

Мансаб, шуҳрат бор,

Сизни не-не ишрат кутади.

Болакайга хурмо берин глар,

Бечорага шу ҳам етади.

 

Бир бор

Сахий хурмочи бўлиб,

Кулиб боқинг бола кўзига.

Сўнг, хурмони қандай ейишни

Қўйиб беринг унинг ўзига.

1977

 

* * *

Sizda pul bor,

Mansab, shuhrat bor,

Sizni ne-ne ishrat kutadi.

Bolakayga xurmo beringlar,

Bechoraga shu ham yetadi.

 

Bir bor

Saxiy xurmochi bo‘lib,

Kulib boqing bola ko‘ziga.

So‘ng, xurmoni qanday yeyishni

Qo‘yib bering uning o‘ziga.

1977

 

* * *

Бахт тилайман юнонга,

Камол топсин араблар.

Форс яшнасин. . .

Кенгфеъллик,

Тотувликка шарафлар!

 

Омад ёғсин мўғулга,

Руснинг дони тоғ бўлсин. . .

Энг аввало

Ҳар бири

Ўз уйида соғ бўлсин.

1978

 

* * *

Baxt tilayman yunonga,

Kamol topsin arablar.

Fors yashnasin. . .

Kengfe’llik,

Totuvlikka sharaflar!

 

Omad yog‘sin mo‘g‘ulga,

Rusning doni tog‘ bo‘lsin. . .

Eng avvalo

Har biri

O‘z uyida sog‘ bo‘lsin.

1978

 

Қизил денгиз

 

Кемам ёлғиз шикорга чиқиб,

Борар жулдур тўрларин судраб.

Маъданларни қўйнига тиқиб,

Очкўз денгиз ётибди мудраб.

 

Шунча ганжлар камми?

Гувланиб —

Сапчиб кўрар гоҳи қирғоққа.

Босқинларга зимдан шайланиб,

Тил чўзмоқчи бўлар йироққа.

 

Йўл тополмай чекинар мулзам,

Яна ўзин кўрсатар лоҳас. . .

Сен қирғоқда турволиб, укам,

Тўлқинларга боқаверма маст.

 

Майли, тан бер, ҳайбати ажиб,

Жилваларга алданма фақат.

Бу жилвалар тагида сасиб,

Сузиб юрар сарқит ва ахлат.

 

Нопокликдан буриб бир кун юз,

Бошқа йўлдан оқар ирмоқлар.

Саёзланар шунда кир денгиз,

Пайдо бўлар янги қирғоқлар.

1977

 

Qizil dengiz

Kemam yolg‘iz shikorga chiqib,

Borar juldur to‘rlarin sudrab.

Ma’danlarni qo‘yniga tiqib,

Ochko‘z dengiz yotibdi mudrab.

 

Shuncha ganjlar kammi?

Guvlanib —

Sapchib ko‘rar gohi qirg‘oqqa.

Bosqinlarga zimdan shaylanib,

Til cho‘zmoqchi bo‘lar yiroqqa.

 

Yo‘l topolmay chekinar mulzam,

Yana o‘zin ko‘rsatar lohas. . .

Sen qirg‘oqda turvolib, ukam,

To‘lqinlarga boqaverma mast.

 

Mayli, tan ber, haybati ajib,

Jilvalarga aldanma faqat.

Bu jilvalar tagida sasib,

Suzib yurar sarqit va axlat.

 

Nopoklikdan burib bir kun yuz,

Boshqa yo‘ldan oqar irmoqlar.

Sayozlanar shunda kir dengiz,

Paydo bo‘lar yangi qirg‘oqlar.

1977

 

 

 

 

Али бобо ҳақида қўшиқ

 

Али бобо,

Али бобо,

Бу оламда омад бордир ҳали, бобо.

Омад қуши яхшиларни излайверсин,

Ёмонга ҳам қўниб гоҳи қилар хато,

Қилар хато!

 

Али бобо,

Али бобо,

Ғарибнинг ҳам келди мана гали, бобо.

Ғариб зоти ортиб қолган кулчасини

Ўзи каби бечорага кўрар раво,

Кўрар раво!

 

Али бобо,

Али бобо,

Қўрқмай кирдинг ёвуз ғорга, балли, бобо.

Олтинларни қутқаролдинг моғор жойдан,

Уларга ҳам керак ахир тоза ҳаво,

Тоза ҳаво!. .

1982

 

Ali bobo haqida qo‘shiq

 

Ali bobo,

Ali bobo,

Bu olamda omad bordir hali, bobo.

Omad qushi yaxshilarni izlayversin,

Yomonga ham qo‘nib gohi qilar xato,

Qilar xato!

 

Ali bobo,

Ali bobo,

G‘aribning ham keldi mana gali, bobo.

G‘arib zoti ortib qolgan kulchasini

O‘zi kabi bechoraga ko‘rar ravo,

Ko‘rar ravo!

 

Ali bobo,

Ali bobo,

Qo‘rqmay kirding yovuz g‘orga, balli, bobo.

Oltinlarni qutqarolding mog‘or joydan,

Ularga ham kerak axir toza havo,

Toza havo!. .

1982

 

Ҳазил

Навоийга ўхшаш-чун

Патдан қалам йўндирдим.

Чопон кийдим сал узун,

Бошга салла қўндирдим.

Сотиб олдим бир жуфт шам,

Вазирбоп пар ёстиқча. . .

Энди фақатталант кам

Ва. . . хотиним ортиқча.

1974

 

Hazil

 

Navoiyga o‘xshash-chun

Patdan qalam yo‘ndirdim.

Chopon kiydim sal uzun,

Boshga salla qo‘ndirdim.

Sotib oldim bir juft sham,

Vazirbop par yostiqcha. . .

Endi faqat talant kam

Va. . . xotinim ortiqcha.

1974

 

* * *

Чўкиб кетди, дўстлар, бир пари,

Чўкиб кетди бенола, беғам.

Қалбимга ғарқ бўлди кўзлари,

Нозларию ишвалари ҳам.

 

Пари чўкди. . .

Қутқаринг мени!

1978

 

* * *

Cho‘kib ketdi, do‘stlar, bir pari,

Cho‘kib ketdi benola, beg‘am.

Qalbimga g‘arq bo‘ldi ko‘zlari,

Nozlari-yu ishvalari ham.

 

Pari cho‘kdi. . .

Qutqaring meni!

1978

 

* * *

Мен xудо эмасман,

Менга барибир,

Шарт эмас қаршимда бермоғинг жавоб.

Ўзим васл жаннатин тиланиб ахир,

Ишқ деган дўзахда чекяпман азоб.

 

Балки кўп дилларга бергандирсан зеб,

Аввалги гуноҳлар ўзинг билган сир.

Ишонтир яхшиси фариштаман деб,

Мен xудо эмасман,

Менга барибир.

1974

 

* * *

Men xudo emasman,

Menga baribir,

Shart emas qarshimda bermog‘ing javob.

O‘zim vasl jannatin tilanib axir,

Ishq degan do‘zaxda chekyapman azob.

 

Balki ko‘p dillarga bergandirsan zeb,

Avvalgi gunohlar o‘zing bilgan sir.

Ishontir yaxshisi farishtaman deb,

Men xudo emasman,

Menga baribir.

1974

 

* * *

Бир зум мени тинч қўй, паризод,

Зардангми кўз чийраб боқишинг?

Чорлаган он бағрига ижод,

Йўқотгайдир файзин оғушинг,

Бир зум мени тинч қўй, паризод.

 

Жўр бўлолмай ҳазин созимга,

Чектирасан гоҳ баттар заҳмат.

Бу мисралар юрак розимга

Қилган эмас ҳеч вақт хиёнат,

Бир зум мени тинч қўй, паризод.

 

Қабул айлар илҳом париси

Ҳар қандайин оғир шартимни.

Сезиб-сезмай ҳали ярмисин,

Сен офатга йўйдинг дардимни. . .

Бир зум мени тинч қўй, паризод.

1974

 

 

 

 

* * *

Bir zum meni tinch qo‘y, parizod,

Zardangmi ko‘z chiyrab boqishing?

Chorlagan on bag‘riga ijod,

Yo‘qotgaydir fayzin og‘ushing,

Bir zum meni tinch qo‘y, parizod.

 

Jo‘r bo‘lolmay hazin sozimga,

Chektirasan goh battar zahmat.

Bu misralar yurak rozimga

Qilgan emas hech vaqt xiyonat,

Bir zum meni tinch qo‘y, parizod.

 

Qabul aylar ilhom parisi

Har qandayin og‘ir shartimni.

Sezib-sezmay hali yarmisin,

Sen ofatga yo‘yding dardimni. . .

Bir zum meni tinch qo‘y, parizod.

1974

 

* * *

Кўриб қўйдим умримда

Қанча қаламқошларни.

Қанча ёлғон кулги-ю,

Қалбаки кўзёшларни.

 

Билдим —сохта ҳаммаси,

Барчаси бир дақиқий.

Фақатгина хотиним —

Туққан ўғил ҳақиқий!

1981

* * *

Ko‘rib qo‘ydim umrimda

Qancha qalamqoshlarni.

Qancha yolg‘on kulgi-yu,

Qalbaki ko‘zyoshlarni.

 

Bildim — soxta hammasi,

Barchasi bir daqiqiy.

Faqatgina xotinim –

Tuqqan o‘g‘il haqiqiy!

1981

 

* * *

Ширин сўйлаб тилингдан бол —

Хайр қилсанг, савоб бўлгай.

Гадойингга пича иқбол —

Хайр қилсанг, савоб бўлгай.

 

Жамолингдан тиниқ биллур,

Вужудингдан илоҳий нур,

Табассум-ла тишингдан дур —

Хайр қилсанг, савоб бўлгай.

 

Қучоғингдан илиқ кулба,

Дудоғингдан шакар-ҳолва,

Ёноғингдан қизил олма —

Хайр қилсанг, савоб бўлгай.

 

Кўзингдан тонг, қошингдан шом,

Сочингдан бир заволсиз дом,

Висолингдан ёниқ илҳом —

Хайр қилсанг, савоб бўлгай.

1978

 

 

* * *

Shirin so‘ylab tilingdan bol —

Xayr qilsang, savob bo‘lgay.

Gadoyingga picha iqbol —

Xayr qilsang, savob bo‘lgay.

 

Jamolingdan tiniq billur,

Vujudingdan ilohiy nur,

Tabassum-la tishingdan dur —

Xayr qilsang, savob bo‘lgay.

 

Quchog‘ingdan iliq kulba,

Dudog‘ingdan shakar-holva,

Yonog‘ingdan qizil olma —

Xayr qilsang, savob bo‘lgay.

 

Ko‘zingdan tong, qoshingdan shom,

Sochingdan bir zavolsiz dom,

Visolingdan yoniq ilhom —

Xayr qilsang, savob bo‘lgay.

1978

 

* * *

Нодонларга арзим йўқ менинг,

Сўздан маъно термайди улар.

Номардлардан қарзим йўқ менинг,

Сўрасанг ҳам бермайди улар.

 

Она юртим, сенга арзим бор,

Ҳақ сўз айтсам, бўлгил мен томон.

Онажоним, сендан қарзим бор,

У — вужудим, танамдаги жон.

1972

 

* * *

Nodonlarga arzim yo‘q mening,

So‘zdan ma’no termaydi ular.

Nomardlardan qarzim yo‘q mening,

So‘rasang ham bermaydi ular.

 

Ona yurtim, senga arzim bor,

Haq so‘z aytsam, bo‘lgil men tomon.

Onajonim, sendan qarzim bor,

U — vujudim, tanamdagi jon.

1972

 

* * *

Расво бўлган номус-ор учун,

Жангда ўлган дўст учун йиғланг.

Ёв топтаган гул диёр учун,

Тақиқланган сўз учун йиғланг.

 

Қолган дардлар —чархнинг ҳазили.

1979

 

* * *

Rasvo bo‘lgan nomus-or uchun,

Jangda o‘lgan do‘st uchun yig‘lang.

Yov toptagan gul diyor uchun,

Taqiqlangan so‘z uchun yig‘lang.

 

Qolgan dardlar — charxning hazili.

1979

 

 

Ўғил

 

Тоб ташлаган йиғлоқ эшикни

Астагина очинг, аяжон.

Кусагандай мунгли қўшиқни,

Дуонгизни соғиндим чунон.

 

Фотиҳага қўлни очган дам,

Тилардингиз менга бахт-файз.

Дер эдингиз: «Улғайиб, болам,

Бўлақолгин колхозга раис».

 

Афсус, телба кўнгилнингмайли

Таслим этди жуссамни жангсиз.

Шоирликка даъвом туфайли

Барбод бўлди «буюк режа»нгиз

.

Раис бўлсам, қийиқни танғиб,

Ёнингизга қайтардим ҳар кеч.

Дом-дараксиз кетмасдим санғиб,

Хатимга зор бўлмасдингиз ҳеч. . .

 

Мана, келдим бугун соғ-омон,

Енгга артиб манглай теримни.

Тошкентда хўп кездим саргардон,

Ноширларга мақтаб шеъримни.

 

Сесканмадим турса ёт кўча,

Жирканмадим ўзга болишдан.

Фақат қўрқдим гоҳида пича

Сизни кўрмай ўлиб қолишдан.

 

Ахир ҳар гал тунд боқса ношир,

Вужудимда дилдирарди жон.

Туюларди бошим ҳам оғир. . .

Бошгинамни силанг, аяжон.

 

Майли, юзим сийпалаган чоқ

Тимдаласин қадоқ қўлингиз.

. . . Эҳ, билмайсиз, бу қўлни нечоғ

Севишлигин ношуд ўғлингиз.

1978

 

O‘g‘il

 

Tob tashlagan yig‘loq eshikni

Astagina oching, ayajon.

Kusaganday mungli qo‘shiqni,

Duongizni sog‘indim chunon.

 

Fotihaga qo‘lni ochgan dam,

Tilardingiz menga baxt-fayz.

Der edingiz: «Ulg‘ayib, bolam,

Bo‘laqolgin kolxozga rais».

 

Afsus, telba ko‘ngilning mayli

Taslim etdi jussamni jangsiz.

Shoirlikka da’vom tufayli

Barbod bo‘ldi «buyuk reja»ngiz.

 

Rais bo‘lsam, qiyiqni tang‘ib,

Yoningizga qaytardim har kech.

Dom-daraksiz ketmasdim sang‘ib,

Xatimga zor bo‘lmasdingiz hech. . .

 

Mana, keldim bugun sog‘-omon,

Yengga artib manglay terimni.

Toshkentda xo‘p kezdim sargardon,

Noshirlarga maqtab she’rimni.

 

Seskanmadim tursa yot ko‘cha,

Jirkanmadim o‘zga bolishdan.

Faqat qo‘rqdim gohida picha

Sizni ko‘rmay o‘lib qolishdan.

 

Axir har gal tund boqsa noshir,

Vujudimda dildirardi jon.

Tuyulardi boshim ham og‘ir. . .

Boshginamni silang, ayajon.

 

Mayli, yuzim siypalagan choq

Timdalasin qadoq qo‘lingiz.

. . . Eh, bilmaysiz, bu qo‘lni nechog‘

Sevishligin noshud o‘g‘lingiz.

1978

 

* * *

Тун қўйнида буғдойзор гўё —

Асов денгиз,

Тинсиз чайқалар.

Кўкда ғуж-ғуж юлдузларми, ё —

Кўлда сузар тўп-тўп чағалай?

 

Тун қўйнида буғдойзор уйғоқ,

Уфқда ёғду сочган ой, дема.

У — ё деҳқон йўқотган ўроқ,

Ё денгизда

Адашган кема.

1973

 

* * *

Tun qo‘ynida bug‘doyzor go‘yo —

Asov dengiz,

Tinsiz chayqalar.

Ko‘kda g‘uj-g‘uj yulduzlarmi, yo —

Ko‘lda suzar to‘p-to‘p chag‘alay?

 

Tun qo‘ynida bug‘doyzor uyg‘oq,

Ufqda yog‘du sochgan oy, dema.

U — yo dehqon yo‘qotgan o‘roq,

Yo dengizda

Adashgan kema.

1973

 

* * *

— Ҳей, отаси, сўкманг бекорга,

Ўғлингизнинг жойида эси.

Отилмасди асов анҳорга,

Чўкмасликка етмаса кўзи. . .

          Майли, ўйнаб кулсин бургутча!

 

— Отангга тик боқма, болакай,

Биламан, ғирт қайсарсан азал.

Биламан, ҳеч ўйлаб ўтирмай,

Отилгансан сувга таваккал. . .

          Умринг узоқ бўлсин, бургутча!

1977

 

* * *

— Hey, otasi, so‘kmang bekorga,

O‘g‘lingizning joyida esi.

Otilmasdi asov anhorga,

Cho‘kmaslikka yetmasa ko‘zi. . .

          Mayli, o‘ynab kulsin burgutcha!

 

— Otangga tik boqma, bolakay,

Bilaman, g‘irt qaysarsan azal.

Bilaman, hech o‘ylab o‘tirmay,

Otilgansan suvga tavakkal. . .

          Umring uzoq bo‘lsin, burgutcha!

1977

 

* * *

Кўп азият тортасан,

Меҳрибоним, бечорам.

Афсус, жуда соддасан,

Меҳрибоним, бечорам.

 

Менга аён тилагинг:

Бўлмоқчисан тирагим,

Меҳринг ўзи — кўмагинг,

Меҳрибоним, бечорам.

 

Тушунмайсан, қизгина,

Ҳар қадамда кин, гина,

Гул деганинг гоҳ игна,

Меҳрибоним, бечорам.

 

Гарчи ғолиб — адолат,

Майдонда бор адоват,

Йиртқичдир кир рақобат,

Меҳрибоним, бечорам.

 

Ҳақлик енгар ўлимни

Ва ёритгай йўлимни. . .

Маҳкам ушла қўлимни,

Меҳрибоним, бечорам.

1976

 

* * *

Ko‘p aziyat tortasan,

Mehribonim, bechoram.

Afsus, juda soddasan,

Mehribonim, bechoram.

 

Menga ayon tilaging:

Bo‘lmoqchisan tiragim,

Mehring o‘zi — ko‘maging,

Mehribonim, bechoram.

 

Tushunmaysan, qizgina,

Har qadamda kin, gina,

Gul deganing goh igna,

Mehribonim, bechoram.

 

Garchi g‘olib — adolat,

Maydonda bor adovat,

Yirtqichdir kir raqobat,

Mehribonim, bechoram.

 

Haqlik yengar o‘limni

Va yoritgay yo‘limni. . .

Mahkam ushla qo‘limni,

Mehribonim, bechoram.

1976

 

* * *

Кечир,

Бебош нигоҳим —

Минг лобарга қадалар.

Минг лобарнинг тирноғи

Шоир жонин таталар.

 

Капалакдек гар мастман,

Қўнмалаб минг малакка;

Дардим айтган эмасман,

Ёрим,

Сендан бўлакка.

1978

* * *

Kechir,

Bebosh nigohim —

Ming lobarga qadalar.

Ming lobarning tirnog‘i

Shoir jonin tatalar.

 

Kapalakdek gar mastman,

Qo‘nmalab ming malakka;

Dardim aytgan emasman,

Yorim,

Sendan bo‘lakka.

1978

 

* * *

Гулзорга, боғларга

Бўйлаб ўтаман.

Дилим куйган чоғларда

Куйлаб ўтаман.

 

Бор шавқимни қизларга

Қиламан тортиқ. . .

Кампиржонлар, сизларга —

Тилайман ҳордиқ.

1973

 

* * *

Gulzorga, bog‘larga

Bo‘ylab o‘taman.

Dilim kuygan chog‘larda

Kuylab o‘taman.

 

Bor shavqimni qizlarga

Qilaman tortiq. . .

Kampirjonlar, sizlarga —

Tilayman hordiq.

1973

 

* * *

Юр, жоним, тун сайлига,

Хунук бўлсанг, майлига.

Биламан,

Ҳў гулжамол —

Бошқалардан ортган бол.

1978

 

* * *

Yur, jonim, tun sayliga,

Xunuk bo‘lsang, mayliga.

Bilaman,

Ho‘ guljamol —

Boshqalardan ortgan bol.

1978

 

* * *

Оқ байталнинг тақаси

Муҳрин босар тупроққа.

Чол охирги чақасин

Тугиб қайтар белбоққа.

 

Бозор қилиб қайтар чол,

Байталини йўрттириб.

Эгардаги олашол —

Хуржунини бўрттириб.

 

Кенг қўнжида ипқамчи,

Чўнтагида мурч-зира.

Овул унинг юпанчи,

Овунчоғи —набира.

 

Набиранинг ризқидир

Хуржундаги «қақа»лар.

Тугамаca бас умр,

Топилади чақалар.

1979

* * *

Oq baytalning taqasi

Muhrin bosar tuproqqa.

Chol oxirgi chaqasin

Tugib qaytar belboqqa.

 

Bozor qilib qaytar chol,

Baytalini yo‘rttirib.

Egardagi olashol —

Xurjunini bo‘rttirib.

 

Keng qo‘njida ipqamchi,

Cho‘ntagida murch-zira.

Ovul uning yupanchi,

Ovunchog‘i — nabira.

 

Nabiraning rizqidir

Xurjundagi «qaqa»lar.

Tugamasa bas umr,

Topiladi chaqalar.

1979

 

* * *

Шамол хомуш еляпти,

Ла-ла-лай. . .

Қўшиқ айтгим келяпти,

Ла-ла-лай. . .

 

Мен куйлайман нечун гоҳ?

Ла-ла-лай. . .

Йиғламаслик учун. . . Оҳ!

Ла-ла-лай. . .

1976

 

* * *

Shamol xomush yelyapti,

La-la-lay. . .

Qo‘shiq aytgim kelyapti,

La-la-lay. . .

 

Men kuylayman nechun goh?

La-la-lay. . .

Yig‘lamaslik uchun. . . Oh!

La-la-lay. . .

1976

 

 

 

Есениннинг портретига боқиб

 

          Севимли устоз Эркин Воҳидовга

 

Кел, Сергей,

Қарз бергил илҳомдан пича,

Гонорар олган кун эриб тургандай.

Ахир, сен қабрингда жим ётган кеча,

Арвоҳинг иккимиз бўлиб ичдик май.

 

Байт «темир йўл»ларин устида қотиб,

Турибман кўмирсиз паровоз мисол.

Айт-чи,

Сен ёзганда «Аёлга мактуб»,

Чекмоқдан умрингга етганми завол?

 

Агар мен бу кеча пуфлаган тутун

Осмонда бир парча булут бўлолса,

Севгидан орттирган дардларим бир кун —

Ёмғирга айланиб

Йиғларди роса.

 

Сен билган Твернинг кашандалари

Санғирди кимнингдир чўнтагин кўзлаб.

Мен бўлсам

Давримнинг қўрс бандаларин —

Қалбини тyнаш-чун юрибман бўзлаб.

 

 

Ўзингга аёндир,

Касбимиз оғир,

Мен буни аниқроқ сезяпман бу кун.

Гоҳи ўз кўнглимни алдадим ахир,

Кимнингдир дидига мослашмоқ учун.

 

Билмадим,

Таърифлаб беролармидим

Гар мендан сўрсалар шоир бурчини?

Яхшиси, ўйланиб ўтирмай дердим:

«Ҳаёт —май, шоирнинг юраги —чинни!»

 

Шу чинни косадан сипқориб майни,

Сархушдил ўртандим неча тун, ҳеҳ-ҳей!

Xўб кечдим илҳом деб аталган сойни,

. . . Сен эсанг,

Жимгина ётибсан, Сергей.

 

Ётибсан Пугачёв ерида сокин,

Бир вақтлар сен унга битгандинг достон.

Торобий юртида юрибман,

Лекин —

Мен ундан оддий шеър қарздорман ҳамон.

 

Кафтимга қўнган гард

Балки Муқанна,

Широқдан қолган ҳў сўқмоқдаги из.

Парижда туғилмай ҳали мард Жанна,

Ёвларга от солган бунда Тўмарис. . .

 

Ўпаман бир чимдим боболар ерин,

Бироқ бу умум уй бугун поёнсиз.

«Куйлайман дунёнинг олтидан бирин

Мухтасар ном билан

Атаб уни Рус!»[4]

 

Бу кунни сен орзу қилгандинг кеча,

Менинг ҳам тилагим ушалур шундай.

. . . Кел, Сергей,

Қарз бергил илҳомдан пича,

Гонорар олган кун эриб тургандай.

1975

 

Yeseninning portretiga boqib

 

          Sevimli ustoz Erkin Vohidovga

 

Kel, Sergey,

Qarz bergil ilhomdan picha,

Gonorar olgan kun erib turganday.

Axir, sen qabringda jim yotgan kecha,

Arvohing ikkimiz bo‘lib ichdik may.

 

Bayt  «temir yo‘l»larin ustida qotib,

Turibman ko‘mirsiz parovoz misol.

Ayt-chi,

Sen yozganda «Ayolga maktub»,

Chekmoqdan umringga yetganmi zavol?

 

Agar men bu kecha puflagan tutun

Osmonda bir parcha bulut bo‘lolsa,

Sevgidan orttirgan dardlarim bir kun —

Yomg‘irga aylanib

Yig‘lardi rosa.

 

Sen bilgan Tverning kashandalari

Sang‘irdi kimningdir cho‘ntagin ko‘zlab.

Men bo‘lsam

Davrimning qo‘rs bandalarin —

Qalbini tunash-chun yuribman bo‘zlab.

 

O‘zingga ayondir,

Kasbimiz og‘ir,

Men buni aniqroq sezyapman bu kun.

Gohi o‘z ko‘nglimni aldadim axir,

Kimningdir didiga moslashmoq uchun.

 

Bilmadim,

Ta’riflab berolarmidim

Gar mendan so‘rsalar shoir burchini?

Yaxshisi, o‘ylanib o‘tirmay derdim:

«Hayot — may, shoirning yuragi — chinni!»

 

Shu chinni kosadan sipqorib mayni,

Sarxushdil o‘rtandim necha tun, heh-hey!

Xo‘b kechdim ilhom deb atalgan soyni,

. . . Sen esang,

Jimgina yotibsan, Sergey.

 

Yotibsan Pugachov yerida sokin,

Bir vaqtlar sen unga bitganding doston.

Torobiy yurtida yuribman,

Lekin —

Men undan oddiy she’r qarzdorman hamon.

 

Kaftimga qo‘ngan gard

Balki Muqanna,

Shiroqdan qolgan ho‘ so‘qmoqdagi iz.

Parijda tug‘ilmay hali mard Janna,

Yovlarga ot solgan bunda To‘maris. . .

 

O‘paman bir chimdim bobolar yerin,

Biroq bu umum uy bugun poyonsiz.

«Kuylayman dunyoning oltidan birin

Muxtasar nom bilan

Atab uni Rus!»[5]

 

Bu kunni sen orzu qilganding kecha,

Mening ham tilagim ushalur shunday.

. . . Kel, Sergey,

Qarz bergil ilhomdan picha,

Gonorar olgan kun erib turganday.

1975

 

 

Туғён

 

Қўй маъради талпиниб,

Шаҳд тўпланди кўзига.

Оёқлари боғланиб,

Тиғ қадалмиш бўғзига.

 

Қўй маъради талпиниб,

Талпинди ўз қавмига.

Етим қўзи фарёди

Сингди кўзлар намига.

 

Қўй маъради талпиниб,

Туғён эди бу жўшиқ.

Тиғ ботди-ю, бўлинди —

Энг авжида дард-қўшиқ. . .

 

Қўй питирлар талпиниб,

Боқар қотган кўз ғовга.

Арвоҳ бўлиб орзуси

Чопиб борар яйловга.

1977

 

Tug‘yon

 

Qo‘y ma’radi talpinib,

Shahd to‘plandi ko‘ziga.

Oyoqlari bog‘lanib,

Tig‘ qadalmish bo‘g‘ziga.

 

Qo‘y ma’radi talpinib,

Talpindi o‘z qavmiga.

Yetim qo‘zi faryodi

Singdi ko‘zlar namiga.

 

Qo‘y ma’radi talpinib,

Tug‘yon edi bu jo‘shiq.

Tig‘ botdi-yu, bo‘lindi —

Eng avjida dard-qo‘shiq. . .

 

Qo‘y pitirlar talpinib,

Boqar qotgan ko‘z g‘ovga.

Arvoh bo‘lib orzusi

Chopib borar yaylovga.

1977

 

Истилочи

 

Кўнглинг ўзи нима истар,

Тўғрисини айтсанг-чи.

Керагини олдинг, етар,

Ўз уйингга қайтсанг-чи.

 

Аланглайсан олазарак,

Ортга қайта қолмайсан.

. . . Сенга менинг ерим керак,

Очиқ айта олмайсан.

1981

 

 

 

Istilochi

 

Ko‘ngling o‘zi nima istar,

To‘g‘risini aytsang-chi.

Keragini olding, yetar,

O‘z uyingga qaytsang-chi.

 

Alanglaysan olazarak,

Ortga qayta qolmaysan.

. . . Senga mening yerim kerak,

Ochiq ayta olmaysan.

1981

 

* * *

Ёмонманми?

О, йўқ, оққушим,

Баъзилардан кўра айбим оз.

Шўхликка гоҳ мойилдир ҳушим,

Гоҳ гапларим аччиқроқ, холос.

 

Шеърларимдан завқ олиб, нечун —

Безиллайсиз ўзимдан?

Ахир —

Шўх сойда ҳам чўмилмоқ мумкин,

Кўникканга болдир қалампир.

1973

 

* * *

Yomonmanmi?

O, yo‘q, oqqushim,

Ba’zilardan ko‘ra aybim oz.

Sho‘xlikka goh moyildir hushim,

Goh gaplarim achchiqroq, xolos.

 

She’rlarimdan zavq olib, nechun —

Bezillaysiz o‘zimdan?

Axir —

Sho‘x soyda ham cho‘milmoq mumkin,

Ko‘nikkanga boldir qalampir.

1973

 

 

* * *

Умидим — «хўп» деган гап,

Сизни севиб қолганман.

Бармоғингиз чамалаб,

Узук сотиб олганман.

 

«Йўқ» десангиз топарман

Сиздан кўра тузукни. . .

Унга қандай тақарман

Сизга олган узукни?

1973

 

* * *

Umidim — «xo‘p» degan gap,

Sizni sevib qolganman.

Barmog‘ingiz chamalab,

Uzuk sotib olganman.

 

«Yo‘q» desangiz toparman

Sizdan ko‘ra tuzukni. . .

Unga qanday taqarman

Sizga olgan uzukni?

1973

 

* * *

Кўринмасдан юрибсиз атай,

Дўндиққинам, тўғри қиласиз.

Ўзингиз ҳам яхши биласиз,

Сўзлашамиз кўпдан ноқулай.

 

Агар сизни кўрмасам бўлак,

Тақдиримга қилардим шукур.

Илк севгилим тусин бир умр

Ёш ва гўзал эслашим керак.

1975

 

* * *

Ko‘rinmasdan yuribsiz atay,

Do‘ndiqqinam, to‘g‘ri qilasiz.

O‘zingiz ham yaxshi bilasiz,

So‘zlashamiz ko‘pdan noqulay.

 

Agar sizni ko‘rmasam bo‘lak,

Taqdirimga qilardim shukur.

Ilk sevgilim tusin bir umr

Yosh va go‘zal eslashim kerak.

1975

 

* * *

Йўқ,

Кетмасам бўлмайди бугун,

Қолмади ҳеч сабру тоқатим.

Ўша тотли дақиқа учун

Тангрим мени яратган балким.

 

Мана,

Чакмон, телпакни олдим,

Қўрқмагайман совуқдан, дўлдан.

Лайличамни соғиниб қолдим. . .

Йўлкирага чўзинглар пулдан!

1977

 

* * *

Yo‘q,

Ketmasam bo‘lmaydi bugun,

Qolmadi hech sabr-u toqatim.

O‘sha totli daqiqa uchun

Tangrim meni yaratgan balkim.

 

Mana,

Chakmon, telpakni oldim,

Qo‘rqmagayman sovuqdan, do‘ldan.

Laylichamni sog‘inib qoldim. . .

Yo‘lkiraga cho‘zinglar puldan!

1977

 

 

Миразиз Аъзамга  мактуб

 

Соғингандим кўришмай узоқ,

Хатингизни олдим эрталаб.

Яна кўпроқ,

Яна яхшироқ

Шеър ёзмоғим қилибсиз талаб.

 

Инжиқликни кўрмагайман эп,

Ҳарқалай,

Сал раҳм этинг, устоз.

Ғамхўрим ва меҳрибоним деб,

Ахир сизга қўйганман ихлос.

 

Бир қарашда

Жуда силлиқ гап

Кўпроқ ҳамда яхшироқ ёзиш.

Аслида бу — жуда кам ухлаб,

Дил дардларин чуқурроқ қазиш.

 

Биласиз-ку,

Дардлар тўфонин

Шеърга солмоқ эмасдир ўйин.

Баъзиларга кўнгил армонин

Тушунтирмоқ ундан ҳам қийин.

 

Эшитмоқлик гўлдан писанда

Даҳшатлидир сувга чўкишдан.

Ичгинг келар бундайин дамда,

Юпанасан ёки чекишдан. . .

 

Хуллас, соғман,

Тинчдир уй, қишлоқ,

Сингани йўқ ҳозирча созим.

Яна кўпроқ, яна яхшироқ

Хатлар ёзиб туринг, устозим.

 

Туйсангиз ҳам исидан ҳасрат,

Ҳидлаб қўйинг шогирд «гули»ни.

Сизга атаб битдим шеърий хат

Ва кутмасман қалам пулини.

1978

 

Miraziz A’zamga maktub

Sog‘ingandim ko‘rishmay uzoq,

Xatingizni oldim ertalab.

Yana ko‘proq,

Yana yaxshiroq

She’r yozmog‘im qilibsiz talab.

 

Injiqlikni ko‘rmagayman ep,

Harqalay,

Sal rahm eting, ustoz.

G‘amxo‘rim va mehribonim deb,

Axir sizga qo‘yganman ixlos.

 

Bir qarashda

Juda silliq gap

Ko‘proq hamda yaxshiroq yozish.

Aslida bu — juda kam uxlab,

Dil dardlarin chuqurroq qazish.

 

Bilasiz-ku,

Dardlar to‘fonin

She’rga solmoq emasdir o‘yin.

Ba’zilarga ko‘ngil armonin

Tushuntirmoq undan ham qiyin.

 

Eshitmoqlik go‘ldan pisanda

Dahshatlidir suvga cho‘kishdan.

Ichging kelar bundayin damda,

Yupanasan yoki chekishdan. . .

 

Xullas, sog‘man,

Tinchdir uy, qishloq,

Singani yo‘q hozircha sozim.

Yana ko‘proq, yana yaxshiroq

Xatlar yozib turing, ustozim.

 

Tuysangiz ham isidan hasrat,

Hidlab qo‘ying shogird «guli»ni.

Sizga atab bitdim she’riy xat

Va kutmasman qalam pulini.

1978

 

Фуқаро

 

Мақтаниб онт ичмасман,

Буюк меҳрим зўр қасам.

Ватанимдан кечмасман,

Бу элдан-да ажрамам.

 

Она тилим йўқ эса,

Шудир менинг ўлганим.

Хулқ-атворим ёқмаса,

Қил қўлингдан келганин.

1973

 

Fuqaro

 

Maqtanib ont ichmasman,

Buyuk mehrim — zo‘r qasam.

Vatanimdan kechmasman,

Bu eldan-da ajramam.

 

Ona tilim yo‘q esa,

Shudir mening o‘lganim.

Xulq-atvorim yoqmasa,

Qil qo‘lingdan kelganin.

1973

 

* * *

Саволим бор сизга,

Домлажон,

Нима ўзи  «сотқин»  дегани?

Масалан, мен қиламан гумон,

Яроқлимас бу сўз егани.

 

Ие, нега бўлдингиз хафа?

Юзларингиз оқарди бехос. . .

Оғайнилар, бу қандай гап-а,

Мен. . .  мен. . .

Савол бергандим, холос!

1977

 

 

* * *

Savolim bor sizga,

Domlajon,

Nima o‘zi  «sotqin»  degani?

Masalan, men qilaman gumon,

Yaroqlimas bu so‘z  yegani.

 

Iye, nega bo‘ldingiz xafa?

Yuzlaringiz oqardi bexos. . .

Og‘aynilar, bu qanday gap-a,

Men. . .   men. . .

Savol bergandim, xolos!

1977

 

* * *

Ёлғиз оққан қув ирмоқ —

Тез қурир, бормас йироқ.

Чаман бўлмас ёлғиз гул,

Ёлғиз қоон — бахтсиз қул.

 

Дўстим, кетма ёнимдан!

1973

 

* * *

Yolg‘iz oqqan quv irmoq —

Tez qurir, bormas yiroq.

Chaman bo‘lmas yolg‘iz gul,

Yolg‘iz qoon — baxtsiz qul.

 

Do‘stim, ketma yonimdan!

1973

 

 

Кичкинтой  қўмондон

 

Эй, кийими ранг-ранг аскарлар,

Милтиқларга солинг ўқларни.

Жангга шайланг барча тўпларни,

Буйруғимни тингланг, аскарлар!

 

Милтиқлардан ўт очиб бирдан,

Яксон қилинг «уруш» сўзини.

Сўнг тўғрилаб тўплар кўзини,

Душманликни қўпоринг Ердан.

1973

 

Kichkintoy  qo‘mondon

Ey, kiyimi rang-rang askarlar,

Miltiqlarga soling o‘qlarni.

Jangga shaylang barcha to‘plarni,

Buyrug‘imni tinglang, askarlar!

 

Miltiqlardan o‘t ochib birdan,

Yakson qiling «urush» so‘zini.

So‘ng  to‘g‘rilab to‘plar ko‘zini,

Dushmanlikni qo‘poring Yerdan.

1973

 

Тўғрисўз  кимса

 

— Олинг,

Мана, яп-янги, — дер,

Велосипед ўғриси.

— Миндим уни бор-йўғи бир,

Айтсам гапнинг тўғрисин.

1977

 

To‘g‘riso‘z  kimsa

 

— Oling,

Mana, yap-yangi, — der,

Velosiped o‘g‘risi.

— Mindim uni bor-yo‘g‘i bir,

Aytsam gapning to‘g‘risin.

1977

 

Фокусчилик

 

Ҳайратлидир пулни йиртиш,

                             яна бут қилиш,

Шляпада гул ундирмоқ

                             жуда нозик иш.

Ёғоч ҳасса тирик илон

                             бўлган маҳали,

Мухлисларнинг жўшиб завқи,

                             дегайлар: «Балли!»

Чиқса ўрдак қанот қоқиб

                             бўм-бўш нарсадан,

Цирк майдони олқишлардан

                             келар ларзага. . .

 

Лек одамлар бир нарсани

                             «бу фокус», демас,

Эрга тегмай бола туғиш —

                             бу фокус эмас.

1971

 

Fokuschilik

 

Hayratlidir pulni yirtish,

                             yana but qilish,

Shlyapada gul undirmoq

                             juda nozik ish.

Yog‘och hassa tirik ilon

                             bo‘lgan mahali,

Muxlislarning jo‘shib zavqi,

                             degaylar: «Balli!»

Chiqsa o‘rdak qanot qoqib

                             bo‘m-bo‘sh narsadan,

Sirk maydoni olqishlardan

                             kelar larzaga. . .

 

Lek odamlar bir narsani

                             «bu fokus», demas,

Erga tegmay bola tug‘ish —

                             bu fokus emas.

1971

 

* * *

Ел бутоқда ҳуштак чалар,

Гувиллайди ўтлоқлар.

Ялпизларнинг исин ялар

Потирлашиб япроқлар.

 

Ёлғиз дала кезган сари

Соғинаман лаб тотин. . .

Ана, Гул ва Асалари

Аллақачон эр-хотин.

1977

 

* * *

Yel butoqda hushtak chalar,

Guvillaydi o‘tloqlar.

Yalpizlarning isin yalar

Potirlashib yaproqlar.

 

Yolg‘iz dala kezgan sari

Sog‘inaman lab totin. . .

Ana, Gul va Asalari

Allaqachon er-xotin.

1977

 

* * *

Бола эдим бутгина,

Бут эмасди дастухон.

Қўл чўза рдим самога,

Егим келса кулчанон:

          — Кулча ташла, оймомў-ў!

 

Энди дилкаш йигитман,

Ёнимда кам бир дилкаш.

Рухсорига зор айлар

Кулча юзли париваш. . .

          — «Кулча» ташла, оймомў-ў!

1976

* * *

Bola edim butgina,

But emasdi dasturxon.

Qo‘l cho‘zardim samoga,

Yegim kelsa kulchanon:

          — Kulcha tashla, oymomo‘-o‘!

 

Endi dilkash yigitman,

Yonimda kam bir dilkash.

Ruxsoriga zor aylar

Kulcha yuzli parivash. . .

          — «Kulcha» tashla, oymomo‘-o‘!

1976

 

* * *

Минбарларни сизларга бердим,

Бор «зангори экран»ларни ҳам.

Неча йиллар четда кун кўрдим,

Ёзавердим индамай

Илдам.

 

Бир шеър ила ўнлаб минбарни

Зирқиратиб юрганингиз чоқ,

Сўз экиб мен,

Ўнлаб дафтарни —

Индамасдан қилавердим боғ.

1981

 

* * *

Minbarlarni sizlarga berdim,

Bor «zangori ekran»larni ham.

Necha yillar chetda kun ko‘rdim,

Yozaverdim indamay

Ildam.

 

Bir she’r ila o‘nlab minbarni

Zirqiratib yurganingiz choq,

So‘z ekib men,

O‘nlab daftarni —

Indamasdan qilaverdim bog‘.

1981

 

Саҳройи бола

                             Абдулла Ориповга

 

Шимол қишин келтирган шамол

Чекинмоққа ундар қумлоқни.

Сарбонларни қилмоқчидек лол,

Кўммоқ истар кўҳна сўқмоқни.

Мунчоқ кўзли саҳройи бола

Барханларда изиллар яёв.

Янтоқлардан таралган нола

Мурғак қалбин тирнар беаёв.

Саксовулдан олгандек ибрат,

Одимлар у буркамасдан бош.

Кўзларида ёниқ бир шиддат,

Кипригида лойқаланган ёш.

Ғижирлатар тишларин ўчкор,

Кучли эди қаҳри довулдан.

Кучукчасин қайсидир хунхор

Қувалабди саваб

Овулдан.

«Беҳ, Олапар!

Олапа-а-р!!!» — дея

Изиллайди жовдираб ҳар ён.

Довул мисли қутурган туя,

Оч сорлардек ёприлар тўзон.

Бўзлар экан саҳройи бола

Оғзи шўртак қумларга тўлиб,

Ҳар бир янтоқ қиларди нола

Таҳқирланган кучукча бўлиб.

1978

 

Sahroyibola

                             Abdulla Oripovga

 

Shimol qishin keltirgan shamol

Chekinmoqqa undar qumloqni.

Sarbonlarni qilmoqchidek lol,

Ko‘mmoq istar ko‘hna so‘qmoqni.

Munchoq ko‘zli sahroyi bola

Barxanlarda izillar yayov.

Yantoqlardan taralgan nola

Murg‘ak qalbin tirnar beayov.

Saksovuldan olgandek ibrat,

Odimlar u burkamasdan bosh.

Ko‘zlarida yoniq bir shiddat,

Kiprigida loyqalangan yosh.

G‘ijirlatar tishlarin o‘chkor,

Kuchli edi qahri dovuldan.

Kuchukchasin qaysidir xunxor

Quvalabdi savab

Ovuldan.

«Beh, Olapar!

Olapa-a-r!!!» — deya

Izillaydi jovdirab har yon.

Dovul misli quturgan tuya,

Och sorlardek yoprilar to‘zon.

Bo‘zlar ekan sahroyi bola

Og‘zi sho‘rtak qumlarga to‘lib,

Har bir yantoq qilardi nola

Tahqirlangan kuchukcha bo‘lib.

1978

 

Гўдак йиғиси

 

Кўп суқланма лоламга,

Яқинлашма ҳолвамга,

Қўл узатма олмамга,

У меники, бер менга!

 

Болишчамга қўйма бош,

Пайкалимдан йиғма мош,

Қирларимдан терма тош,

У меники, бер менга!

 

Мой қидирма чўлимдан,

Балиқ тутма кўлимдан,

Асал йиғма гулимдан,

У меники, бер менга!

 

Қадам босма даламга,

Танкда кирма қалъамга,

Тегма, тегма дадамга,

У меники, бер менга!

1977

 

Go‘dak yig‘isi

 

Ko‘p suqlanma lolamga,

Yaqinlashma holvamga,

Qo‘l uzatma olmamga,

U meniki, ber menga!

 

Bolishchamga qo‘yma bosh,

Paykalimdan yig‘ma mosh,

Qirlarimdan terma tosh,

U meniki, ber menga!

 

Moy qidirma cho‘limdan,

Baliq tutma ko‘limdan,

Asal yig‘ma gulimdan,

U meniki, ber menga!

 

Qadam bosma dalamga,

Tankda kirma qal’amga,

Tegma, tegma dadamga,

U meniki, ber menga!

1977

 

Оқ тулпор

Туфлаб ташлар сувлиқ қолдиғин,

Чопар эгар парчасин судраб.

Гоҳ булоққа эгилар толғин,

Гоҳ юлғунни чайнар дилдираб.

 

Изғиринга борар юзма-юз,

Ғов бўлолмас чўлнинг дўнг қори.

Ўз хўжасин қидирар ҳануз

Алимқулнинг гажир тулпори.

1982

 

Oq tulpor

Tuflab tashlar suvliq qoldig‘in,

Chopar egar parchasin sudrab.

Goh buloqqa egilar tolg‘in,

Goh yulg‘unni chaynar dildirab.

 

Izg‘iringa borar yuzma-yuz,

G‘ov bo‘lolmas cho‘lning do‘ng qori.

O‘z xo‘jasin qidirar hanuz

Alimqulning gajir tulpori.

1982

 

Ҳамид Сулаймон

 

          Кўрса эди бу шеърни туркий тилни билиб,

          Юз офарин ўқиғай эди шоҳимиз камол.

                                                          Ҳофиз Хоразмий

Тангри бўлиб

Қайтарди у

Онага ўз дилбандин. —

Топиб келди Ҳиндистондан

Хоразмнинг фарзандин.

 

Куйлатолди

Неча юз йил

Куйламаган бир дилни.

Яхшиямки, биларди у

Шоҳлар билмаган тилни.

1982

 

Hamid Sulaymon

 

          Ko‘rsa edi bu she’rni turkiy tilni bilib,

          Yuz ofarin o‘qig‘ay edi shohimiz kamol.

                                                          Hofiz Xorazmiy

Tangri bo‘lib

Qaytardi u

Onaga o‘z dilbandin. —

Topib keldi Hindistondan

Xorazmning farzandin.

 

Kuylatoldi

Necha yuz yil

Kuylamagan bir dilni.

Yaxshiyamki, bilardi u

Shohlar bilmagan tilni.

1982

 

* * *

Булар бари бедаво,

Ўтирмайлик муштлашиб.

Юр, кетамиз яхшиси,

Енгил-елпи хушлашиб.

 

Бу нусхалар тушунгай

На байрам, на мотамга.

Сочгин ҳатто қаҳрингни

Тайинлироқ одамга.

1980

 

* * *

Bular bari bedavo,

O‘tirmaylik mushtlashib.

Yur, ketamiz yaxshisi,

Yengil-yelpi xushlashib.

 

Bu nusxalar tushungay

Na bayram, na motamga.

Sochgin hatto qahringni

Tayinliroq odamga.

1980

 

 

Мартин Иден

 

Далли туғён,

Аламкор бир ҳис

Сиғдирмади уни заминга.

Масхарабоз ҳаёт,

Дидсиз қиз,

Молпараст дўст тиғ санчди унга.

 

Олчоқ мулкдор,

Жоҳил ноширлар

Қайдан билсин — недир эҳтирос.

Улар-чун  завқ — сўққабош лобар,

Мансаб

Ва пул аталмиш қоғоз.

 

Ҳақгўйлиги — эркига рахна,

Мардлик бошга бало бўлган чоқ,

У тушунди:

Ер — ифлос саҳна,

Туйғу — эрмак,

Инсон — қўғирчоқ.

 

Яхшилар кўп,

Мистер Жек Лондон

Халос этди уни бу дарддан. —

Тинч сузарди кема. . .

Ногаҳон —

Сувга отди йигитни бортдан. . .

 

. . . Унга гўё ҳамон недир кам,

Юрагида ҳануз армон,

Кин!

Бетоқат, шўх денгизга боқсам,

Кўз ўнгимда жонланар

Мартин.

 

Тўлқин увлар,

Тўлғанар денгиз,

Қасоскор руҳ юрибди дайдиб.

Соҳил билан жанг қилар тенгсиз,

Даҳшат солар

Қайтиб ва қайтиб. . .

 

Исёнкорсан,

О, Мартин, ҳануз,

Энди дардманд денгизсан, аммо.

Қоялар-чи?

Очкўз ва ҳиссиз

Лордлар юрти — фирибгар дунё.

 

Қоялар мўрт,

Абадий эмас,

Бироқ бўлмас осон чилпарчин.

Ким айтди: эрк —шунчаки ҳавас?

Эрк бу — кураш,

Бўш келма, Мартин!

1974

 

 

 

Martin Iden

 

Dalli tug‘yon,

Alamkor bir his

Sig‘dirmadi uni zaminga.

Masxaraboz hayot,

Didsiz qiz,

Molparast do‘st tig‘ sanchdi unga.

 

Olchoq mulkdor,

Johil noshirlar

Qaydan bilsin — nedir ehtiros.

Ular-chun zavq — so‘qqabosh lobar,

Mansab

Va pul atalmish qog‘oz.

 

Haqgo‘yligi — erkiga raxna,

Mardlik boshga balo bo‘lgan choq,

U tushundi:

Yer — iflos sahna,

Tuyg‘u — ermak,

Inson — qo‘g‘irchoq.

 

Yaxshilar ko‘p,

Mister Jek London

Xalos etdi uni bu darddan. —

Tinch suzardi kema. . .

Nogahon —

Suvga otdi yigitni bortdan. . .

 

. . . Unga go‘yo hamon nedir kam,

Yuragida hanuz armon,

Kin!

Betoqat, sho‘x dengizga boqsam,

Ko‘z o‘ngimda jonlanar

Martin.

 

To‘lqin uvlar,

To‘lg‘anar dengiz,

Qasoskor ruh yuribdi daydib.

Sohil bilan jang qilar tengsiz,

Dahshat solar

Qaytib va qaytib. . .

 

Isyonkorsan,

O, Martin, hanuz,

Endi dardmand dengizsan, ammo.

Qoyalar-chi?

Ochko‘z va hissiz

Lordlar yurti – firibgar dunyo.

 

Qoyalar mo‘rt,

Abadiy emas,

Biroq bo‘lmas oson chilparchin.

Kim aytdi: erk — shunchaki havas?

Erk bu — kurash,

Bo‘sh kelma, Martin!

1974

 

 

 

 

* * *

Кўп ёниб гапирдинг.

Менга

келажакни

тушунтирмоқчи бўлдинг,

чамамда.

Бошқатдан гапир,

балки ҳақдирсан.

Ҳозирча тушунмадим,

чунки сен айтаётган,

мақтаётган ўша одамлар ичида

мен ўзимни кўрмаяпман.

 

Мениям ўйлагин-да!

1978

 

* * *

Ko‘p yonib gapirding.

Menga

kelajakni

tushuntirmoqchi bo‘lding,

chamamda.

Boshqatdan gapir,

balki haqdirsan.

Hozircha tushunmadim,

chunki sen aytayotgan,

maqtayotgan o‘sha odamlar ichida

men o‘zimni ko‘rmayapman.

 

Meniyam o‘ylagin-da!

1978

 

* * *

Бобонгга ўхшамагин, дедилар,

тажангроқ эди бобоси.

Дадангга ўхшамагин, дедилар,

чўрткесар эди дадаси.

Акангга ўхшамагин, дедилар,

қизиққон эди акаси. . .

 

Опасига тортди

ўша йигит.

1980

 

* * *

Bobongga o‘xshamagin, dedilar,

tajangroq edi bobosi.

Dadangga o‘xshamagin, dedilar,

cho‘rtkesar edi dadasi.

Akangga o‘xshamagin, dedilar,

qiziqqon edi akasi. . .

 

Opasiga tortdi

o‘sha yigit.

1980

 

* * *

Шамол гувлайверади,

қушлар сайрайверади,

дарёлар шовуллайверади.

Балиқ эса,

ҳеч қачон гапирмайди.

 

Мен балиқ эмасман.

1979

 

* * *

Shamol guvlayveradi,

qushlar sayrayveradi,

daryolar shovullayveradi.

Baliq esa,

hech qachon gapirmaydi.

 

Men baliq emasman.

1979

 

* * *

Ҳей, куйканак ошиқлар,

Кўздан ёшни артайлик.

Айтиб шўхчан қўшиқлар,

Роса-а қимиз тортайлик.

 

Мағрур қизлар йўл пойлаб

Толиққанда кўзлари,

Бошимизга сув пуркаб

Опкетишар ўзлари.

1974

 

* * *

Hey, kuykanak oshiqlar,

Ko‘zdan yoshni artaylik.

Aytib sho‘xchan qo‘shiqlar,

Rosa-a qimiz tortaylik.

 

Mag‘rur qizlar yo‘l poylab

Toliqqanda ko‘zlari,

Boshimizga suv purkab

Opketishar o‘zlari.

1974

 

* * *

Афсус,

Ҳозир ёнимда

Битта танноз ойим йўқ.

Майда-чуйда гуноҳдан

Қўрқадиган жойим йўқ.

 

Тун қўйнида

Ҳисларим

Сочар ишқий шуълалар. . .

Ухлар қучиб энасин

Нодон ойимтиллалар.

1980

 

* * *

Afsus,

Hozir yonimda

Bitta tannoz oyim yo‘q.

Mayda-chuyda gunohdan

Qo‘rqadigan joyim yo‘q.

 

Tun qo‘ynida

Hislarim

Sochar ishqiy shu’lalar. . .

Uxlar quchib enasin

Nodon oyimtillalar.

1980

 

* * *

Аллў, аллў. . .

Салом. . .

Сизмисиз?

Кеча номер берган қизмисиз?

Қилган эдим тонгда қўнғироқ,

Жавоб берди дадангиз мудроқ. . .

 

Йўқладим ой тирмашгач тоққа,

Уйланганлар киргач ётоққа. . .

1972

 

* * *

Allo‘, allo‘. . .

Salom. . .

Sizmisiz?

Kecha nomer bergan qizmisiz?

Qilgan edim tongda qo‘ng‘iroq,

Javob berdi dadangiz mudroq. . .

 

Yo‘qladim oy tirmashgach toqqa,

Uylanganlar kirgach yotoqqa. . .

1972

 

* * *

Кўзларингиз сир сотар,

Қошларингиз серимо.

Очиқ сўйланг, нақадар —

Шубҳали бу таманно.

 

Дучор этманг жодуга,

Мен соддадил бир банда.

Кўникканман ёғдуга,

Адашаман туманда.

1978

* * *

Ko‘zlaringiz sir sotar,

Qoshlaringiz serimo.

Ochiq so‘ylang, naqadar —

Shubhali bu tamanno.

 

Duchor etmang joduga,

Men soddadil bir banda.

Ko‘nikkanman yog‘duga,

Adashaman tumanda.

1978

 

Наҳот айрилиқдан

туғилгай висол?

 

Севганмидим Сизни, севмаганмидим,

Дайдиб юрар дилда ҳамон шу савол.

Бу кун равшан жавобтопмоқлик маҳол,

Емрилди кўп тоғлар, эслай олур ким,

Севганмидим Сизни, севмаганмидим?

 

Ёнганман бедор деб мақтанмоқ нечун,

Баланд турса ўтли ҳисдан муҳаббат.

Ёридан жон дариғ тутганми Мажнун,

Мен Сизга дафтар қарз берардим фақат,

Севганмидим Сизни, севмаганмидим?

 

Ўртанардим айро бўлиб ҳушимдан,

Жилмайсангиз ўзга синфдошларга.

Кетар эдим Сизни бошлаб тушимда

Рақиблардан xоли сокин даштларга,

Севганмидим Сизни, севмаганмидим?

 

Ҳарбийдан хат битдим, бермай ишқий зеб,

Ёздингиз севгидан сўз очмай асти.

Ўйлардим: «Кимгадир йиғмоқдадир сеп»,

Гўё бир йигитда бор эди қасдим,

Севганмидим Сизни, севмаганмидим?

 

. . . Энди ой қизингиз ўғлимга эрка,

Туғилмиш айрилиқ боис бу висол.

Тақдир ўйинларин солганча шеърга,

Хаёл дарёсида сузмоқдаман лол. . .

Севганмидим Сизни, севмаганмидим?

1975

 

Nahot ayriliqdan

tug‘ilgay visol?

 

Sevganmidim Sizni, sevmaganmidim,

Daydib yurar dilda hamon shu savol.

Bu kun ravshan javob topmoqlik mahol,

Yemrildi ko‘p tog‘lar, eslay olur kim,

Sevganmidim Sizni, sevmaganmidim?

 

Yonganman bedor deb maqtanmoq nechun,

Baland tursa o‘tli hisdan muhabbat.

Yoridan jon darig‘ tutganmi Majnun,

Men Sizga daftar qarz berardim faqat,

Sevganmidim Sizni, sevmaganmidim?

 

O‘rtanardim ayro bo‘lib hushimdan,

Jilmaysangiz o‘zga sinfdoshlarga.

Ketar edim Sizni boshlab tushimda

Raqiblardan xoli sokin dashtlarga,

Sevganmidim Sizni, sevmaganmidim?

 

Harbiydan xat bitdim, bermay ishqiy zeb,

Yozdingiz sevgidan so‘z ochmay asti.

O‘ylardim: «Kimgadir yig‘moqdadir sep»,

Go‘yo bir yigitda bor edi qasdim,

Sevganmidim Sizni, sevmaganmidim?

 

. . . Endi oy qizingiz o‘g‘limga erka,

Tug‘ilmish ayriliq bois bu visol.

Taqdir o‘yinlarin solgancha she’rga,

Xayol daryosida suzmoqdaman lol. . .

Sevganmidim sizni, sevmaganmidim?

1975

 

* * *

Мени кутманг,

Бормоғим гумон,

Ўхшаб қолдим бўм-бўш жaвонга.

Хаста юрак, ҳиссиётсиз қон

Талпинолмас энди жононга.

 

Тушларимда қизғиш бўрилар

Увлаб юрар теграмда бедор. . .

Билмайсизми,

Таъбир не бўлар

Бўрилардан туш кўрса бемор?

1979

 

* * *

Meni kutmang,

Bormog‘im gumon,

O‘xshab qoldim bo‘m-bo‘sh javonga.

Xasta yurak, hissiyotsiz qon

Talpinolmas endi jononga.

 

Tushlarimda qizg‘ish bo‘rilar

Uvlab yurar tegramda bedor. . .

Bilmaysizmi,

Ta’bir ne bo‘lar

Bo‘rilardan tush ko‘rsa bemor?

1979

 

* * *

Ўт пуркади милтиқнинг лаби,

Кўкдан тошдек қулади ўрдак.

Қамишзорда бошқалар каби

Нечун писиб ётмади тентак?

 

Тақдирга у беролмади тан,

Севди эркин парвоз қилмоқни.

Афзал кўрди писиб яшашдан

Юксакликда ҳалок бўлмоқни.

1973

 

 

* * *

O‘t purkadi miltiqning labi,

Ko‘kdan toshdek quladi o‘rdak.

Qamishzorda boshqalar kabi

Nechun pisib yotmadi tentak?

 

Taqdirga u berolmadi tan,

Sevdi erkin parvoz qilmoqni.

Afzal ko‘rdi pisib yashashdan

Yuksaklikda halok bo‘lmoqni.

1973

 

 

Тошойнак олдида. . .

 

Бефарқликка берилган сари,

Ҳаёт бизга туюлар сўлим.

Бўлсак гоҳо ғафлатдан нари,

Ёдга тушар даҳшатли ўлим.

 

Ўйлаб кўрсак инсондек агар,

Ишлар қилдик бундан даҳшатли.

Безарарга етказдик зарар,

Ожизларни бежиз қақшатдик.

 

Софдилларнинг ортидан кулиб,

Қуллуқ қилдик риёкорларга.

Йўқсилларнинг бўтқасин юлиб,

Бол ялатдик амалдорларга.

 

Муҳтожлансак сўрадик ёрдам,

Муҳтожларга бироқ бердик панд.

Дардимизга топиш-чун малҳам,

Гоҳ кимнидир айладик дардманд.

 

Сахийларнинг сўнгги нонин еб,

Оқламадик ичган тузларни.

Мен ҳаммадан яхши одам деб,

Лақиллатдик содда қизларни.

 

Қайирмадик манфаат раъйин,

Тарк этгунча бизни номус-ор.

Виждонимиз булғанган сайин,

Сезавердик ўзни бахтиёр.

 

Э, йўқ, булар ҳали ҳеч гапмас,

Зўр даҳшатлар балки олдинда.

Пайти келса, тушиб баттар паст,

Алмашамиз дўстни олтинга.

 

Етказамиз юртга азият,

Аждодларга қиламиз бўҳтон.

Ва биздаги охирги уят

Танамизда талашади жон. . .

 

Жанда бўлган бундай имонни

Текин олмас биров бозорда.

Одам дея биздек ҳайвонни

Кўмишади наҳот мозорга?!

1979

 

Toshoynak oldida. . .

 

Befarqlikka berilgan sari,

Hayot bizga tuyular so‘lim.

Bo‘lsak goho g‘aflatdan nari,

Yodga tushar dahshatli o‘lim.

 

O‘ylab ko‘rsak insondek agar,

Ishlar qildik bundan dahshatli.

Bezararga yetkazdik zarar,

Ojizlarni bejiz qaqshatdik.

 

Sofdillarning ortidan kulib,

Qulluq qildik riyokorlarga.

Yo‘qsillarning bo‘tqasin yulib,

Bol yalatdik amaldorlarga.

 

Muhtojlansak so‘radik yordam,

Muhtojlarga biroq berdik pand.

Dardimizga topish-chun malham,

Goh kimnidir ayladik dardmand.

 

Saxiylarning so‘nggi nonin yeb,

Oqlamadik ichgan tuzlarni.

Men hammadan yaxshi odam deb,

Laqillatdik sodda qizlarni.

 

Qayirmadik manfaat ra’yin,

Tark etguncha bizni nomus-or.

Vijdonimiz bulg‘angan sayin,

Sezaverdik o‘zni baxtiyor.

 

 

E, yo‘q, bular hali hech gapmas,

Zo‘r dahshatlar balki oldinda.

Payti kelsa, tushib battar past,

Almashamiz do‘stni oltinga.

 

Yetkazamiz yurtga aziyat,

Ajdodlarga qilamiz bo‘hton.

Va bizdagi oxirgi uyat

Tanamizda talashadi jon. . .

 

Janda bo‘lgan bunday imonni

Tekin olmas birov bozorda.

Odam deya bizdek hayvonni

Ko‘mishadi nahot mozorga?!

1979

 

 

* * *

Айтинг, кўпроқ ем еган

Қирчанғи отлар

Ва қирчанғи от минган

Муҳтарам зотлар:

Ўйлайсизми бирингиз,

Сизга ким эга?

Иккинчингиз кетяпсиз

Қайга ва нега?

1979

 

* * *

Ayting, ko‘proq yem yegan

Qirchang‘i otlar

Va qirchang‘i ot mingan

Muhtaram zotlar:

O‘ylaysizmi biringiz,

Sizga kim ega?

Ikkinchingiz ketyapsiz

Qayga va nega?

1979

 

 

Туғруқхонада

 

Ётар учта чақалоқ:

Бири мағрур, бақалоқ,

Бири йиғлоқ нақ чумчуқ,

Бири юввош ва пу чуқ.

 

Худо умрин берсин-у,

Улғайса шу бақалоқ;

Мансабига эр бўлар,

Хотинига — акароқ.

 

Турволса бас оёққа —

Йиғлоқиси, ишқилиб,

Беш ёшдаёқ беш қизга

Ҳўнграб айтар ишқини.

 

Пучуқ эса бир умр

Тинч ишларга жойланар.

Юриб-юриб, укаси —

Топган қизга уйланар.

1976

 

Tug‘ruqxonada

 

Yotar uchta chaqaloq:

Biri mag‘rur, baqaloq,

Biri yig‘loq naq chumchuq,

Biri yuvvosh va puchuq.

 

Xudo umrin bersin-u,

Ulg‘aysa shu baqaloq;

Mansabiga er bo‘lar,

Xotiniga — akaroq.

 

Turvolsa bas oyoqqa —

Yig‘loqisi, ishqilib,

Besh yoshdayoq besh qizga

Ho‘ngrab aytar ishqini.

 

Puchuq esa bir umr

Tinch ishlarga joylanar.

Yurib-yurib, ukasi —

Topgan qizga uylanar.

1976

 

* * *

Танти Олтиариқда

Бўлганмисан, биродар?

«Воҳ, меҳмон!» — деб

Сийлашар

Шоҳ-гадони баробар.

 

Бошланса гар аския,

Кин сақлама

Ҳеч дилда.

Дўппослашар беаёв

Шоҳ-гадони бир хилда.

1981

 

* * *

Tanti Oltiariqda

Bo‘lganmisan, birodar?

«Voh, mehmon!» — deb

Siylashar

Shoh-gadoni barobar.

 

Boshlansa gar askiya,

Kin saqlama

Hech dilda.

Do‘pposlashar beayov

Shoh-gadoni bir xilda.

1981

 

Танҳолик

                   Ўктамбойга

 

Қандай яхши, қандай соз,

Ёлғиз қолдим хонада.

Итдек яйраб ётибман

Ғам-андуҳдан панада.

 

Йўқдир бунда бефарқ дўст,

Йўқдир тазйиқ, иғволар.

Йўқдир тажанг бошлиқ ҳам,

Йўқдир ишқий савдолар.  

 

Дарчадаги тувакда

Гул тебранар мулойим. . .

Ташқарида юрганга

Чидам бер, эй худойим!

1981

 

* * *

Tanholik

                   O‘ktamboyga

 

Qanday yaxshi, qanday soz,

Yolg‘iz qoldim xonada.

Itdek yayrab yotibman

G‘am-anduhdan panada.

 

Yo‘qdir bunda befarq do‘st,

Yo‘qdir tazyiq, ig‘volar.

Yo‘qdir tajang boshliq ham,

Yo‘qdir ishqiy savdolar.

 

Darchadagi tuvakda

Gul tebranar muloyim. . .

Tashqarida yurganga

Chidam ber, ey xudoyim!

1981

 

Боғдаги сир

 

Кўрдим ярим кечаси

Бутоқда шим турганин.

Ҳеч ким билмас

Эгаси —

Нима қилиб юрганин. . .

1981

 

Bog‘dagi sir

 

Ko‘rdim yarim kechasi

Butoqda shim turganin.

Hech kim bilmas

Egasi —

Nima qilib yurganin. . .

1981

 

Илинжли кеча

Тўрғай сезар тўрғайнинг ҳолин,

Пайқашимча ишларинг ёмон.

Аёздаги наргис мисоли

Ич-ичингда титраб турар жон.

          Завқ топилар бош бўлса омон,

          Бу дунёнинг доим бири кам,

          Кўксимга бош қўйгил, фариштам.

 

Ишонгандинг унга сен фақир,

Чарх урганда келиб қошингга.

Қўй, арзимас ўша насли кир

Кўздан оққан биллур ёшингга.

          Охир дўлдек ёғди бошингга

          Бўлиб барча хатоларинг жам,

          Кўксимга бош қўйгил, фариштам.

 

Кеч айтилган таъналар ёмон,

Кел, яхшиси эшитгил арзим.

Менга ҳозир ғанимдир армон,

Менга ҳозир азиздир орзум.

          Унутайлик ўтмишни бир зум,

          Хотиралар олсин пича дам,

          Кўксимга бош қўйгил, фариштам.

 

Эски дардлар қалбни айлар зил,

Тунд хотира совутгай қонни.

Фақат ёниқ истакли кўнгил

Яратолгай янги вулқонни.

          Қидирайлик қувончли онни,

          Бизни ўзи топиб олар ғам,

          Кўксимга бош қўйгил, фариштам.

 

Бошга қайта айрилиқ солсанг,

Бир умрга тирилгай қайғум.

Ибодат қил ёнимда қолсанг,

Сўнмасин бир умр ўт туйғум. . .

          Ўлимми ё келмоқда уйқум. . .

          Умрим каби тугамоқда шам. . .

          Кўксимга бош қўйгил, фариштам. . .

1976

 

Ilinjli kecha

 

To‘rg‘ay sezar to‘rg‘ayning holin,

Payqashimcha ishlaring yomon.

Ayozdagi nargis misoli

Ich-ichingda titrab turar jon.

          Zavq topilar bosh bo‘lsa omon,

          Bu dunyoning doim biri kam,

          Ko‘ksimga bosh qo‘ygil, farishtam.

 

Ishonganding unga sen faqir,

Charx urganda kelib qoshingga.

Qo‘y, arzimas o‘sha nasli kir

Ko‘zdan oqqan billur yoshingga.

          Oxir do‘ldek yog‘di boshingga

          Bo‘lib barcha xatolaring jam,

          Ko‘ksimga bosh qo‘ygil, farishtam.

 

Kech aytilgan ta’nalar yomon,

Kel, yaxshisi eshitgil arzim.

Menga hozir g‘animdir armon,

Menga hozir azizdir orzum.

          Unutaylik o‘tmishni bir zum,

          Xotiralar olsin picha dam,

          Ko‘ksimga bosh qo‘ygil, farishtam.

 

Eski dardlar qalbni aylar zil,

Tund xotira sovutgay qonni.

Faqat yoniq istakli ko‘ngil

Yaratolgay yangi vulqonni.

          Qidiraylik quvonchli onni,

          Bizni o‘zi topib olar g‘am,

          Ko‘ksimga bosh qo‘ygil, farishtam.

 

Boshga qayta ayriliq solsang,

Bir umrga tirilgay qayg‘um.

Ibodat qil yonimda qolsang,

So‘nmasin bir umr o‘t tuyg‘um. . .

          O‘limmi yo kelmoqda uyqum. . .

          Umrim kabi tugamoqda sham. . .

          Ko‘ksimga bosh qo‘ygil, farishtam. . .

1976

 

Бошқача кун

 

                   Мени изиллаб боққан

          дадажонимни эслаб. . .

 

Чарх уриб гоҳ бургутча нотинч,

Гоҳи мунгли қоқарди қанот.

Дилин қамраб мусибат, ўкинч,

Қийқирарди, изларди нажот.

 

Қийқирарди, изларди нажот,

Тўлган каби бахт паймонаси.

Еру кўкка соларди фарёд,

Бечоранинг қайтмай онаси.

 

Бечоранинг қайтмай онаси,

Жон ҳовучлаб гир-гир бўзларди.

Илк бор терлаб шўр пешонаси,

Энди ризқин ўзи изларди.

1970

 

Boshqacha kun

 

                   Meni izillab boqqan

          dadajonimni eslab. . .

 

Charx urib goh burgutcha notinch,

Gohi mungli qoqardi qanot.

Dilin qamrab musibat, o‘kinch,

Qiyqirardi, izlardi najot.

 

Qiyqirardi, izlardi najot,

To‘lgan kabi baxt paymonasi.

Yer-u ko‘kka solardi faryod,

Bechoraning qaytmay onasi.

 

Bechoraning qaytmay onasi,

Jon hovuchlab gir-gir bo‘zlardi.

Ilk bor terlab sho‘r peshonasi,

Endi rizqin o‘zi izlardi.

1970

 

* * *

— Қара, қандай гўзал бу ҳаёт,

Ўйнаб-кулиб қилсанг-чи ижод.

Қачон кўрмай, турхатинг тажанг,

Кўп тумтайма ўлгандек ачанг!

— Кечирасиз. . .

Гапингиз тўғри. . .

 

— Англаб етдим «тақ» этиб бугун,

Занғар ҳаёт — энг чигал тугун. . .

Жиннилардек тир жаймагин, ҳов,

Дардин айтиб турган пайт биров!

— Кечирасиз. . .

Гапингиз тўғри. . .

1977

 

— Qara, qanday go‘zal bu hayot,

O‘ynab-kulib qilsang-chi ijod.

Qachon ko‘rmay, turxating tajang,

Ko‘p tumtayma o‘lgandek achang!

— Kechirasiz. . .

Gapingiz to‘g‘ri. . .

 

— Anglab yetdim «taq» etib bugun,

Zang‘ar hayot — eng chigal tugun. . .

Jinnilardek tirjaymagin, hov,

Dardin aytib turgan payt birov!

— Kechirasiz. . .

Gapingiz to‘g‘ri. . .

1977

 

 

 

 

 

 

Бетайин

 

                             Н. Р. га

 

Кимлигимни сўрама, жоним,

Тугамайди айтсам достоним.

Кўп қувончлар кўрдим дунёда,

Дард ҳам чекдим ундан зиёда.

 

Покдил деб сен эслайсан кимни?

Мен эслайман болалигимни.

Виждоним-ла яшардим аҳил,

Аблаҳ эмас эдим мустақил.

 

Илк бор гуноҳ қилган кезимиз

Кирди деймиз энди эсимиз.

Мен ҳам онггим ўсгандан буён

Ўз-ўзимга қилдим кўп зиён.

 

Майхонада орттириб улфат,

Ҳар қадаҳдан симирдим кулфат.

Бир таннозни севиб дилимдан,

Омон қолдим зўрға ўлимдан.

 

Қай шил ўзин кўрсатди устоз,

Ғаним топиб бўлмас бундан соз.

Дўстман дея лоф урди меров,

Энди дўстга юрак бермас дов.

 

Лақма кўнглим алданган сайин

Бўла бордим аста бетайин:

Ҳар алдовдан кўзим ёшладим,

Сўнг. . . ўзим ҳам алдай бошладим. . .

 

Дудоғингни яқин тут, жоним,

Тугамайди айтсам достоним.

Сийнангга бош қўйганим замон

Туюлади ҳам-м-маси ёлғон.

1978

 

 

 

Betayin

                             N. R. ga

 

Kimligimni so‘rama, jonim,

Tugamaydi aytsam dostonim.

Ko‘p quvonchlar ko‘rdim dunyoda,

Dard ham chekdim undan ziyoda.

 

Pokdil deb sen eslaysan kimni?

Men eslayman bolaligimni.

Vijdonim-la yashardim ahil,

Ablah emas edim mustaqil.

 

Ilk bor gunoh qilgan kezimiz

Kirdi deymiz endi esimiz.

Men ham onggim o‘sgandan buyon

O‘z-o‘zimga qildim ko‘p ziyon.

 

Mayxonada orttirib ulfat,

Har qadahdan simirdim kulfat.

Bir tannozni sevib dilimdan,

Omon qoldim zo‘rg‘a o‘limdan.

 

Qay shil o‘zin ko‘rsatdi ustoz,

G‘anim topib bo‘lmas bundan soz.

Do‘stman deya lof urdi merov,

Endi do‘stga yurak bermas dov.

 

Laqma ko‘nglim aldangan sayin

Bo‘la bordim asta betayin:

Har aldovdan ko‘zim yoshladim,

So‘ng. . . o‘zim ham alday boshladim. . .

 

Dudog‘ingni yaqin tut, jonim,

Tugamaydi aytsam dostonim.

Siynangga bosh qo‘yganim zamon

Tuyuladi ham-m-masi yolg‘on.

1978

 

 

 

 

Шоир видоси

 

Мана, қалбим туғёни тинди,

Нигоҳимдан сўнди дардчил чўғ.

Пойингга бош уролмам энди,

Тилгинамда энди шарбат йўқ.

 

Мана, тинди қалбим туғёни

Ва унутдим ташналик ҳиссин.

Сенга бердим ёруғ дунёни,

Бошга урмам сочларинг исин.

 

Тинди қалбим туғёни, мана,

Куй авжида узилгандек тор.

Ўтди довул, ўтди пўртана,

Энди сокин яшайвер, дилдор.

1974

 

Shoir vidosi

Mana, qalbim tug‘yoni tindi,

Nigohimdan so‘ndi dardchil cho‘g‘.

Poyingga bosh urolmam endi,

Tilginamda endi sharbat yo‘q.

 

Mana, tindi qalbim tug‘yoni

Va unutdim tashnalik hissin.

Senga berdim yorug‘ dunyoni,

Boshga urmam sochlaring isin.

 

Tindi qalbim tug‘yoni, mana,

Kuy avjida uzilgandek tor.

O‘tdi dovul, o‘tdi po‘rtana,

Endi sokin yashayver, dildor.

1974

 

Китоббоз

                   Маҳкам Маҳмудовга

 

Ярмаркада кезар бир дарвеш,

Тапиллатиб қийшиқ туфлисин.

Китоб тахлаб ўтса нотаниш,

Дарров сезар Мопассан исин.

 

Туядек бош суқиб дўконга,

Сотувчига айлайди таъзим:

— Бир яхшилик қилинг инсонга,

Керак эди битта «Азизим».

 

«Нодир буюм» қўлга кирган чоқ,

Сангиллайди шодликдан тили.

Кўрибсизки, у яна қашшоқ,

Етмас яна шўрвага пули.

 

Кундуз китоб овлашни кўзлар,

Тунлар китоб варақлар лоҳас.

Жумлалардан янги нур излар,

Кўрлар билан қилмоқ учун баҳс.

1978

 

Kitobboz

                   Mahkam Mahmudovga

 

Yarmarkada kezar bir darvesh,

Tapillatib qiyshiq tuflisin.

Kitob taxlab o‘tsa notanish,

Darrov sezar Mopassan isin.

 

Tuyadek bosh suqib do‘konga,

Sotuvchiga aylaydi ta’zim:

— Bir yaxshilik qiling insonga,

Kerak edi bitta «Azizim».

 

«Nodir buyum» qo‘lga kirgan choq,

Sangillaydi shodlikdan tili.

Ko‘ribsizki, u yana qashshoq,

Yetmas yana sho‘rvaga puli.

 

Kunduz kitob ovlashni ko‘zlar,

Tunlar kitob varaqlar lohas.

Jumlalardan yangi nur izlar,

Ko‘rlar bilan qilmoq uchun bahs.

1978

 

 

Ўлик

 

Эрта тонгда мангуга

Жудо бўлдим ҳушимдан.

Кетмоқдаман

Илк бора

Жавоб олмай ишимдан.

 

Энг муҳими

Улгурдим

Тинч жон бериб олгани.

. . . Ўликпарвар тириклар

Боплашади қолганин.

1978

 

O‘lik

Erta tongda manguga

Judo bo‘ldim hushimdan.

Ketmoqdaman

Ilk bora

Javob olmay ishimdan.

 

Eng muhimi

Ulgurdim

Tinch jon berib olgani.

. . . O‘likparvar tiriklar

Boplashadi qolganin.

1978

 

 

Роберт Бёрнс

 

Қуй ачиган шаробдан

Лаби учган қадаҳга.

Мастлар туфлар тож-тахтга,

Журъат олгач саробдан.

 

Ўксинма, эй хотинжон,

Бут бўлмагай бу рўзғор.

Бор экан то куч-мадор,

Бадавлатмиз, ич, нодон.

 

Асли бизмас, шоҳ —гадо,

Оддий шавққа муҳтож у.

Ҳам буғдойи бўлса-ю,

Ҳам май ичган зот —даҳо!

 

Йўл тополдик шавқ сари

Ҳатто тор ва зах жойда. . .

Ухлайверсин саройда

Ҳазрати олийлари.

1974

 

Robert Byorns

 

Quy achigan sharobdan

Labi uchgan qadahga.

Mastlar tuflar toj-taxtga,

Jur’at olgach sarobdan.

 

O‘ksinma, ey xotinjon,

But bo‘lmagay bu ro‘zg‘or.

Bor ekan to kuch-mador,

Badavlatmiz, ich, nodon.

 

Asli bizmas, shoh — gado,

Oddiy shavqqa muhtoj u.

Ham bug‘doyi bo‘lsa-yu,

Ham may ichgan zot — daho!

 

Yo‘l topoldik shavq sari

Hatto tor va zax joyda. . .

Uxlayversin saroyda

Hazrati oliylari.

1974

 

 

* * *

Ҳей, жаноб мушуклар, кечиринг мени,

Йўлимдан ўтсангиз отар эдим тош.

Ул «қора рўйхат»дан ўчиринг мени,

Минг узр, Бароқжон,

Кечир мени, Мош.

 

Момонгизни қўшиб сўкмасман бу гал,

Ўтмишни унутиб, ортимдан юринг.

Битта шеър ёзволай

Қулоқ тинчиб сал,

Тирмашқоқ ўғлимни ўйнатиб туринг.

1972

 

* * *

Hey, janob mushuklar, kechiring meni,

Yo‘limdan o‘tsangiz otar edim tosh.

Ul «qora ro‘yxat»dan o‘chiring meni,

Ming uzr, Baroqjon,

Kechir meni, Mosh.

 

Momongizni qo‘shib so‘kmasman bu gal,

O‘tmishni unutib, ortimdan yuring.

Bitta she’r yozvolay

Quloq tinchib sal,

Tirmashqoq o‘g‘limni o‘ynatib turing.

1972

 

* * *

Бахтиёрлар менсиз ҳам бахтли,

Дилпоралар менсиз ҳам ғамнок.

Ишқ султони менсиз ҳам тахтли,

Ишрат қули менсиз ҳам нопок.

 

Дилпорага талпинар кўнглим. . .

1973

 

* * *

Baxtiyorlar mensiz ham baxtli,

Dilporalar mensiz ham g‘amnok.

Ishq sultoni mensiz ham taxtli,

Ishrat quli mensiz ham nopok.

 

Dilporaga talpinar ko‘nglim. . .

1973

 

 

 

 

Боғбон ҳикмати

 

— Завқ берар алп дарахтлар,

Ҳузурбахшдир кўланка.

Нима қилиб турибди

Қоқ ўртада ҳў тўнка?

Айтинг, қачон қутулар

Ундан боғнинг йўлаги?

— Чириб битса бу тўнка,

Пайдо бўлар бўлаги!

1978

 

Bog‘bon hikmati

 

— Zavq berar alp daraxtlar,

Huzurbaxshdir ko‘lanka.

Nima qilib turibdi

Qoq o‘rtada ho‘ to‘nka?

Ayting, qachon qutular

Undan bog‘ning yo‘lagi?

— Chirib bitsa bu to‘nka,

Paydo bo‘lar bo‘lagi!

1978

 

 

Биттагина бўри

 

Индан чиқди қасосчи бўри,

Инда қолди беғам бўрилар.

Эгик бошли оймомо чўри

Бугун баттар маъсум кўринар.

 

Чироқ милт-милт порлар ўтовда,

Тўрт томони нишли четан ғов.

Ўтган қиш ҳам ушбу яйловда

Ҳур бўрилар қилишарди ов.

 

Баҳор чоғи чўпонлар бирдан

Бу масканга қўйдилар қадам.

Сурув келди ёприлиб қирдан,

Пайдо бўлди сотқин итлар ҳам.

 

Тўрт-беш олчоқ бўри бир пайтлар

Одамларга эгканмиш бошин.

Хоинлардан тараган итлар

Энди талар собиқ қондошин. . .

 

Ё итларнинг қуритар шўрин,

Ё ўзи эрк йўлида ўлар.

Жанг бошлади қасосчи бўри,

Ҳамон ухлар беғам бўрилар.

1978

 

Bittagina bo‘ri

 

Indan chiqdi qasoschi bo‘ri,

Inda qoldi beg‘am bo‘rilar.

Egik boshli oymomo cho‘ri

Bugun battar ma’sum ko‘rinar.

 

Chiroq milt-milt porlar o‘tovda,

To‘rt tomoni nishli chetan g‘ov.

O‘tgan qish ham ushbu yaylovda

Hur bo‘rilar qilishardi ov.

 

Bahor chog‘i cho‘ponlar birdan

Bu maskanga qo‘ydilar qadam.

Suruv keldi yoprilib qirdan,

Paydo bo‘ldi sotqin itlar ham.

 

To‘rt-besh olchoq bo‘ri bir paytlar

Odamlarga egkanmish boshin.

Xoinlardan taragan itlar

Endi talar sobiq qondoshin. . .

 

Yo itlarning quritar sho‘rin,

Yo o‘zi erk yo‘lida o‘lar.

Jang boshladi qasoschi bo‘ri,

Hamon uxlar beg‘am bo‘rilar.

1978

 

 

 

 

* * *

Саҳар турсам,

Замин юзига —

Ястанибди биллуржамол қор.

Ён қўшнимнинг сўпоқ қизига

Қор отиб бир жириллатгим бор.

 

. . . Йўлга ўйиб нақшлар битибди,

Жим кузатдим ётлар изини.

Қайсидир сур

Бошлаб кетибди

Жон қўшнимнинг дўмбоқ қизини.

1972

 

* * *

Sahar tursam,

Zamin yuziga —

Yastanibdi billurjamol qor.

Yon qo‘shnimning so‘poq qiziga

Qor otib bir jirillatgim bor.

 

. . . Yo‘lga o‘yib naqshlar bitibdi,

Jim kuzatdim yotlar izini.

Qaysidir sur

Boshlab ketibdi

Jon qo‘shnimning do‘mboq qizini.

1972

 

* * *

Бошинг эгик,

Сўник нигоҳинг,

Портлагудек қалбингдан оҳинг.

Остонадан ўтдинг паришон,

Мени излаб келдингми, жонон?

 

Ўзинг келдинг — нур устига нур,

Менда қайдан пайдо бу ғурур?

Келмасанг-ку

Борардим излаб,

Ялинардим, сўзлардим сизлаб.

1972

 

* * *

Boshing egik,

So‘nik nigohing,

Portlagudek qalbingdan ohing.

Ostonadan o‘tding parishon,

Meni izlab keldingmi, jonon?

 

O‘zing kelding — nur ustiga nur,

Menda qaydan paydo bu g‘urur?

Kelmasang-ku

Borardim izlab,

Yalinardim, so‘zlardim sizlab.

1972

 

 

* * *

Фолбинларга инонма, жонон,

Улар билмас тилакларингни.

Ўзим қилгум тақдиринг баён,

Силаб момиқ билакларингни.

 

Табибларга инонма, бойқиз,

Дил малҳаминг бўлиб қолурман.

Дардларингни анвойи лазиз —

Лабларингдан сўриб олурман.

 

Сирдошларга инонма, ҳар вақт —

Шай турсалар сўроқларингга.

Мен сиримни сўйлайман фақат

Тунда аста қулоқларингга.

 

Хушторларга инонма, дилбар,

Тинглаб сохта фироқларини.

Мендайин тан ололмас улар

Олдин қилган гуноҳларини. . .

1975

 

* * *

Folbinlarga inonma, jonon,

Ular bilmas tilaklaringni.

O‘zim qilgum taqdiring bayon,

Silab momiq bilaklaringni.

 

Tabiblarga inonma, boyqiz,

Dil malhaming bo‘lib qolurman.

Dardlaringni anvoyi laziz —

Lablaringdan so‘rib olurman.

 

Sirdoshlarga inonma, har vaqt —

Shay tursalar so‘roqlaringga.

Men sirimni so‘ylayman faqat

Tunda asta quloqlaringga.

 

Xushtorlarga inonma, dilbar,

Tinglab soxta firoqlarini.

Mendayin tan ololmas ular

Oldin qilgan gunohlarini. . .

1975

 

 

Собиқ қуролдошимга хат

 

                   Самарқандлик Қаҳрамонга

 

Кўп хатингга ёзмадим жавоб,

Тусмол қилиб юрибсан

Чоғи:

«Ё ошнамнинг аҳволи хароб,

Ёки шишиб қолган димоғи».

 

Кечир, дўстим,

Қайтиб ҳарбийдан

Мундиримни лоқайд ечган кез,

Энди олдда бошқа бир ўзан —

Турганлигин англаб етдим тез.

 

Бунда ишлар — амалий,

Машқ кам,

Бунда тактик усуллар бошқа.

Асқoтмайди темир қалпоқ ҳам,

Қилмаслик-чун манглайни қашқа.

 

Тўсиқлардан ошиб ўтишда

Секундларни санардик шитоб.

Энди

Ғовлар дуч келса ишда,

Бир-бир сакраш — кўп йиллик азоб.

 

Комбатимиз эди қисқасўз,

Худо олсин бизнинг раисни:

«Кўп одам топ,

Кўпроқ кўсак уз!» —

Деб тонггача чўзар мажлисни.

 

Чўнг юлғичлар

Кўринса ғолиб,

Эргашмоқни қилмагин ҳавас.

Бу — милтиққа пахтавон солиб,

Танк ортидан югуриш эмас.

 

То ҳақиқат нурли юзини

Кўрсатгунча қолсанг сал гаранг,

Ўз «танк»ларинг лойга ўзингни

Чаплаб кетар. . .

Ана сенга жанг!

 

Чидаб, беҳад уқубатли гар,

Эмакламоқ зарур покликка.

Пайти келиб барча нопоклар

Мағлуб бўлар,

Сен эса —тикка. . .

 

Кечир, дўстим,

Ёздинг неча хат,

Мен ўзимдан бермадим дарак.

Қурармиз вақт келиб кўп суҳбат,

Бугун. . . Жимжит курашмоқ керак.

1975

Sobiq quroldoshimga xat

                   Samarqandlik Qahramonga

 

Ko‘p xatingga yozmadim javob,

Tusmol qilib yuribsan

Chog‘i:

«Yo oshnamning ahvoli xarob,

Yoki shishib qolgan dimog‘i».

 

Kechir, do‘stim,

Qaytib harbiydan

Mundirimni loqayd yechgan kez,

Endi oldda boshqa bir o‘zan —

Turganligin anglab yetdim tez.

 

Bunda ishlar — amaliy,

Mashq kam,

Bunda taktik usullar boshqa.

Asqotmaydi temir qalpoq ham,

Qilmaslik-chun manglayni qashqa.

 

To‘siqlardan oshib o‘tishda

Sekundlarni sanardik shitob.

Endi

G‘ovlar duch kelsa ishda,

Bir-bir sakrash — ko‘p yillik azob.

 

Kombatimiz edi qisqaso‘z,

Xudo olsin bizning raisni:

«Ko‘p odam top,

Ko‘proq ko‘sak uz!» —

Deb tonggacha cho‘zar majlisni.

 

Cho‘ng  yulg‘ichlar

Ko‘rinsa g‘olib,

Ergashmoqni qilmagin havas.

Bu — miltiqqa paxtavon solib,

Tank ortidan yugurish emas.

 

To haqiqat nurli yuzini

Ko‘rsatguncha qolsang sal garang,

O‘z «tank»laring loyga o‘zingni

Chaplab ketar. . .

Ana senga jang!

 

Chidab, behad uqubatli gar,

Emaklamoq zarur poklikka.

Payti kelib barcha nopoklar

Mag‘lub bo‘lar,

Sen esa — tikka. . .

 

Kechir, do‘stim,

Yozding necha xat,

Men o‘zimdan bermadim darak.

Qurarmiz vaqt kelib ko‘p suhbat,

Bugun. . . Jimjit kurashmoq kerak.

1975

 

* * *

Аччиғи тез дағал қўшнилар

Бугун мени тиғсиз сўйишди.

Товуққа кун бермас деб улар

Тўрткўзимни

Отиб қўйишди.

 

Тушми ё ўнг. . .

Қўшнилар бесўз —

Туришаpди сўхтаси совуқ.

Жон талашиб инграрди Тўрткўз,

Қаҳ-қаҳ отиб куларди Товуқ.

1973

 

* * *

Achchig‘i tez dag‘al qo‘shnilar

Bugun meni tig‘siz so‘yishdi.

Tovuqqa kun bermas deb ular

To‘rtko‘zimni

Otib qo‘yishdi.

 

Tushmi yo o‘ng. . .

Qo‘shnilar beso‘z —

Turishardi so‘xtasi sovuq.

Jon talashib ingrardi To‘rtko‘z,

Qah-qah otib kulardi Tovuq.

1973

 

Чиранчоқ ялқов

Шоирлигим ёқмас онамга,

Худо урган танбал эмишман.

Ер чопмай,

Бир чўпзот қаламга

Илиққан гунг ҳайкал эмишман.

 

Мен шеърим-ла ер юзин мутлоқ

Забт этарга шайланганим дам,

Кафтдек ҳовли,

Бодринг, ошқовоқ —

Кабилардан сўйлайди онам.

1973

 

Chiranchoq yalqov

 

Shoirligim yoqmas onamga,

Xudo urgan tanbal emishman.

Yer chopmay,

Bir cho‘pzot qalamga

Iliqqan gung haykal emishman.

 

Men she’rim-la yer yuzin mutloq

Zabt etarga shaylanganim dam,

Kaftdek hovli,

Bodring, oshqovoq —

Kabilardan so‘ylaydi onam.

1973

 

 

* * *

Таранглашди чайир ип,

Ўқ узилди камондан.

Битта қурбон берилди

Яна рақиб томондан.

 

Камончининг наздида

Битта ғаним йўқолди.

. . . Чирқиради беш гўдак,

Гулдек жувон тул қолди.

1982

 

* * *

Taranglashdi chayir ip,

O‘q uzildi kamondan.

Bitta qurbon berildi

Yana raqib tomondan.

 

Kamonchining nazdida

Bitta g‘anim yo‘qoldi.

. . . Chirqiradi besh go‘dak,

Guldek juvon tul qoldi.

1982

 

* * *

Ўз тинчимни ўйлайман

Энди Сизни суймасдан.

Тунлар тўйиб ухлайман

Ҳажрингизда куймасдан.

 

Фақат Сиз ҳам бир куни

Ишқ дардига чалинманг.

Бузиб яна уйқумни,

Тушларимда ялинманг.

1980

 

 

* * *

O‘z tinchimni o‘ylayman

Endi Sizni suymasdan.

Tunlar to‘yib uxlayman

Hajringizda kuymasdan.

 

Faqat Siz ham bir kuni

Ishq dardiga chalinmang.

Buzib yana uyqumni,

Tushlarimda yalinmang.

1980

 

 

* * *

Қаерларда юриб эдингиз?

Сизни кўп йил қидирдим,

Жоним.

Ётлар учун бор эса юлдуз,

Бўм-бўш эди менинг осмоним

.

Қаерларда юриб эдингиз?

Сизни кўп йил қидирдим,

Чопдим.

Осмонимнинг юлдузин, эсиз,

Сўнаётган чоғида топдим.

1981

 

* * *

Qayerlarda yurib edingiz?

Sizni ko‘p yil qidirdim,

Jonim.

Yotlar uchun bor esa yulduz,

Bo‘m-bo‘sh edi mening osmonim.

 

Qayerlarda yurib edingiz?

Sizni ko‘p yil qidirdim,

Chopdim.

Osmonimning yulduzin, esiz,

So‘nayotgan chog‘ida topdim.

1981

* * *

Дурустгина қизсиз аслида,

Беҳудага қилмайсиз араз.

Aчомлайсиз ёниб, беғараз,

Чиройингиз ҳурлар наслидан.

 

Бироқ Сиздан кўнглим сал хижил,

Меҳримга чанг солар бир шубҳа:

Сиз дилкашу диловарсиз, ҳа. . .

Ва барчага сахийсиз бир хил.

1973

 

* * *

Durustgina qizsiz aslida,

Behudaga qilmaysiz araz.

Achomlaysiz yonib, beg‘araz,

Chiroyingiz hurlar naslidan.

 

Biroq Sizdan ko‘nglim sal xijil,

Mehrimga chang solar bir shubha:

Siz dilkash-u dilovarsiz, ha. . .

Va barchaga saxiysiz bir xil.

1973

 

 

* * *

Иккови ҳам доривор қизлар,

Иккови ҳам ёғдек ёқади.

Бири доим дўстликдан сўзлар,

Бири бот-бот бежо боқади.

1973

 

* * *

Ikkovi ham dorivor qizlar,

Ikkovi ham yog‘dek yoqadi.

Biri doim do‘stlikdan so‘zlar,

Biri bot-bot bejo boqadi.

1973

 

 

Бир пари бор. . .

 

Бўйдор, қадди келишган,

Кўкраклари тўлишган

Бир пари бор. . .

Кимга зор?

 

Кўпдан яшар тоқ, хомуш,

Йигитлар дер: «Ҳуркак қуш».

Иффати пок,

Қалби чок.

 

Давра қурса шўх қизлар,

У хилватроқ жой излар.

Бу — хислатми,

Қисматми?

 

Ҳар оқшом сой бўйида,

Бўзлар кимнинг ўйида?

Бермас уйқу

Бир туйғу.

 

Мунгли боқар гулларга

Ўхшаб қари тулларга.

Ой очса юз,

У —маъюс.

 

Чирмандага ўхшар ой,

Ел шохларда чалар най,

Далли анҳор

Чертар тор.

 

Саҳна —соҳил, парда —тун. . .

Қўшиқ бошлар қиз маҳзун.

Бу — хонишми?

Нолишми?

 

Майса дилхун эгар бош,

Шабнам — кўздан оққан ёш.

Сақлар сукут

Пат булут.

 

Сув ялаб сой қирғоғин,

Ўпар қизнинг оёғин.

Қистар секин:

«Ол таскин!»

 

Қиз олисга боқар зор,

Олисларда нима бор?

Муҳаббатми?

Нафратми?

 

Бу — ўликка ё мотам,

Бу —тирикдан ё ситам.

Ё унутиш,

Ё кутиш. . .

 

Бўйдор, қадди келишган,

Кўкраклари тўлишган

Бир пари бор. . .

Кимга зор?!

1974

 

Bir pari bor. . .

Bo‘ydor, qaddi kelishgan,

Ko‘kraklari to‘lishgan

Bir pari bor. . .

Kimga zor?

 

Ko‘pdan yashar toq, xomush,

Yigitlar der: «Hurkak qush».

Iffati pok,

Qalbi chok.

 

Davra qursa sho‘x qizlar,

U xilvatroq joy izlar.

Bu — хislatmi,

Qismatmi?

 

Har oqshom soy bo‘yida,

Bo‘zlar kimning o‘yida?

Bermas uyqu

Bir tuyg‘u.

 

Mungli boqar gullarga

O‘xshab qari tullarga.

Oy ochsa yuz,

U — ma’yus.

 

Chirmandaga o‘xshar oy,

Yel shoxlarda chalar nay,

Dalli anhor

Chertar tor.

 

Sahna — sohil, parda — tun. . .

Qo‘shiq boshlar qiz mahzun.

Bu — xonishmi?

Nolishmi?

 

Maysa dilxun egar bosh,

Shabnam — ko‘zdan oqqan yosh.

Saqlar sukut

Pat bulut.

 

Suv yalab soy qirg‘og‘in,

O‘par qizning oyog‘in.

Qistar sekin:

«Ol taskin!»

 

Qiz olisga boqar zor,

Olislarda nima bor?

Muhabbatmi?

Nafratmi?

 

Bu — o‘likka yo motam,

Bu — tirikdan yo sitam.

Yo unutish,

Yo kutish. . .

 

Bo‘ydor, qaddi kelishgan,

Ko‘kraklari to‘lishgan

Bir pari bor. . .

Kimga zor?!

1974

 

* * *

Хилватларда кезмагил танҳо,

Аччиқ бўлар рашкнинг ғурбати.

Рашким ҳаққи, севгим ҳурмати

Пандларимни эслаб юр гоҳо,

Хилватларда кезмагил танҳо.

 

Қабиҳларга зоғ бўл, маликам,

Улар қабиҳ тусдамас, балки.

Тор кўприкда турган аллаким

Йўл беришни истамас, балки,

Хилватларда кезмагил танҳо

.

Ёдингдами сокин майсазор,

Кимдир четдан боқиб тургани?

Балки сенсиз унга олам тор,

Балки мендир ёмон кўргани,

Хилватларда кезмагил танҳо.

 

Кўлмак дея балчиққа ботар,

Сел йўлидан юрганга қийин.

Балки кимдир қўлингдан тортар,

Балки қўйиб юбормас кейин,

Хилватларда кезмагил танҳо.

 

Шумқадамлар ажралар тўпдан,

Ёлғизларни пок ният жамлар.

Поклик ҳаққи айрилма кўпдан,

Ёндош бўлсин сенга одамлар,

Хилватларда кезмагил танҳо.

1976

 

* * *

Xilvatlarda kezmagil tanho,

Achchiq bo‘lar rashkning g‘urbati.

Rashkim haqqi, sevgim hurmati

Pandlarimni eslab yur goho,

Xilvatlarda kezmagil tanho.

 

Qabihlarga zog‘ bo‘l, malikam,

Ular qabih tusdamas, balki.

Tor ko‘prikda turgan allakim

Yo‘l berishni istamas, balki,

Xilvatlarda kezmagil tanho.

 

Yodingdami sokin maysazor,

Kimdir chetdan boqib turgani?

Balki sensiz unga olam tor,

Balki mendir yomon ko‘rgani,

Xilvatlarda kezmagil tanho.

 

Ko‘lmak deya balchiqqa botar,

Sel yo‘lidan yurganga qiyin.

Balki kimdir qo‘lingdan tortar,

Balki qo‘yib yubormas keyin,

Xilvatlarda kezmagil tanho.

 

Shumqadamlar ajralar to‘pdan,

Yolg‘izlarni pok niyat jamlar.

Poklik haqqi ayrilma ko‘pdan,

Yondosh bo‘lsin senga odamlar,

Xilvatlarda kezmagil tanho.

1976

 

 

 

 

 

 

 

Уччаноқлар

 

1. Абадийдир эзгулик

Мурғак қалбда, ошналар,

Ватан ишқи бошланар

Кулбаларнинг шифтидан.

* * *

Ранжимай тур бугунча,

Биласан-ку, кўпинча —

Мазах бўлар янгилик.

* * *

Деди менга бир жинни:

— Жумани едик, ини,

Шанбаниям ғажиймиз!

* * *

Чандиқлар кўп танимда:

Елкамдаги — ғанимдан,

Кўксимдаги — дўстники.

* * *

Маъқуллади оқиллар,

Қарши чиқди жоҳиллар,

Муғамбирлар — бетараф.

* * *

Милтиқда йўқ илтифот:

Гадоми ё олий зот,

Бир хил ўқда ўлдирар.

* * *

Денгиздан у чиқиб соғ,

Маёққа гул қўйган чоғ

Оч ётганди маёқчи.

* * *

Энг ғурурли буғулар

Гарчи жарда туғилар,

Ҳалок бўлар чўққида.

* * *

Ёр қучиб, май ичган пайт,

Эл дардидан кечган пайт

Қиличингни ечиб қўй.

* * *

Кўз ёшларин артди у,

Шўхчан қўшиқ айтди у,

Ҳайрон боқар ғанимлар.

* * *

Шунча унвон олиб ҳам,

Шунча нишон олиб ҳам,

Суқрот бўла олмади.

* * *

Тўйиб олиб шаробга,

Разм солдим атрофга —

Ер тентираб айланар.

* * *

Умрин бевақт сўлдирди,

Уни бўғиб ўлдирди

Олтинлар ва ёлғизлик.

* * *

Кўп жойларни кездим мен,

Бетобликда сездим мен

Ўз уйимнинг меҳрини.

* * *

Юрт ҳақида бу ўғлон

Гапирмасди ҳеч қачон. . .

Юрти учун жон тикди!

* * *

У беш юзга кирган кун

Дилим бирдан бўлиб хун,

Дедим: «Бобур. . . ўлганми?!»

* * *

Ой шодон, тун чароғон,

Ухлар гўё чол Қўқон

Худоёрхон қасрида.

* * *

Очиларкан чечаклар,

Туғиларкан гўдаклар,

Абадийдир эзгулик!

* * *

Тинмай кўзёш тўкётиб,

Кўзёшига чўкётиб,

«Бахтлиман!» деб қичқирди.

* * *

Чархдаги бор қаҳрамон —

Бўлар оддий оломон,

Битта жойга тўпланса.

* * *

Ётга пастлик қилмади

Ва нокаслик қилмади,

Ўғлим мағрур юрсин деб.

* * *

«Қани ўша ваъдалар?»

Деди аламзадалар,

Умр бўйи алдангач.

* * *

Гўрков ишдан қайтяпти,

Тингланг, қўшиқ айтяпти

Қазилажак гўр ҳақда.

* * *

Азроилга дер майхўр:

— Акаси, сал шошмай ўр,

Шу кўзаям бўшасин.

* * *

Мен ўзимга қозиман

Ва ҳозирча розиман

Юрагимнинг ҳукмидан.

* * *

Гўрўғли дер тушимда:

«Жангчимисан, тушунмам —

Қалқонинг бор, қилич йўқ. . . »

* * *

Тўнғич ўғлин кўмди чол,

Оғир ўйга чўмди чол,

Қарғаб узоқ умрини.

* * *

Ҳиссиётга берилмай,

Одамларга кўринмай

Яшаш ҳам бир истеъдод.

* * *

Лашкарини қилди жам

Ва Боязид ўша дам

Туркияга айланди.

* * *

Кўпдир амалнинг тури,

Амалдорнинг энг зўри

Фақат алик олади.

* * *

— Кел, бериб тур отингни. . .

— Аввал айт-чи зотингни,

Киминг ўтган чавандоз?

* * *

Битта хоин бор жойда

Бефойдадир, бефойда,

Қалъалар ва соқчилар.

* * *

Бўлолмасанг суюкроқ

Ҳамда ундан буюкроқ,

Нега уни ўлдирдинг?

* * *

Ҳордиқ бермай оёққа,

Югуряпман қаёққа,

Бобом ётган жойгами?

* * *

— Қадимийдир бу сандиқ,

Қопқоғида — қон, чандиқ. . .

— Пул сақлашган, менимча.

* * *

Ўтар юзлаб хоқонлар,

Чиқар минглаб фармонлар,

Она меҳри ўзгармас!

* * *

Ёши ҳозир етмишда. . .

Келажак ва ўтмишга

Бирдек ўчкор боқади.

* * *

Янглишмасам, бу шоир

Ўз қалбига мусофир,

Ёт қалбларга ҳукмдор.

* * *

Пана жойга беркиниб,

Паст товушда сўкиниб,

Машқ қиляпти мардликни.

* * *

Тушунтиринг бир оғиз,

Эртакдаги ялмоғиз

Ҳозир қайси соҳада?

* * *

Ўликларнинг хизмати —

Тирикларнинг қисматин

Ёдга солиб турмоқлик.

* * *

Хоқон юрса саломат,

Тарихчилар маломат

Ёғдиролмас бошидан.

* * *

Югуравер, толиқма,

Энг муҳими — ҳовлиқма

Манзил яқин қолганда.

* * *

Ғалаба ҳам икки хил:

Бирисидан яшнар дил,

Орланасан биридан.

* * *

Сен миниб кўр. . . Миниб ол!

Юз бермаса кори ҳол,

Майли, мен ҳам мингашай.

* * *

— Айт-чи, бизда нима кўп?

—  Орзу, мўлжал, чама кўп,

Энг танқиси бу — имкон.

* * *

Гар ҳамёнинг қолса бўш,

Ким ҳам бошга урар, хўш,

Сендек қўли очиқни?

* * *

Енголмагач олишиб,

Мақтаб, қарсак чалишиб,

Уни йўлдан урдилар.

* * *

Нега бунча хафасиз?

Хафа бўлманг, топасиз —

Ўтган кундан бошқасин.

* * *

Фалсафа кўп оламда. . .

Биламан, оғир дамда

Асқатар ўз фалсафам.

* * *

Умр шундай бир таом —

Мазалими, шўрми, хом,

Ейишимиз шарт барин.

* * *

Туйғулари боғдадир,

Орзулари тоғдадир,

Ўзи эса. . .  ҳандақда.

* * *

Ер юзида одам кўп,

Ҳамдард сероб, ҳамдам кўп,

Дадагинам йўқ холос. . .

* * *

Тун. Ненидир излар кўр,

Кўзи очиқ унга дер:

— Шам-пам ёқиб олсанг-чи!

* * *

Янчди неча ғовларни,

Енгди қанча ёвларни. . .

Мағлуб бўлди ҳирсидан.

* * *

Темирданми асаби?

Қилич янглиғ ғазабин

Сақлар доим қинида.

* * *

Май кўзасин бўшатиб,

Сўка кетди ўхшатиб,

Жамики бўш идишни.

* * *

Ўқ отилди ўрдакка,

Ўрдак тушди кўлмакка,

Чувалчанглар қочмади.

* * *

Мен яшайман тиланиб,

Сен яшайсан эланиб,

Деди гадой қўрқоққа.

* * *

Айтолмаган бир гапи

Денгиздаги дур каби

Қолди дилин тубида.

* * *

Бўлмасайди ўч, ҳасад,

Тобутдаги бу жасад

Ҳали фарзанд кўрарди.

* * *

Дединг: «Дард ҳам жозиба!»

Ундай бўлса,  розиман —

Жозибасиз яшашга.

* * *

У қувган эл тўпланди,

У бузган юрт тикланди,

Тирилмади Искандар.

* * *

Нам қидирма кўзимдан,

Ғам қидирма сўзимдан,

Улар бари дафтарда.

 

2. Абориген дардлари

Абориген дардлари

Дунёдаги мардларни

Аборигенча йиғлатар.

* * *

Қандай иблис доллар бу?

Менга қарши ёллар у

Ҳаттоки ўз ўғлимни.

* * *

Европалик солдат ҳам,

Европача одат ҳам

Ҳиндуларга бир хил ёв.

* * *

Қайсидир бир бемаъни

Қуриб берди кемани. . .

Колумбда ҳеч айб йўқ.

* * *

Тушунгин-да ҳолимга,

Босиб кирсанг ҳовлимга,

Сени қандай ёқтирай?

* * *

Талон қилдинг боримни,

Минг шукурки, оримни —

Ололмадинг, беномус!

* * *

Оч бўлса-да бу қуллар,

Чайласида тинч ухлар,

Қулдор титрар қалъада.

* * *

Очсам тарих китобин,

Хўжайин чўзиб олтин,

Дер: «Қилсанг-чи маишат. . . »

* * *

Қизилтанли бир сотқин

Бус-бутун юрт ва халқин

Кемтик жонга алмашди.

* * *

Кириб олдинг хонамга,

Ҳеч бўлмаса боламга

Сўйла менинг тилимда.

* * *

Исёнчини ушлади,

Тепкилади, муштлади

Исёнчи жон тиккан халқ.

* * *

Бир яхшилик қил, ошна,

Мени дорга ил, ошна,

Осмай туриб босқинчи.

* * *

Шукур қил деб зўрлашса,

Ёт қонунда хўрлашса,

Демак қулсан, қарамсан.

* * *

Майли, бир кун тунайқол,

Сўнг уйингга жўнайқол,

Кўп суқланма даламга.

* * *

Жангдан омон қайтди у,

Кўкрак кериб айтди у

Қанча одам отганин.

* * *

Ҳукмдорлар бир ҳовуч,

Аммо минглаб «исковуч»

Уларнинг зоғ кўзидир.

* * *

Бера ётиб унга нон,

Ҳатто ёвлар ҳам пинҳон

Лаънатлайди хоинни.

 

* * *

Кечса-да ўз тилидан,

Кечса-да ўз элидан,

Бўлолмади оқтанли.

* * *

Эҳ, Европа, Европа,

Бўлсанг-да бизга опа,

Ўз болангни ўйлайсан!

* * *

Қўрқмам хавфли йўлимдан

Ва йўлдаги ўлимдан,

Алданмоқдан қўрқаман.

* * *

Дўстларингни осишди,

Сенга қучоқ очишди,

Демак. . . демак, сотқинсан!

* * *

Келдим руҳан ярадор,

Бергил малҳам ва мадор,

Она ерим — ҳамширам!

* * *

Ўғлим бир кун ўч олар,

Ҳолдан тойса, куч олар

Қабримдаги тикондан.

* * *

Сенга фақат бу хоқон

Бера олгай зар, унвон,

Элга суюк қилолмас.

* * *

Ғофил, ожиз ва хоммиз,

Ҳам вақтинча омонмиз

Чумолидай, пашшадай.

* * *

Бу кинони кўрма, қўй,

Сен кўрётган ушбу тўй

Бизникимас, ўғилчам.

* * *

Пок кўрсатиб ўзини,

Бўяр кўпнинг кўзини

Айғоқчи ва фоҳиша.

* * *

Бир бошингда бунча ғам,

Сенга ўзи нима кам,

Нонми, пулми. . . Ватанми?

* * *

Томошабин жаноблар,

Сизлар кўпроқ жавобгар

Жаллодларга нисбатан.

* * *

Оқтанли бор бу гўрда. . .

Ёлвормоқда у мурда

Энди бизнинг худога.

* * *

Қул урганмиш ўғлини,

Қафасдаги тўтини

Қўйворгани туфайли.

* * *

Нонин олиб қўйнидан,

Миниб туриб бўйнига,

Сэр, жирканма деҳқондан.

* * *

Итоатли бўл, дединг,

Қаноатли бўл, дединг,

Давомини айтмадинг.

* * *

— Келар шундай замонлар,

Чархда қолмас ёмонлар. . .

— Бўларкан-да зўр қирғин?!

* * *

Кўрлигини билишиб,

Сўнг соқов ҳам қилишиб,

Сохта унвон бердилар.

* * *

Тополмасанг бахтингни,

Сўролмасанг ҳаққингни,

Нега келдинг дунёга?

* * *

Энг муҳими, ўртоқлар,

Йўқолмасин байроқлар,

Байроқдорни топамиз.

* * *

Деди кекса бодахўр:

— Майли, ҳушёр яшаб кўр. . .

Ҳушёрликка чидасанг.

* * *

Кимдир унга тупурди,

Мен индамай супурдим,

Менинг она ерим бу.

* * *

Ёшли эди кўзлари,

Мунгли эди сўзлари,

Шафқат қилиб алдандим.

* * *

Менда битта савол бор:

Нега атай қуриб дор,

Осилишмас ўзлари?

* * *

Нон емади зорланиб. . .

Тиланишдан орланиб,

Ўлиб кетди хорликда.

* * *

Тоғдан тушган бўрида

Ва босқинчи ўғрида

Эзгу мақсад бўлмайди.

* * *

Жон берайлик, дўстим, шод,

Биз орзиқиб кутган зот

Туғилажак албатта!

* * *

Ойнинг ярми қоронғу,

Кўражакман мен ёғду

Сени зулмат ютган кун.

* * *

Бўлса бўлар қотилим

Ўт юрагим ё тилим,

Хатарлиси нафсимдир.

* * *

Кўзингни оч, эй занжи,

Сен сотётган бу қамчи

Калтаклагай ўғлингни.

* * *

Қизиқ! Бу ер кимники?

Бўлса агар сеники,

Исботлаб бер, мен кетай.

* * *

Дор ва тазйиқ бор жойда,

Эркнинг уфқи тор жойда

Мард шоирлар туғилар.

* * *

Ўз онамдир бу тупроқ,

Нега мендан ҳам кўпроқ

Эмаркансан сен уни?!

* * *

Товуш келди қабрдан:

«Адо бўлдим жабрдан,

Эдим беҳад виждонли. . . »

* * *

Кўриб қанча урушни,

Юзлаб ватанфурушни,

Яшаяпти бу Ватан!

* * *

Йиғсак барча қаламни,

Бу халқ чеккан аламнинг

Баёнига етмайди. . .

 

3. Эҳ, аёллар дунёси!

— Эҳ, аёллар дунёси!

Борми унинг қиёси?

— Ўхшар олтин қопқонга.

* * *

Жазманларин олқиши

Севгилисин қарғишин —

Эшиттирмас бу қизга.

* * *

Ташвишланма, ёр, ҳечам,

Ой ботмагай бу кеча

Ва тугамас бўсалар.

* * *

Мени айлаб девона,

Қалбимда бир жонона

Яшар бефарқ, безавол.

* * *

Ёлғиз юрсам дамо-дам,

Товуш келар самодан:

«Ношуд! Йўқми севгилинг?»

* * *

Анграйтириб қизларни,

Саргузаштин сўзларди

Қисман ростни ҳам қўшиб.

* * *

Томга чиқиб нарвондан,

Эрига гоҳ «осмон»дан

Худо бўлиб дўқ урар.

* * *

Тишга босиб тишини,

Баъзан хотин кишини

Сал мақтаб ҳам қўярди.

* * *

Мавжуд экан то аёл,

Бўлиб бежо ўй-хаёл,

Яшайверар шайтон ҳам.

* * *

Куёвгинанг пулдормиш,

Кўйлакларинг гулдормиш,

. . . Зор эмишсан меҳрга.

* * *

Хафароқман онамдан,

Нега Сиздек санамдан

Мени олдин туғмади?!

* * *

Хилватларда излар йўқ. . .

Наҳот довдир қизлар йўқ

Шундай катта қишлоқда?

* * *

Кўп хўрланди тепкидан,

Лек ҳануз чин севгидан

Умидвормиш бу аёл.

* * *

Кўнгли бўшдир пок қизнинг,

Чунки ширин мағизнинг

Юпқа бўлар данаги.

* * *

Бир бўсага кўндирдим,

Шу заҳоти синдирдим

Муқаддаслик қадаҳин.

* * *

Қўлдан-қўлга қўнса-да,

Тез ёниб, тез сўнса-да,

Ростгўй эди бечора.

 

* * *

Қиздан сўнгги хат келди,

Тоғдек вазмин дард келди

Юпқагина қоғозда.

* * *

Куёв қалай, келиншо,

Тушларингиз мабодо

Келмадими тескари?

* * *

Топинг менга бир хотин,

Суриштирманг таг-зотин,

Шеърни севса бўлгани.

* * *

Тўхта, фурсат! Оқма, сув!

Бағримдаги бу сулув

Қаримасин ҳеч қачон.

* * *

Ерда ётган суратинг

Гўё мендан сўради:

«Бахтлимисан, бевафо?!»

* * *

Ёр кўзида чақин бор,

Қалбим, қўрқмай яқин бор,

Йироқ кетсанг, куйдирар.

1979—1981

 

Uchchanoqlar

 

1. Abadiydir ezgulik

 

Murg‘ak qalbda, oshnalar,

Vatan ishqi boshlanar

Kulbalarning shiftidan.

* * *

Ranjimay tur buguncha,

Bilasan-ku, ko‘pincha —

Mazax bo‘lar yangilik.

* * *

Dedi menga bir jinni:

— Jumani yedik, ini,

Shanbaniyam g‘ajiymiz!

 

* * *

Chandiqlar ko‘p tanimda:

Yelkamdagi — g‘animdan,

Ko‘ksimdagi — do‘stniki.

* * *

Ma’qulladi oqillar,

Qarshi chiqdi johillar,

Mug‘ambirlar — betaraf.

* * *

Miltiqda yo‘q iltifot:

Gadomi yo oliy zot,

Bir xil o‘qda o‘ldirar.

* * *

Dengizdan u chiqib sog‘,

Mayoqqa gul qo‘ygan chog‘

Och yotgandi mayoqchi.

* * *

Eng g‘ururli bug‘ular

Garchi jarda tug‘ilar,

Halok bo‘lar cho‘qqida.

* * *

Yor quchib, may ichgan payt,

El dardidan kechgan payt

Qilichingni yechib qo‘y.

* * *

Ko‘z yoshlarin artdi u,

Sho‘xchan qo‘shiq aytdi u,

Hayron boqar g‘animlar.

* * *

Shuncha unvon olib ham,

Shuncha nishon olib ham,

Suqrot bo‘la olmadi.

* * *

To‘yib olib sharobga,

Razm soldim atrofga —

Yer tentirab aylanar.

* * *

Umrin bevaqt so‘ldirdi,

Uni bo‘g‘ib o‘ldirdi

Oltinlar va yolg‘izlik.

* * *

Ko‘p joylarni kezdim men,

Betoblikda sezdim men

O‘z uyimning mehrini.

* * *

Yurt haqida bu o‘g‘lon

Gapirmasdi hech qachon. . .

Yurti uchun jon tikdi!

* * *

U besh yuzga kirgan kun

Dilim birdan bo‘lib xun,

Dedim: «Bobur. . . o‘lganmi?!»

* * *

Oy shodon, tun charog‘on,

Uxlar go‘yo chol Qo‘qon

Xudoyorxon qasrida.

* * *

Ochilarkan chechaklar,

Tug‘ilarkan go‘daklar,

Abadiydir ezgulik!

* * *

Tinmay ko‘zyosh to‘kyotib,

Ko‘z yoshiga cho‘kyotib,

«Baxtliman!» deb qichqirdi.

* * *

Charxdagi bor qahramon —

Bo‘lar oddiy olomon,

Bitta joyga to‘plansa.

* * *

Yotga pastlik qilmadi

Va nokaslik qilmadi,

O‘g‘lim mag‘rur yursin deb.

* * *

«Qani o‘sha va’dalar?»

Dedi alamzadalar,

Umr bo‘yi aldangach.

* * *

Go‘rkov ishdan qaytyapti,

Tinglang, qo‘shiq aytyapti

Qazilajak go‘r haqda.

* * *

Azroilga der mayxo‘r:

— Akasi, sal shoshmay o‘r,

Shu ko‘zayam bo‘shasin.

* * *

Men o‘zimga qoziman

Va hozircha roziman

Yuragimning hukmidan.

* * *

Go‘ro‘g‘li der tushimda:

«Jangchimisan, tushunmam —

Qalqoning bor, qilich yo‘q. . . »

* * *

To‘ng‘ich o‘g‘lin ko‘mdi chol,

Og‘ir o‘yga cho‘mdi chol,

Qarg‘ab uzoq umrini.

* * *

Hissiyotga berilmay,

Odamlarga ko‘rinmay

Yashash ham bir iste’dod.

* * *

Lashkarini qildi jam

Va Boyazid o‘sha dam

Turkiyaga aylandi.

* * *

Ko‘pdir amalning turi,

Amaldorning eng zo‘ri

Faqat alik oladi.

* * *

— Kel, berib tur otingni. . .

— Avval ayt-chi zotingni,

Kiming o‘tgan chavandoz?

* * *

Bitta xoin bor joyda

Befoydadir, befoyda,

Qal’alar va soqchilar.

* * *

Bo‘lolmasang suyukroq

Hamda undan buyukroq,

Nega uni o‘ldirding?

* * *

Hordiq bermay oyoqqa,

Yuguryapman qayoqqa,

Bobom yotgan joygami?

* * *

— Qadimiydir bu sandiq,

Qopqog‘ida — qon, chandiq. . .

— Pul saqlashgan, menimcha.

* * *

O‘tar yuzlab xoqonlar,

Chiqar minglab farmonlar,

Ona mehri o‘zgarmas!

* * *

Yoshi hozir yetmishda. . .

Kelajak va o‘tmishga

Birdek o‘chkor boqadi.

* * *

Yanglishmasam, bu shoir

O‘z qalbiga musofir,

Yot qalblarga hukmdor.

* * *

Pana joyga berkinib,

Past tovushda so‘kinib,

Mashq qilyapti mardlikni.

* * *

Tushuntiring bir og‘iz,

Ertakdagi yalmog‘iz

Hozir qaysi sohada?

* * *

O‘liklarning xizmati —

Tiriklarning qismatin

Yodga solib turmoqlik.

* * *

Xoqon yursa salomat,

Tarixchilar malomat

Yog‘dirolmas boshidan.

* * *

Yuguraver, toliqma,

Eng muhimi — hovliqma

Manzil yaqin qolganda.

* * *

G‘alaba ham ikki xil:

Birisidan yashnar dil,

Orlanasan biridan.

* * *

Sen minib ko‘r. . . Minib ol!

Yuz bermasa kori hol,

Mayli, men ham mingashay.

* * *

— Ayt-chi, bizda nima ko‘p?

— Orzu, mo‘ljal, chama ko‘p,

Eng tanqisi bu — imkon.

* * *

Gar hamyoning qolsa bo‘sh,

Kim ham boshga urar, xo‘sh,

Sendek qo‘li ochiqni?

* * *

Yengolmagach olishib,

Maqtab, qarsak chalishib,

Uni yo‘ldan urdilar.

* * *

Nega buncha xafasiz?

Xafa bo‘lmang, topasiz —

O‘tgan kundan boshqasin.

* * *

Falsafa ko‘p olamda. . .

Bilaman, og‘ir damda

Asqatar o‘z falsafam.

* * *

Umr shunday bir taom —

Mazalimi, sho‘rmi, xom,

Yeyishimiz shart barin.

* * *

Tuyg‘ulari bog‘dadir,

Orzulari tog‘dadir,

O‘zi esa. . . xandaqda.

* * *

Yer yuzida odam ko‘p,

Hamdard serob, hamdam ko‘p,

Dadaginam yo‘q xolos. . .

* * *

Tun. Nenidir izlar ko‘r,

Ko‘zi ochiq unga der:

— Sham-pam yoqib olsang-chi!

* * *

Yanchdi necha g‘ovlarni,

Yengdi qancha yovlarni. . .

Mag‘lub bo‘ldi hirsidan.

* * *

Temirdanmi asabi?

Qilich yanglig‘ g‘azabin

Saqlar doim qinida.

* * *

May ko‘zasin bo‘shatib,

So‘ka ketdi o‘xshatib,

Jamiki bo‘sh idishni.

* * *

O‘q otildi o‘rdakka,

O‘rdak tushdi ko‘lmakka,

Chuvalchanglar qochmadi.

* * *

Men yashayman tilanib,

Sen yashaysan elanib,

Dedi gadoy qo‘rqoqqa.

* * *

Aytolmagan bir gapi

Dengizdagi dur kabi

Qoldi dilin tubida.

* * *

Bo‘lmasaydi o‘ch, hasad,

Tobutdagi bu jasad

Hali farzand ko‘rardi.

* * *

Deding: «Dard ham joziba!»

Unday bo‘lsa, roziman —

Jozibasiz yashashga.

* * *

U quvgan el to‘plandi,

U buzgan yurt tiklandi,

Tirilmadi Iskandar.

* * *

Nam qidirma ko‘zimdan,

G‘am qidirma so‘zimdan,

Ular bari daftarda.

 

2. Aborigen dardlari

Aborigen dardlari

Dunyodagi mardlarni

Aborigencha yig‘latar.

* * *

Qanday iblis dollar bu?

Menga qarshi yollar u

Hattoki o‘z o‘g‘limni.

* * *

Yevropalik soldat ham,

Yevropacha odat ham

Hindularga bir xil yov.

* * *

Qaysidir bir bema’ni

Qurib berdi kemani. . .

Kolumbda hech ayb yo‘q.

* * *

Tushungin-da holimga,

Bosib kirsang hovlimga,

Seni qanday yoqtiray?

* * *

Talon qilding borimni,

Ming shukurki, orimni —

Ololmading, benomus!

* * *

Och bo‘lsa-da bu qullar,

Chaylasida tinch uxlar,

Quldor titrar qal’ada.

* * *

Ochsam tarix kitobin,

Xo‘jayin cho‘zib oltin,

Der: «Qilsang-chi maishat. . . »

* * *

Qizil tanli bir sotqin

Bus-butun yurt va xalqin

Kemtik jonga almashdi.

* * *

Kirib olding xonamga,

Hech bo‘lmasa bolamga

So‘yla mening tilimda.

* * *

Isyonchini ushladi,

Tepkiladi, mushtladi

Isyonchi jon tikkan xalq.

* * *

Bir yaxshilik qil, oshna,

Meni dorga il, oshna,

Osmay turib bosqinchi.

 

* * *

Shukur qil deb zo‘rlashsa,

Yot qonunda xo‘rlashsa,

Demak qulsan, qaramsan.

* * *

Mayli, bir kun tunayqol,

So‘ng uyingga jo‘nayqol,

Ko‘p suqlanma dalamga.

* * *

Jangdan omon qaytdi u,

Ko‘krak kerib aytdi u

Qancha odam otganin.

* * *

Hukmdorlar bir hovuch,

Ammo minglab «iskovuch»

Ularning zog‘ ko‘zidir.

* * *

Berayotib unga non,

Hatto yovlar ham pinhon

La’natlaydi xoinni.

* * *

Kechsa-da o‘z tilidan,

Kechsa-da o‘z elidan,

Bo‘lolmadi oq tanli.

* * *

Eh, Yevropa, Yevropa,

Bo‘lsang-da bizga opa,

O‘z bolangni o‘ylaysan!

* * *

Qo‘rqmam xavfli yo‘limdan

Va yo‘ldagi o‘limdan,

Aldanmoqdan qo‘rqaman.

* * *

Do‘stlaringni osishdi,

Senga quchoq ochishdi,

Demak. . . demak, sotqinsan!

* * *

Keldim ruhan yarador,

Bergil malham va mador,

Ona yerim — hamshiram!

* * *

O‘g‘lim bir kun o‘ch olar,

Holdan toysa, kuch olar

Qabrimdagi tikondan.

* * *

Senga faqat bu xoqon

Bera olgay zar, unvon,

Elga suyuk qilolmas.

* * *

G‘ofil, ojiz va xommiz,

Ham vaqtincha omonmiz

Chumoliday, pashshaday.

* * *

Bu kinoni ko‘rma, qo‘y,

Sen ko‘ryotgan ushbu to‘y

Biznikimas, o‘g‘ilcham.

* * *

Pok ko‘rsatib o‘zini,

Bo‘yar ko‘pning ko‘zini

Ayg‘oqchi va fohisha.

* * *

Bir boshingda buncha g‘am,

Senga o‘zi nima kam,

Nonmi, pulmi. . . Vatanmi?

* * *

Tomoshabin janoblar,

Sizlar ko‘proq javobgar

Jallodlarga nisbatan.

* * *

Oq tanli bor bu go‘rda. . .

Yolvormoqda u murda

Endi bizning xudoga.

* * *

Qul urganmish o‘g‘lini,

Qafasdagi to‘tini

Qo‘yvorgani tufayli.

174

* * *

Nonin olib qo‘ynidan,

Minib turib bo‘yniga,

Ser, jirkanma dehqondan.

* * *

Itoatli bo‘l, deding,

Qanoatli bo‘l, deding,

Davomini aytmading.

* * *

— Kelar shunday zamonlar,

Charxda qolmas yomonlar. . .

— Bo‘larkan-da zo‘r qirg‘in?!

* * *

Ko‘rligini bilishib,

So‘ng soqov ham qilishib,

Soxta unvon berdilar.

* * *

Topolmasang baxtingni,

So‘rolmasang haqqingni,

Nega kelding dunyoga?

* * *

Eng muhimi, o‘rtoqlar,

Yo‘qolmasin bayroqlar,

Bayroqdorni topamiz.

* * *

Dedi keksa bodaxo‘r:

— Mayli, hushyor yashab ko‘r. . .

Hushyorlikka chidasang.

* * *

Kimdir unga tupurdi,

Men indamay supurdim,

Mening ona yerim bu.

* * *

Yoshli edi ko‘zlari,

Mungli edi so‘zlari,

Shafqat qilib aldandim.

* * *

Menda bitta savol bor:

Nega atay qurib dor,

Osilishmas o‘zlari?

* * *

Non yemadi zorlanib. . .

Tilanishdan orlanib,

O‘lib ketdi xorlikda.

* * *

Tog‘dan tushgan bo‘rida

Va bosqinchi o‘g‘rida

Ezgu maqsad bo‘lmaydi.

 

* * *

Jon beraylik, do‘stim, shod,

Biz orziqib kutgan zot

Tug‘ilajak albatta!

* * *

Oyning yarmi qorong‘u,

Ko‘rajakman men yog‘du

Seni zulmat yutgan kun.

* * *

Bo‘lsa bo‘lar qotilim

O‘t yuragim yo tilim,

Xatarlisi nafsimdir.

* * *

Ko‘zingni och, ey zanji,

Sen sotyotgan bu qamchi

Kaltaklagay o‘g‘lingni.

* * *

Qiziq! Bu yer kimniki?

Bo‘lsa agar seniki,

Isbotlab ber, men ketay.

* * *

Dor va tazyiq bor joyda,

Erkning ufqi tor joyda

Mard shoirlar tug‘ilar.

* * *

O‘z onamdir bu tuproq,

Nega mendan ham ko‘proq

Emarkansan sen uni?!

* * *

Tovush keldi qabrdan:

«Ado bo‘ldim jabrdan,

Edim behad vijdonli. . . »

* * *

Ko‘rib qancha urushni,

Yuzlab vatanfurushni,

Yashayapti bu Vatan!

* * *

Yig‘sak barcha qalamni,

Bu xalq chekkan alamning

Bayoniga yetmaydi. . .

 

 

3. Eh, ayollar dunyosi!

— Eh, ayollar dunyosi!

Bormi uning qiyosi?

— O‘xshar oltin qopqonga.

* * *

Jazmanlarin olqishi

Sevgilisin qarg‘ishin —

Eshittirmas bu qizga.

* * *

Tashvishlanma, yor, hecham,

Oy botmagay bu kecha

Va tugamas bo‘salar.

* * *

Meni aylab devona,

Qalbimda bir jonona

Yashar befarq, bezavol.

* * *

Yolg‘iz yursam damo-dam,

Tovush kelar samodan:

«Noshud! Yo‘qmi sevgiling?»

* * *

Angraytirib qizlarni,

Sarguzashtin so‘zlardi

Qisman rostni ham qo‘shib.

* * *

Tomga chiqib narvondan,

Eriga goh «osmon»dan

Xudo bo‘lib do‘q urar.

* * *

Tishga bosib tishini,

Ba’zan xotin kishini

Sal maqtab ham qo‘yardi.

* * *

Mavjud ekan to ayol,

Bo‘lib bejo o‘y-xayol,

Yashayverar shayton ham.

* * *

Kuyovginang puldormish,

Ko‘ylaklaring guldormish,

. . . Zor emishsan mehrga.

* * *

Xafaroqman onamdan,

Nega sizdek sanamdan

Meni oldin tug‘madi?!

* * *

Xilvatlarda izlar yo‘q. . .

Nahot dovdir qizlar yo‘q

Shunday katta qishloqda?

* * *

Ko‘p xo‘rlandi tepkidan,

Lek hanuz chin sevgidan

Umidvormish bu ayol.

* * *

Ko‘ngli bo‘shdir pok qizning,

Chunki shirin mag‘izning

Yupqa bo‘lar danagi.

* * *

Bir bo‘saga ko‘ndirdim,

Shu zahoti sindirdim

Muqaddaslik qadahin.

* * *

Qo‘ldan-qo‘lga qo‘nsa-da,

Tez yonib, tez so‘nsa-da,

Rostgo‘y edi bechora.

* * *

Qizdan so‘nggi xat keldi,

Tog‘dek vazmin dard keldi

Yupqagina qog‘ozda.

* * *

Kuyov qalay, kelinsho,

Tushlaringiz mabodo

Kelmadimi teskari?

* * *

Toping menga bir xotin,

Surishtirmang tag-zotin,

She’rni sevsa bo‘lgani.

* * *

To‘xta, fursat! Oqma, suv!

Bag‘rimdagi bu suluv

Qarimasin hech qachon.

* * *

Yerda yotgan surating

Go‘yo mendan so‘radi:

«Baxtlimisan, bevafo?!»

* * *

Yor ko‘zida chaqin bor,

Qalbim, qo‘rqmay yaqin bor,

Yiroq ketsang, kuydirar.

1979—1981

 

 

 

 

 

 

Қаҳратон

 

Далли бўрон қилмоқда нолиш,

Йиртилгандек улкан пар болиш,

Тўзғибтушар самодан қорлар.

Дўст аталган ўша беорлар

Далдага зор бўлганим дамда,

Ёлғиз қўйиб мени хонамда,

Юргандирлар пулдан ҳис ясаб. . .

О, уларда метиндек асаб!

Кимда асаб бўлса мустаҳкам,

Чекинармиш ундан буткул ғам

Ва мушкули битармиш осон. . .

Балки, чиндир,

Балки, ғирт ёлғон.

 

* * *

Тамакини пайдар-пай тортиб,

Хаёл деган кўлмакка ботиб,

Синиққанот ўрдак сингари

Учолмай шу кўлмакдан нари,

Ўлтирибман кулбамда ёлғиз.

 

Сизни эсга олсам, барно қиз,

Хушомад деб ўйламанг асло.

Лутфингизга зормасман,

Аммо —

Ҳайкал каби мағрур ва ҳиссиз,

Қоровулдек бедор ва ишсиз

Тонгни қарши олгандан кўра,

Бошга ўтмиш тасмасин ўраб,

Куйланса-да жафолар нуқул,

Ишқ қўшиғин тинглаган маъқул.

 

Дардчил қўшиқ!

Бироқ менимча,

Бошланиши ёмонмас унча.

У қўшиқнинг кириш қисмида

Бир овсарнинг сокин жисмида

Туғён уриб илоҳий туйғу,

Кўзларига қўнмайин уйқу,

Хандон-хушон нафас олгани —

Бир малакни севиб қолгани

Куйланади жўшқин,

Жарангдор,

Тинглаганлар қўмсагай такрор.

 

У қўшиқнинг авжида эса,

Қиз ёрига тутиб илк бўса,

Эзгуликка жўрлаб дил созин,

Лабдан тўкиб майин овозин,

Оғуш ичра нозик тўлғаниб,

Ўз ишқини куйлагай ёниб.

Наҳотки, у куйлагай ҳамон?

Наҳот, бу —рост?

Наҳот, бу — ёлғон?!

          * * *

Хаёлимда эшикни очиб,

Остонамга қорларни сочиб,

Кирдингиз-у кулбамга секин,

Бош эгиб жим турибсиз, лекин.

 

Ташрифингиз қилди мени лол. . .

Кирақолинг, жоним, бемалол,

Гарчи энди

Қалбимда Сизга —

Бераҳм ва бедаво қизга

Топилмаса ҳамки тузук жой,

Илк бўсалар ҳаққи,

Ҳойнаҳой,

Ҳурмат этиб бахтим ўғрисин,

Кўрсатурман уйнинг тўрисин.

 

Бордир, ахир, қадим ривоят:

Мардлик қилиб бир мезбон ғоят,

Шод этмоқ-чун майхўр меҳмонин,

Май топмагач,

Тутиб ўз қонин,

Жон берганмиш сўнгра беармон.

Балки, чиндир,

Балки, ғирт ёлғон.

 

* * *

Кенг хонада, мана, ўзимиз. . .

Минг афсуски,

Энди сўзимиз

Аввалгидек қовушмас сира.

Таъбим бироз кўринса хира,

Кечиргайсиз нобоп мезбонни.

Ранжитмоқ-чун Сиздек жононни,

Мурғак қалбим кинга тўлиб ё,

Онадан зўр аблаҳ бўлиб ё

Туғилишим керак эди мен.

Рухсат беринг,

Туриб энди мен,

Дамлаб ҳижрон каби аччиқ чой,

Сўнгра гаплартопиб пойма-пой,

Йиғласа-да юрагим юм-юм,

Шод бўлишга тиришай бир зум.

 

Фақат, билмай турибман ҳозир,

Сизга нелар бўларкин манзур?

Истасангиз,

Кўнглингиз учун

Сочингизни силашим мумкин.

Ё қувликка солиб ўзимни,

Сохта қувонч тўлган кўзимни

Сизга тикиб турайми бирпас?

Ҳуснингиздан бўлган каби маст,

Гоҳ талпиниб,

Гоҳи афв сўраб,

Қаҳрингиздан сал-пал хавфсираб

Сўзлашимни хоҳларсиз, балки?

Тувакдаги гул каби ёки

Жамол очиб ночор ва маъсум,

Бахш этайми сунъий табассум?

 

Лек булардан бизга қандай наф,

Қалбаки ҳис-туйғу,

Қуруқ гап

На юракка беролгай далда,

Чўғ бўлолгай ва на сандалга.

Ундан кўра, қордан қиз ясаб,

Бир дақиқа туриб лабо-лаб,

Сиз топтаган меҳримнинг ярмин

Унга сочсам,

Бўлингки амин,

Сиздан кўра эрирди тезроқ

Ва қайта муз бўлмасди мутлоқ.

 

Узрим айтай сулув меҳмонга. . .

Наҳотки, қор тушиб осмондан,

Ерда Сиздан бўлолса афзал?

. . . Таажжуб, яна қизишибман сал.

Кулмоқчийдим,

Ахир мен мезбон. . .

(Куйганим рост,

Кулганим ёлғон).

 

          * * *

Жоним,

Қилиб кўринг-а фараз,

Гўдакликдан йўлдошим — араз.

Ҳали митти жужуқ чоғимда,

Юрмай туриб ўз оёғимда;

Кечроқ мамма тутгани боис,

Гинахонлик бўлар деб жоиз,

Юларканман аямнинг юзин.

(Бу —раҳматли бувимнинг сўзи)

.

Шим кийишни ўрганган кезим,

Энди тўлиб-тошди деб эсим,

Ҳайит ёки байрам бўлган кун

Эркакча сарф-харажат учун

Маблағ сўраб кеккайганим дам,

Майдароқ пул берсалар дадам,

Олаётибчақани ночор,

Қилар эдим хафалик изҳор.

 

Роса ўн йил ўқиб мактабда,

Қолавердим руҳан мен латта.

Мана, Сизга оддий бир мисол:

Дарс пайтида юз бериб кор-ҳол,

Бўшаб қолиб довотим ногоҳ,

Сўрганим чоқ бор-йўғи сиёҳ,

Пастлик қилса бирон синфдош,

Кўзларимдан сизар эди ёш.

 

Уч-тўрт шеърим чиққач марказда,

Амирийдек одимлаб аста,

Борарканман

Йўлакдан танҳо,

«Зўр шоир»га қилмасдан парво,

Ён-веримдан ўтганлари дам,

Ранжиганман одамлардан ҳам.

 

Бола инжиқ бўлмоғи мумкин.

Ҳатто ўттиз ёшда мен бугун

Гарчи ноҳақ,

Гарчи беҳуда

Ва кулгили бўлса-да жуда,

Панжам билан юзимни тўсиб,

Ўтирибман дўстлардан ўксиб.

Қайсидир чол айтганди ўгит:

«Кўнглингни бўш қилмагин, йигит,

Сақлай десанг курашларда жон. . . »

Балки, чиндир. . .

Балки, ғирт ёлғон.

 

 

* * *

Бўлсам ҳамки аразгўй ва суст,

Ҳар ҳолда бир одатим дуруст, —

Юрагимда узоқ турмас кин,

Йўқса, бўлиб қолардим худбин.

 

Ўйлаб кўринг ўзингиз ахир,

Хоҳи ширин,

Хоҳ бўлсин тахир,

Борлиғи-ла гўзал ҳаётни —

Кўплар ялаб тўймаган тотни

Менга онам қилган-ку тортиқ.

 

 

Дадам эса, ҳаммадан ортиқ —

Ўйлар эди бахтим, тинчимни.

Гоҳ оғритган бўлса ичимни,

Бу қасд эмас,

Бу — бир оталик.

 

Олсинлар деб саломга алик,

Эгиламан одамларга ҳам.

Чунки, улар бўлмасайди жам:

Тошқин шавқим,

Ўчкор аламим,

Жангартуйғум,

Дошли қаламим,

Учқур орзум,

Эркин қўшиғим,

Меҳрим,

Қаҳрим,

Севгим ва йиғим

Хор бўларди бўм-бўш оламда,

Қабристонда порлаган шамда

Бўлмагандек файзу нафосат.

 

Яшолмасдим дўстларсиз албат.

Дафъатан шод бўлган онингда,

Турмасалар ҳамки ёнингда;

Дилинг ногоҳ ўкинган маҳал

Кечикиброқ келсалар-да сал,

Улар — руҳнинг синмас таянчи,

Қалб сандиғин туганмас ганжи.

 

Меҳмонгинам,

Бироқ Сиз ҳақда

Сўйлай олмам бунчалар мақтаб.

Кезиб кўп йил соядек бирга,

Шерик қилиб ҳар нафас сирга,

Тортиқ этиб кўнгилда борин,

Илк севгимни

Тўкмай оҳорин

Қўлингизга узатсам-да зор,

Бўлганмисиз қиттай миннатдор?

Танангизга солиб ранж титроқ,

Кипригингиз таққанда мунчоқ,

Сиздан кўпроқ зирқираб таним,

Тинчлантувчи гаплар айтганим

Ҳеч бўлмаса ёдингиздадир?

Тушунаман,

Сизга барибир,

Юрганим чоқ руҳан дарбадар,

Олмадингиз ҳолимдан хабар.

 

О, инжитиб қўйдингиз кимни?!

Энг зилол,

Энг ноёб туйғумни

Юргандим-а бир Сизга асраб. . .

 

Ёрга бода тутган қирмиз лаб,

Кўҳлик билан чимрилгувчи қош,

Қувончлардан тўкилган кўзёш,

Қабоҳатдан ўгрилган юзлар,

Садоқатдан сўзлаган кўзлар,

Қонда жўшган шиддат сурури,

Шернинг отамерос ғурури

Шу севгимга берганди пардоз. . .

 

Йўқ, булар кам,

Булар ҳали оз.

Айтсам, наҳот адо бўлғуси?

 

. . . Гўдакларнинг ширин уйқуси,

Шодагулнинг дилкушо атри,

Шерозий ва Машрабнинг сатри,

Оҳуларнинг ҳуркак нигоҳи,

Келинларнинг нашъали оҳи,

Ватанимнинг бағри кенглиги,

Ёниқ қалбнинг ойга тенглиги,

Қайс-Лайлининг севинч-ҳасрати,

Ўзбекнинг бор гўзал одати

Шу севгимда эди мужассам. . .

 

Йўқ, булар оз,

Булар ҳали кам. . .

 

Алам билан эслайман ҳануз:

Кўкдан узиб бергандек юлдуз,

Кўзингизга боқиб пурвиқор,

Этганим чоқ севгимни изҳор,

Дегандингиз қилиб Сиз гумон:

«Балки, чиндир,

Балки, ғирт ёлғон. . . »

 

* * *

Садқайи сар чекканим ранжим.

Сезмоқдаман,

Энди юпанчим —

Янги тонгдан умид

Ва чидам.

Хотиротга айланган дадам

Бугун тунда тушимга кириб,

Ажабмаски, тасалли бериб,

Овунтирса эрка фарзандин.

Она ўтга отмас дилбандин, —

Еткирмайин не ситам, завол,

Нечоғ жеркиб сўйламай қўпол,

Ўша содда, феъли тилсим зот

Вафодордир менга умрбод.

Ишонаман,

Ўкраб тўксам ёш,

Бирон дўст ё собиқ синфдош

Артиб қўяр кўзим ўша тоб.

Олмоқ учун шунчаки савоб,

Ҳар иккинчи нотаниш одам

Қўяр менинг ярамга малҳам.

Яна англаб етдимки бугун:

Дунёда энг чеҳраси гулгун,

Бағри баҳор тонгидек илиқ,

Бор вужуди меҳрга тўлиқ

Покдамон ва сахий шу Ватан —

Севгимга энг лойиқ гулбадан.

Гулбаданки, ўйлаш ўзи —шон,

Шоҳлиги рост,

Қуллиги ёлғон!

 

* * *

. . . Хаёлимда эшикни очиб,

Остонамга қорларни сочиб,

Кирдингиз-у кулбамга секин,

Бош эгиб жим турибсиз, лекин.

Афсус,

Ташриф буюрдингиз кеч,

Қўйинг, эгманг бошингизни  ҳеч,

Чунки Сизни кўрсам дилпора,

Қўрқаманки,

Қалбим бечора

Дош беролмай, йиғлагай такрор. . .

Жоним,

Мени қийнаманг бекор.

 

Вазиятни очиқ айтганда,

Мен аразгўй,

Ношукур банда

Сиздек оқил жононни бугун

Майда-чуйда айбингиз учун

Таҳқирлашга турибман тайёр.

 

Ташқарида ҳануз ёғар қор. . .

Момиқ парлар тўзғитиб само,

Лойда ётган ишқимни гўё

Дафн этишга бермоқда ёрдам.

 

. . . Ишқим бир бор кўмилди,

Эркам!

Уни қайта кавлаб олишга,

Сизни яна севиб қолишга

Менда энди етишмас имкон. . .

Ёнганим рост,

Тонганим ёлғон!

1976

 

Qahraton

 

Dalli bo‘ron qilmoqda nolish,

Yirtilgandek ulkan par bolish,

To‘zg‘ib tushar samodan qorlar.

Do‘st atalgan o‘sha beorlar

Daldaga zor bo‘lganim damda,

Yolg‘iz qo‘yib meni xonamda,

Yurgandirlar puldan his yasab. . .

O, ularda metindek asab!

 

Kimda asab bo‘lsa mustahkam,

Chekinarmish undan butkul g‘am

Va mushkuli bitarmish oson. . .

Balki, chindir,

Balki, g‘irt yolg‘on.

* * *

Tamakini paydar-pay tortib,

Xayol degan ko‘lmakka botib,

Siniqqanot o‘rdak singari

Ucholmay shu ko‘lmakdan nari,

O‘ltiribman kulbamda yolg‘iz.

 

Sizni esga olsam, barno qiz,

Xushomad deb o‘ylamang aslo.

Lutfingizga zormasman,

Ammo —

Haykal kabi mag‘rur va hissiz,

Qorovuldek bedor va ishsiz

Tongni qarshi olgandan ko‘ra,

Boshga o‘tmish tasmasin o‘rab,

Kuylansa-da jafolar nuqul,

Ishq qo‘shig‘in tinglagan ma’qul.

 

Dardchil qo‘shiq!

Biroq menimcha,

Boshlanishi yomonmas uncha.

U qo‘shiqning kirish qismida

Bir ovsarning sokin jismida

Tug‘yon urib ilohiy tuyg‘u,

Ko‘zlariga qo‘nmayin uyqu,

Xandon-xushon nafas olgani —

Bir malakni sevib qolgani

Kuylanadi jo‘shqin,

Jarangdor,

Tinglaganlar qo‘msagay takror.

 

U qo‘shiqning avjida esa,

Qiz yoriga tutib ilk bo‘sa,

Ezgulikka jo‘rlab dil sozin,

Labdan to‘kib mayin ovozin,

Og‘ush ichra nozik to‘lg‘anib,

O‘z ishqini kuylagay yonib.

Nahotki, u kuylagay hamon?

Nahot, bu — rost?

Nahot, bu — yolg‘on?!

* * *

Xayolimda eshikni ochib,

Ostonamga qorlarni sochib,

Kirdingiz-u kulbamga sekin,

Bosh egib jim turibsiz, lekin.

 

Tashrifingiz qildi meni lol. . .

Kiraqoling, jonim, bemalol,

Garchi endi

Qalbimda Sizga —

Berahm va bedavo qizga

Topilmasa hamki tuzuk joy,

Ilk bo‘salar haqqi,

Hoynahoy,

Hurmat etib baxtim o‘g‘risin,

Ko‘rsaturman uyning to‘risin.

Bordir, axir, qadim rivoyat:

Mardlik qilib bir mezbon g‘oyat,

Shod etmoq-chun mayxo‘r mehmonin,

May topmagach,

Tutib o‘z qonin,

Jon berganmish so‘ngra bearmon.

Balki, chindir,

Balki, g‘irt yolg‘on.

 

 

* * *

Keng xonada, mana, o‘zimiz. . .

Ming afsuski,

Endi so‘zimiz

Avvalgidek qovushmas sira.

Ta’bim biroz ko‘rinsa xira,

Kechirgaysiz nobop mezbonni.

Ranjitmoq-chun Sizdek jononni,

Murg‘ak qalbim kinga to‘lib yo,

Onadan zo‘r ablah bo‘lib yo

Tug‘ilishim kerak edi men.

Ruxsat bering,

Turib endi men,

Damlab hijron kabi achchiq choy,

So‘ngra gaplar topib poyma-poy,

Yig‘lasa-da yuragim yum-yum,

Shod bo‘lishga tirishay bir zum.

 

Faqat, bilmay turibman hozir,

Sizga nelar bo‘larkin manzur?

Istasangiz,

Ko‘nglingiz uchun

Sochingizni silashim mumkin.

Yo quvlikka solib o‘zimni,

Soxta quvonch to‘lgan ko‘zimni

Sizga tikib turaymi birpas?

Husningizdan bo‘lgan kabi mast,

Goh talpinib,

Gohi afv so‘rab,

Qahringizdan sal-pal xavfsirab

So‘zlashimni xohlarsiz, balki?

Tuvakdagi gul kabi yoki

Jamol ochib nochor va ma’sum,

Baxsh etaymi sun’iy tabassum?

 

Lek bulardan bizga qanday naf,

Qalbaki his-tuyg‘u,

Quruq gap

Na yurakka berolgay dalda,

Cho‘g‘ bo‘lolgay va na sandalga.

Undan ko‘ra, qordan qiz yasab,

Bir daqiqa turib labo-lab,

Siz toptagan mehrimning yarmin

Unga sochsam,

Bo‘lingki amin,

Sizdan ko‘ra erirdi tezroq

Va qayta muz bo‘lmasdi mutloq.

 

Uzrim aytay suluv mehmonga. . .

Nahotki, qor tushib osmondan,

Yerda Sizdan bo‘lolsa afzal?

. . . Taajjub, yana qizishibman sal.

Kulmoqchiydim,

Axir men mezbon. . .

(Kuyganim rost,

Kulganim yolg‘on).

 

 

* * *

Jonim,

Qilib ko‘ring-a faraz,

Go‘daklikdan yo‘ldoshim — araz.

 

Hali mitti jujuq chog‘imda,

Yurmay turib o‘z oyog‘imda;

Kechroq mamma tutgani bois,

Ginaxonlik bo‘lar deb joiz,

Yularkanman ayamning yuzin.

(Bu — rahmatli buvimning so‘zi).

 

Shim kiyishni o‘rgangan kezim,

Endi to‘lib-toshdi deb esim,

Hayit yoki bayram bo‘lgan kun

Erkakcha sarf-xarajat uchun

Mablag‘ so‘rab kekkayganim dam,

Maydaroq pul bersalar dadam,

Olayotib chaqani nochor,

Qilar edim xafalik izhor.

 

Rosa o‘n yil o‘qib maktabda,

Qolaverdim ruhan men latta.

Mana, Sizga oddiy bir misol:

Dars paytida yuz berib kor-hol,

Bo‘shab qolib dovotim nogoh,

So‘rganim choq bor-yo‘g‘i siyoh,

Pastlik qilsa biron sinfdosh,

Ko‘zlarimdan sizar edi yosh.

 

Uch-to‘rt she’rim chiqqach markazda,

Amiriydek odimlab asta,

Borarkanman

Yo‘lakdan tanho,

«Zo‘r shoir»ga qilmasdan parvo,

Yon-verimdan o‘tganlari dam,

Ranjiganman odamlardan ham.

 

Bola injiq bo‘lmog‘i mumkin.

Hatto o‘ttiz yoshda men bugun

Garchi nohaq,

Garchi behuda

Va kulgili bo‘lsa-da juda,

Panjam bilan yuzimni to‘sib,

O‘tiribman do‘stlardan o‘ksib.

 

Qaysidir chol aytgandi o‘git:

«Ko‘nglingni bo‘sh qilmagin, yigit,

Saqlay desang kurashlarda jon. . . »

Balki, chindir. . .

Balki, g‘irt yolg‘on.

 

* * *

Bo‘lsam hamki arazgo‘y va sust,

Har holda bir odatim durust, —

Yuragimda uzoq turmas kin,

Yo‘qsa, bo‘lib qolardim xudbin.

 

O‘ylab ko‘ring o‘zingiz axir,

Xohi shirin,

Xoh bo‘lsin taxir,

Borlig‘i-la go‘zal hayotni —

Ko‘plar yalab to‘ymagan totni

Menga onam qilgan-ku tortiq.

  

Dadam esa, hammadan ortiq —

O‘ylar edi baxtim, tinchimni.

Goh og‘ritgan bo‘lsa ichimni,

Bu qasd emas,

Bu — bir otalik.

 

Olsinlar deb salomga alik,

Egilaman odamlarga ham.

Chunki, ular bo‘lmasaydi jam:

Toshqin shavqim,

O‘chkor alamim,

Jangar tuyg‘um,

Doshli qalamim,

Uchqur orzum,

Erkin qo‘shig‘im,

Mehrim,

Qahrim,

Sevgim va yig‘im

Xor bo‘lardi bo‘m-bo‘sh olamda,

Qabristonda porlagan shamda

Bo‘lmagandek fayz-u nafosat.

 

Yasholmasdim do‘stlarsiz albat.

Daf’atan shod bo‘lgan oningda,

Turmasalar hamki yoningda;

Diling nogoh o‘kingan mahal

Kechikibroq kelsalar-da sal,

Ular — ruhning sinmas tayanchi,

Qalb sandig‘in tuganmas ganji.

 

Mehmonginam,

Biroq Siz haqda

So‘ylay olmam bunchalar maqtab.

Kezib ko‘p yil soyadek birga,

Sherik qilib har nafas sirga,

Tortiq etib ko‘ngilda borin,

Ilk sevgimni

To‘kmay ohorin

Qo‘lingizga uzatsam-da zor,

Bo‘lganmisiz qittay minnatdor?

Tanangizga solib ranj titroq,

Kiprigingiz taqqanda munchoq,

Sizdan ko‘proq zirqirab tanim,

Tinchlantuvchi gaplar aytganim

Hech bo‘lmasa yodingizdadir?

Tushunaman,

Sizga baribir,

Yurganim choq ruhan darbadar,

Olmadingiz holimdan xabar.

 

O, injitib qo‘ydingiz kimni?!

Eng zilol,

Eng noyob tuyg‘umni

Yurgandim-a bir Sizga asrab. . .

 

Yorga boda tutgan qirmiz lab,

Ko‘hlik bilan chimrilguvchi qosh,

Quvonchlardan to‘kilgan ko‘zyosh,

Qabohatdan o‘grilgan yuzlar,

Sadoqatdan so‘zlagan ko‘zlar,

Qonda jo‘shgan shiddat sururi,

Sherning otameros g‘ururi

Shu sevgimga bergandi pardoz. . .

 

Yo‘q, bular kam,

Bular hali oz.

Aytsam, nahot ado bo‘lg‘usi?

 

. . . Go‘daklarning shirin uyqusi,

Shodagulning dilkusho atri,

Sheroziy va Mashrabning satri,

Ohularning hurkak nigohi,

Kelinlarning nash’ali ohi,

Vatanimning bag‘ri kengligi,

Yoniq qalbning oyga tengligi,

Qays-Laylining sevinch-hasrati,

O‘zbekning bor go‘zal odati

Shu sevgimda edi mujassam. . .

 

Yo‘q, bular oz,

Bular hali kam. . .

 

Alam bilan eslayman hanuz:

Ko‘kdan uzib bergandek yulduz,

Ko‘zingizga boqib purviqor,

Etganim choq sevgimni izhor,

Degandingiz qilib Siz gumon:

«Balki, chindir,

Balki, g‘irt yolg‘on. . . »

 

* * *

Sadqayi sar chekkanim ranjim.

Sezmoqdaman,

Endi yupanchim —

Yangi tongdan umid

Va chidam.

Xotirotga aylangan dadam

Bugun tunda tushimga kirib,

Ajabmaski, tasalli berib,

Ovuntirsa erka farzandin.

Ona o‘tga otmas dilbandin, —

Yetkirmayin ne sitam, zavol,

Nechog‘ jerkib so‘ylamay qo‘pol,

O‘sha sodda, fe’li tilsim zot

Vafodordir menga umrbod.

Ishonaman,

O‘krab to‘ksam yosh,

Biron do‘st yo sobiq sinfdosh

Artib qo‘yar ko‘zim o‘sha tob.

Olmoq uchun shunchaki savob,

Har ikkinchi notanish odam

Qo‘yar mening yaramga malham.

Yana anglab yetdimki bugun:

Dunyoda eng chehrasi gulgun,

Bag‘ri bahor tongidek iliq,

Bor vujudi mehrga to‘liq

Pokdamon va saxiy shu Vatan —

Sevgimga eng loyiq gulbadan.

Gulbadanki, o‘ylash o‘zi — shon,

Shohligi rost,

Qulligi yolg‘on!

 

* * *

. . . Xayolimda eshikni ochib,

Ostonamga qorlarni sochib,

Kirdingiz-u kulbamga sekin,

Bosh egib jim turibsiz, lekin.

Afsus,

Tashrif buyurdingiz kech,

Qo‘ying, egmang boshingizni hech,

Chunki sizni ko‘rsam dilpora,

Qo‘rqamanki,

Qalbim bechora

Dosh berolmay, yig‘lagay takror. . .

Jonim,

Meni qiynamang bekor.

 

Vaziyatni ochiq aytganda,

Men arazgo‘y,

Noshukur banda

Sizdek oqil jononni bugun

Mayda-chuyda aybingiz uchun

Tahqirlashga turibman tayyor.

 

Tashqarida hanuz yog‘ar qor. . .

Momiq parlar to‘zg‘itib samo,

Loyda yotgan ishqimni go‘yo

Dafn etishga bermoqda yordam.

 

. . . Ishqim bir bor ko‘mildi,

Erkam!

Uni qayta kavlab olishga,

Sizni yana sevib qolishga

Menda endi yetishmas imkon. . .

 

Yonganim rost,

Tonganim yolg‘on!

1976

 

Болагина

 

                   Дўстим Юсуф Зокировга

 

Бесўнақай туфлим остидан

Кунлар оқиб ўтган кезлари,

Таъқиб қилар соям ортидан

Миттигина оёқ излари.

 

Болалигим менинг ортимдан

Кезиб юрар ҳануз саргардон.

Чақноқ кўзи ялинар зимдан,

Қайтайлик деб имлайди нодон.

 

Ундан кетмоқ бўлсам мен нари,

Чопқиллар у тошиб ғайрати.

Менинг ёшим улғайган сари,

Ошиб борар унинг ҳайрати.

 

Ўзлигимдан пастдалигимда

Гоҳ кимгадир сўйлайман ёлғон.

Яшамоққа усталигимдан

Болалигим ҳайрон ва ҳайрон.

 

Бу кеч менга жилмайган барно

Эрта ўзга ёргатутса лаб,

Мен эҳтимол куйинмам,

Аммо —

Болалигим йиғлайди ҳўнграб.

 

Ҳар қадамда меъёр ва ўлчам,

Буни қайдан англасин гўдак.

Ой сўнгида маош кутсам ҳам,

Шумтакага бўламан эрмак.

 

Ялинаман:

— Шафқат қил пича,

Таъқиб этма мени изма-из.

Аҳил эдик сен билан кеча,

Бугун қолмоқ истайман ёлғиз.

 

Айрилолмай сулув орзумдан,

Одимлайман манзилим томон. . .

Болалигим кезар ортимдан,

Қайтайлик деб имлайди нодон.

1979

 

Bolagina

                   Do‘stim Yusuf Zokirovga

 

Beso‘naqay tuflim ostidan

Kunlar oqib o‘tgan kezlari,

Ta’qib qilar soyam ortidan

Mittigina oyoq izlari.

 

Bolaligim mening ortimdan

Kezib yurar hanuz sargardon.

Chaqnoq ko‘zi yalinar zimdan,

Qaytaylik deb imlaydi nodon.

 

Undan ketmoq bo‘lsam men nari,

Chopqillar u toshib g‘ayrati.

Mening yoshim ulg‘aygan sari,

Oshib borar uning hayrati.

 

O‘zligimdan pastdaligimda

Goh kimgadir so‘ylayman yolg‘on.

Yashamoqqa ustaligimdan

Bolaligim hayron va hayron.  

 

Bu kech menga jilmaygan barno

Erta o‘zga yorga tutsa lab,

Men ehtimol kuyinmam,

Ammo —

Bolaligim yig‘laydi ho‘ngrab.

 

Har qadamda me’yor va o‘lcham,

Buni qaydan anglasin go‘dak.

Oy so‘ngida maosh kutsam ham,

Shumtakaga bo‘laman ermak.

 

Yalinaman:

— Shafqat qil picha,

Ta’qib etma meni izma-iz.

Ahil edik sen bilan kecha,

Bugun qolmoq istayman yolg‘iz.

 

Ayrilolmay suluv orzumdan,

Odimlayman manzilim tomon. . .

Bolaligim kezar ortimdan,

Qaytaylik deb imlaydi nodon.

1979

 

* * *

Шошма, қалбим,

Орзуманд қалбим,

Қоқаверма олдинга қанот.

Нафас ростлаб, ўйласак бир зум,

Бизни роса-а сийлабди ҳаёт.

 

Шошма, қалбим,

Ношукур қалбим,

Интиляпмиз яна биз қайга?

Аллақачон етганмиз балким

Дастлаб орзу қилинган жойга.

1976

 

* * *

Shoshma, qalbim,

Orzumand qalbim,

Qoqaverma oldinga qanot.

Nafas rostlab, o‘ylasak bir zum,

Bizni rosa-a siylabdi hayot.

 

Shoshma, qalbim,

Noshukur qalbim,

Intilyapmiz yana biz qayga?

Allaqachon yetganmiz balkim

Dastlab orzu qilingan joyga.

1976

 

* * *

Сезмагай

Бағрини тешса ўқ,

Авайлар эл бағрин ярадан.

Шоирдан ҳеч кимнинг қарзи йўқ,

Шоирлар қарздордир ҳаммадан!

1982

 

* * *

Sezmagay

Bag‘rini teshsa o‘q,

Avaylar el bag‘rin yaradan.

Shoirdan hech kimning qarzi yo‘q,

Shoirlar qarzdordir hammadan!

1982

 

Юлдузим

Юлдузим,

Розиман,

Ўксима сира,

Киборфеъл мунажжим олмас бўлса тан.

Гар мунггинг хирадир, қувончинг хира,

Барибир бир умр сендан розиман,

Юлдузим.

 

Юлдузим,

Қисинма,

Чироқчам ўзинг,

Чўлпондек чақнашга бевақт учинма.

Қамаштир лоақал бир жужуқ кўзин,

Борлигинг ўзи чўнг бахтдир, қисинма,

Юлдузим.

 

Юлдузим,

Сўнмагил,

Учма бемаҳал,

Орзуйим кул этиб, чангга дўнмагил.

Тонг яқин, тонг яқин, сабр қиптур сал,

Ақалли илк нурин кўрай, сўнмагил,

Юлдузим!

1977

 

Yulduzim

 

Yulduzim,

Roziman,

O‘ksima sira,

Kiborfe’l munajjim olmas bo‘lsa tan.

Gar mungging xiradir, quvonching xira,

Baribir bir umr sendan roziman,

Yulduzim.

 

Yulduzim,

Qisinma,

Chiroqcham o‘zing,

Cho‘lpondek chaqnashga bevaqt uchinma.

Qamashtir loaqal bir jujuq ko‘zin,

Borliging o‘zi cho‘ng baxtdir, qisinma,

Yulduzim.

 

Yulduzim,

So‘nmagil,

Uchma bemahal,

Orzuyim kul etib, changga do‘nmagil.

Tong yaqin, tong yaqin, sabr qiptur sal,

Aqalli ilk nurin ko‘ray, so‘nmagil,

Yulduzim!

1977

 

 

* * *

Тураверсин:

Ўйчан букри тол,

Мусофирни ямлаган ботқоқ,

Қўрғошинлар тирнаган дувол

Ва лашкарлар чекинган сўқмоқ

.

Тегманг менинг хотиротимга!

1978

 

* * *

Turaversin:

O‘ychan bukri tol,

Musofirni yamlagan botqoq,

Qo‘rg‘oshinlar tirnagan duvol

Va lashkarlar chekingan so‘qmoq.

 

Tegmang mening xotirotimga!

1978

 

Шеърхонга

 

Ўқи қорнинг очгани сайин,

Билиб ол шеър ўқиш шартини.

Чунки,

Қорнинг тўйгандан кейин

Тушунмайсан шоир дардини.

1975

 

She’rxonga

 

O‘qi qorning ochgani sayin,

Bilib ol she’r o‘qish shartini.

Chunki,

Qorning to‘ygandan keyin

Tushunmaysan shoir dardini.

1975

 

* * *

Шаҳид бўлди бири навқирон,

Иккинчиси туғилди бевақт.

Ўлтирибман хомуш ва ҳайрон,

Марсиями ёки битай мадҳ?

 

Совуқ боқдим зимдан гўдакка,

Марҳум эса кўринди гулгун. . .

Қариликни олиб йўргакка,

Ёшлигимни дафн этдим бугун.

1975

 

 

* * *

Shahid bo‘ldi biri navqiron,

Ikkinchisi tug‘ildi bevaqt.

O‘ltiribman xomush va hayron,

Marsiyami yoki bitay madh?

 

Sovuq boqdim zimdan go‘dakka,

Marhum esa ko‘rindi gulgun. . .

Qarilikni olib yo‘rgakka,

Yoshligimni dafn etdim bugun.

1975

 

 

1948-yil. O‘n to‘rt oylik davrim.

 

1951-yil. Dadam va singlisi Shafoat ammamiz oilasi birgalikda.

1953-yil. «Ko‘chabop libos»da.                                              1957-yil. Polosondagi 

                                                                                      13-maktab o‘quvchisi.

 

 

1957-yil. Oilamizning dadamdan boshqa barcha a’zolari.

1961-yil. Dadam, ukalarim Akram, Tohir va jiyanim Mahmud bilan.

 

1967-yil. Harbiy ta’tilda ukam Avazbek bilan.

1966-yil. Samarqand moliya texnikumi talabasi.

 

1971-yil. Birinchi farzand.

 

 

1973-yil. Bu suratni tuman gazetasidagi kasbdoshim, marhum

Mahmudjon Sanginov olgandi.

 

 

2005-yil. Shavkat Rahmon xotira kechasida.

1976-yil.

1969-yil. Jamoa xo‘jaligida tabelchi bo‘lib ham ishlaganman.

1979-yil. Jurnalistika fakultetidagi kursdoshlar bilan.

 

 

1984-yil. Onam, rafiqam, besh nafar o‘g‘lim va jiyanlarim bilan.

1991-yil. Assalom, Mustaqillik!

 

2004-yil. Domla Said Ahmad bilan.

1998-yil. To‘ng‘ich o‘g‘lim Bahrom va nevaralarim bilan.

 

2004-yil. Ustoz Erkin Vohidov bilan.

2003-yil. Safo Matjon, Tursunboy Adashboyev, Abdurahmon Akbar

bilan.

 

2005-yil. Ahmadjon Meliboyev, Xudoyberdi To‘xtaboyev, Mahmud

Sattor bilan.

 

* * *

Гул давринг дастимдан саҳрода ўтди,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

Кунларинг амримга ижрода ўтди,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

 

Ҳайқириб кезмадинг улфатлар билан,

Тонг кутмадинг ширин суҳбатлар билан,

Олишдинг ёнимда ғурбатлар билан,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

 

Муҳаббат шавқига кўмилдинг қачон,

Қизларнинг меҳрида чўмилдинг қачон,

Оромсиз кўз бўлдинг, юмилдинг қачон,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

 

Она юзин тўйиб силай олмадинг,

Ота исин қониб ҳидлай олмадинг,

Мен боис бурчингни бутлай олмадинг,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

 

Ҳеч тўхташ билмадим, тиним билмадим,

Ишрат бағрин очса, қўним билмадим,

Ҳатто сенсиз қолган куним билмадим,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени.

 

Хаёлимда мендан изларсан пана,

Суратдан жим, хомуш боқарсан яна,

Тушларимда йиғлаб қиларсан таъна,

Э маъюс ёшлигим, кечиргил мени. . .

2005

 

* * *

Gul davring dastimdan sahroda o‘tdi,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

Kunlaring amrimga ijroda o‘tdi,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

 

Hayqirib kezmading ulfatlar bilan,

Tong kutmading shirin suhbatlar bilan,

Olishding yonimda g‘urbatlar bilan,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

 

Muhabbat shavqiga ko‘milding qachon,

Qizlarning mehrida cho‘milding qachon,

Oromsiz ko‘z bo‘lding, yumilding qachon,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

 

Ona yuzin to‘yib silay olmading,

Ota isin qonib hidlay olmading,

Men bois burchingni butlay olmading,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

 

Hech to‘xtash bilmadim, tinim bilmadim,

Ishrat bag‘rin ochsa, qo‘nim bilmadim,

Hatto sensiz qolgan kunim bilmadim,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni.

 

Xayolimda mendan izlarsan pana,

Suratdan jim, xomush boqarsan yana,

Tushlarimda yig‘lab qilarsan ta’na,

E ma’yus yoshligim, kechirgil meni. . .

2005

 

Игнабарг шеърлар

Ғилдираги йўқдир Ватаннинг!

* * *

Қуллик — ўзи гўрков, ўзи гўр.

* * *

Порахўрлар — пулнинг ўйнаши.

* * *

Таъзияга чорламас карнай.

* * *

Ўзи омон, китоби марҳум.

* * *

Шляпали эшакни миндим!

* * *

Ерни сўкди. . . осмонга чиққач.

* * *

Келди туҳмат — яктак-иштонсиз.

* * *

Эркли мушук қучоқда ётмас.

* * *

Дазмолларга бўйсунма, шимим!

* * *

Ойга шиша отди маст ўғри. . .

* * *

Қабримга ҳам занжир ўраманг.

* * *

«Худо» ясаб, ишонмас ўзи.

* * *

Бу эртагинг қачон тугайди?

* * *

Мени ўлдир, қушчага тегма!

* * *

Микрофонсиз куйлар замбарак.

1987

 

Ignabargshe’rlar

G‘ildiragi yo‘qdir vatanning!

* * *

Qullik — o‘zi go‘rkov, o‘zi go‘r.

* * *

Poraxo‘rlar — pulning o‘ynashi.

* * *

Ta’ziyaga chorlamas karnay.

* * *

O‘zi omon, kitobi marhum.

* * *

Shlyapali eshakni mindim!

* * *

Yerni so‘kdi. . . osmonga chiqqach.

* * *

Keldi tuhmat — yaktak-ishtonsiz.

* * *

Erkli mushuk quchoqda yotmas.

* * *

Dazmollarga bo‘ysunma, shimim!

* * *

Oyga shisha otdi mast o‘g‘ri. . .

* * *

Qabrimga ham zanjir o‘ramang.

* * *

«Xudo» yasab, ishonmas o‘zi.

* * *

Bu ertaging qachon tugaydi?

* * *

Meni o‘ldir, qushchaga tegma!

* * *

Mikrofonsiz kuylar zambarak.

1987

 

Аёл

 

          Покдамон аёл А ниса опа Қодирийга

 

Гавҳар кўпдир, бироқ етмас ҳаммага,

Олтин кўпдир, бироқ етмас ҳаммага,

Олмос кўпдир, бироқ етмас ҳаммага. . .

Бир аёлнинг меҳри ҳаммага етар.

 

Гавҳар ноёб, аммо юрар қўлма-қўл,

Олтин ноёб, аммо юрар қўлма-қўл,

Олмос ноёб, аммо юрар қўлма-қўл. . .

Аёл ноёб —токи қўлма-қўл юрмас.

2003

 

Ayol

 

          Pokdamon ayol Anisa opa Qodiriyga

 

Gavhar ko‘pdir, biroq yetmas hammaga,

Oltin ko‘pdir, biroq yetmas hammaga,

Olmos ko‘pdir, biroq yetmas hammaga. . .

Bir ayolning mehri hammaga yetar.

 

Gavhar noyob, ammo yurar qo‘lma-qo‘l,

Oltin noyob, ammo yurar qo‘lma-qo‘l,

Olmos noyob, ammo yurar qo‘lma-qo‘l. . .

Ayol noyob — toki qo‘lma-qo‘l yurmas.

2003

 

* * *

— Нечун қадам олишинг чаққон,

Йўл бўлсин,

Ҳей, Анвар Обиджон?

— Уйда мени кутар бир санам, —

Ҳомиладор қоракўз қалам. . .

2000

 

* * *

— Nechun qadam olishing chaqqon,

Yo‘l bo‘lsin,

Hey, Anvar Obidjon?

— Uyda meni kutar bir sanam, —

Homilador qorako‘z qalam. . .

2000

 

* * *

Йигит эдим ўшанда. . .

Чўнг орзулар нишонда,

Учраган қиз —дилдорим.

 

Энди кўнглим кишанда. . .

Тирикчилик — кушанда,

Болаларим — қулдорим.

2004

* * *

Yigit edim o‘shanda. . .

Cho‘ng orzular nishonda,

Uchragan qiz — dildorim.

 

Endi ko‘nglim kishanda. . .

Tirikchilik — kushanda,

Bolalarim — quldorim.

2004

 

Мангуберди фалсафаси

Тикандек кўп оламда лашкар,

Бири жисман, бири руҳан зўр.

Ғижинган ёқ доим юртпарвар,

Тиржайган ёқ доим ватанхўр.

 

Чечакдек кўп оламда элат,

Бири яшнар, бири сўлади.

Халқ бўлади «Биз!» деган миллат,

«Мен!» деган халқ миллат бўлади.

1985

 

Manguberdi falsafasi

 

Tikandek ko‘p olamda lashkar,

Biri jisman, biri ruhan zo‘r.

G‘ijingan yoq doim yurtparvar,

Tirjaygan yoq doim vatanxo‘r.

 

Chechakdek ko‘p olamda elat,

Biri yashnar, biri so‘ladi.

Xalq bo‘ladi «Biz!» degan millat,

«Men!» degan xalq millat bo‘ladi.

1985

 

* * *

Сен қўрқасан,

Ғанимларнинг ниқоблари-ю,

Бўйдоқ қизнинг кўзидаги ажинасидан.

Мен қўрқаман

Ватанимнинг мухолифи-ю,

Элпарварга ўчкорларнинг хазинасидан.

1984

 

* * *

Sen qo‘rqasan,

G‘animlarning niqoblari-yu,

Bo‘ydoq qizning ko‘zidagi ajinasidan.

Men qo‘rqaman

Vatanimning muxolifi-yu,

Elparvarga o‘chkorlarning xazinasidan.

1984

 

* * *

Недир сабрин тўлдирар,

Уйга хомуш қайтар у,

Муштин қисиб айтар у:

«Бундай яшаб бўлмайди!»

 

. . . Шоир ўзи ўлмайди,

Уни недир ўлдирар.

1983

 

* * *

Nedir sabrin to‘ldirar,

Uyga xomush qaytar u,

Mushtin qisib aytar u:

«Bunday yashab bo‘lmaydi!»

 

. . . Shoir o‘zi o‘lmaydi,

Uni nedir o‘ldirar.

1983

 

Ялпиз

                   Қулликдан эндигина озод этилган масалчи Эзопни

          ибодатхона жиҳозини ўғирлашда ноҳақ айбладилар.

          Одатда, бундай жиноят учун эркли фуқарони жарга

          улоқтиришар, қулни эса хўжасининг ўзи  жазолар эди. . .

 

Қўлда «Озодлик қоғози»,

Эзоп борар жарликка.

Қайсар Эзоп эмас рози

Маънавий хор-зорликка.

Ялоқ пойлаб, муте юрмоқ

Ҳамиятга қасд эмиш.

Қушдек қанот қоқиб ўлмоқ

Шавқидан у маст эмиш.

Хўжаси дер:

— Қулликни, кел,

Тан олақол қайтадан.

Жазо берай, майли, енгил —

Текин масал айтасан. . .

Чимрилар ҳур Эзоп беғам,

Тўйиб ҳидлар ялпизни.

— Гар зўрлигинг қўзса, хўжам,

Сипқоравер денгизни!

 

Аврай бошлар оқтўш пари:

— Қул бўл, Эзоп, вақтинча.

Эҳтиросим сенга бари,

Ношукурсан, оҳ, бунча?

Шаҳватига туфлар Эзоп,

Ҳидлар яна ялпизни:

— Эрк деб итдек чекдим азоб,

Қучиб ўлай шу «қиз»ни!

 

Қул ўзига ҳукм битар,

Битта ўзи ҳайъатда.

Нозирлару қандфурушлар

Пастдан боқар ҳайратда.

Юқса нетар бу телбалик

Бутун ўлка аҳлига?

Сарой томон сузар ҳадик,

Қулдорларда —таҳлика. . .

 

Қўлда «Озодлик қоғози»,

Эзоп борар жарликка.

Қайсар Эзоп эмас рози

Маънавий хор-зорликка.

Ялпиз ҳидлаб, сўрар шўх-шан,

Юрган каби сайрда:

— Озод инсонга аталган

Ўша жарлик қаерда?!

 

Четдан товуш янграр титроқ:

— Яқин қолди,

Бардам бўл!

Журъатинг сал сўнса бироқ,

Бу манзил — минг йиллик йўл. . .

1983

 

Yalpiz

                   Qullikdan endigina ozod etilgan masalchi Ezopni

          ibodatxona jihozini o‘g‘irlashda nohaq aybladilar.

          Odatda, bunday jinoyat uchun erkli fuqaroni jarga

          uloqtirishar, qulni esa xo‘jasining o‘zi jazolar edi. . .

 

Qo‘lda «Ozodlik qog‘ozi»,

Ezop borar jarlikka.

Qaysar Ezop emas rozi

Ma’naviy xor-zorlikka.

Yaloq poylab, mute yurmoq

Hamiyatga qasd emish.

Qushdek qanot qoqib o‘lmoq

Shavqidan u mast emish.

Xo‘jasi der:

— Qullikni, kel,

Tan olaqol qaytadan.

Jazo beray, mayli, yengil —

Tekin masal aytasan. . .

Chimrilar hur Ezop beg‘am,

To‘yib hidlar yalpizni.

— Gar zo‘rliging qo‘zsa, xo‘jam,

Sipqoraver dengizni!

 

Avray boshlar oqto‘sh pari:

— Qul bo‘l, Ezop, vaqtincha.

Ehtirosim senga bari,

Noshukursan, oh, buncha?

Shahvatiga tuflar Ezop,

Hidlar yana yalpizni:

— Erk deb itdek chekdim azob,

Quchib o‘lay shu «qiz»ni!

 

Qul o‘ziga hukm bitar,

Bitta o‘zi hay’atda.

Nozirlar-u qandfurushlar

Pastdan boqar hayratda.

Yuqsa netar bu telbalik

Butun o‘lka ahliga?

Saroy tomon suzar hadik,

Quldorlarda — tahlika. . .

 

Qo‘lda «Ozodlik qog‘ozi»,

Ezop borar jarlikka.

Qaysar Ezop emas rozi

Ma’naviy xor-zorlikka.

Yalpiz hidlab, so‘rar sho‘x-shan,

Yurgan kabi sayrda:

— Ozod insonga atalgan

O‘sha jarlik qayerda?!

 

Chetdan tovush yangrar titroq:

— Yaqin qoldi,

Bardam bo‘l!

Jur’ating sal so‘nsa biroq,

Bu manzil — ming yillik yo‘l. . .

1983

 

Қурбонжон додҳо

 

Отилишдан қўрқма,

                             ўғлоним!

Осилишдан қўрқма,

                             ўғлоним!

Даҳшатлиси — занжиру қафас

Ва халқ уриб ўлдирмаса бас.

1987

 

Qurbonjon dodho

 

Otilishdan qo‘rqma,

                             o‘g‘lonim!

Osilishdan qo‘rqma,

                             o‘g‘lonim!

Dahshatlisi — zanjir-u qafas

Va xalq urib o‘ldirmasa bas.

1987

 

Фаластин шоири Муин Бсису

 

Ҳомиладор келин каштаси,

Ўчкор эрнинг яроғидир шеър.

Кесик тилнин гтирик риштаси,

Йўқ Ватаннинг тупроғидир шеър.

 

Мен учун у — кўчманчи қабрим.

1984

 

Falastin shoiri Muin Bsisu

 

Homilador kelin kashtasi,

O‘chkor erning yarog‘idir she’r.

Kesik tilning tirik rishtasi,

Yo‘q Vatanning tuprog‘idir she’r.

 

Men uchun u — ko‘chmanchi qabrim.

1984

 

 

 

* * *

Кўҳна урфга эҳтиром,

Эски китоб, эски ном

Мустабидни қўрқитар.

 

Янги авлод, шаҳд, кураш,

Янгича сўз, тик қараш

Мустабидни йиқитар.

1985

 

* * *

Ko‘hna urfga ehtirom,

Eski kitob, eski nom

Mustabidni qo‘rqitar.

 

Yangi avlod, shahd, kurash,

Yangicha so‘z, tik qarash

Mustabidni yiqitar.

1985

 

Улуғбекнинг

ўғли ила видолашуви

 

Тахт ўткинчи, э нодон,

Мен кетдим, сен яшайвер.

Илмсиз юрт — биёбон,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Сароб — хон бу саҳрога,

Ғофил тўлди дунёга,

Кошки қочсам зуҳрога,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Булар гулмас, бургандир,

Илонлар ин қургандир,

Барин худо ургандир,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Мовий нуқта кўл эмас,

Қизғиш тасма йўл эмас,

Ўнг ўнгмас, сўл сўл эмас,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Бунда аза, тўй ёлғон,

Уфурган хуш бўй ёлғон,

Ҳатто мақсад, ўй ёлғон,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Тун кўзимга бўлди ғарқ,

Қолмади тўрт ёқда фарқ,

Кўрсатсанг бас — қаён Шарқ,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Жайҳун—Сайҳун орасин

Ҳеч битмади яраси. . .

Топган бўлсанг чорасин,

Мен кетдим, сен яшайвер.

 

Оҳ, болам. . .

Сен яшайвер. . .

1987

 

Ulug‘bekning

o‘g‘li ila vidolashuvi

 

Taxt o‘tkinchi, e nodon,

Men ketdim, sen yashayver.

Ilmsiz yurt — biyobon,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Sarob — xon bu sahroga,

G‘ofil to‘ldi dunyoga,

Koshki qochsam zuhroga,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Bular gulmas, burgandir,

Ilonlar in qurgandir,

Barin xudo urgandir,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Moviy nuqta ko‘l emas,

Qizg‘ish tasma yo‘l emas,

O‘ng o‘ngmas, so‘l so‘l emas,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Bunda aza, to‘y yolg‘on,

Ufurgan xush bo‘y yolg‘on,

Hatto maqsad, o‘y yolg‘on,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Tun ko‘zimga bo‘ldi g‘arq,

Qolmadi to‘rt yoqda farq,

Ko‘rsatsang bas — qayon Sharq,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Jayhun-Sayhun orasin

Hech bitmadi yarasi. . .

Topgan bo‘lsang chorasin,

Men ketdim, sen yashayver.

 

Oh, bolam. . .

Sen yashayver. . .

1987

 

Игнабарг шеърлар

 

Тиламчига гул тутди қизча.

* * *

Йиртиқ пайпоқ нафақа кутар. . .

* * *

Кўк гиламда ётмас оқилон.

* * *

Ракетага қондош бу сабзи!

* * *

Ёлғон тарих шол қилди мени.

* * *

Кишанимни еч-чи зўр бўлсанг.

* * *

Пул тўплар у . . . етимхонада.

* * *

Эрк йўлида қурбон бўл, эрким!

1987

 

Ignabarg she’rlar

 

Tilamchiga gul tutdi qizcha.

* * *

Yirtiq paypoq nafaqa kutar. . .

* * *

Ko‘k gilamda yotmas oqilon.

* * *

Raketaga qondosh bu sabzi!

* * *

Yolg‘on tarix shol qildi meni.

* * *

Kishanimni yech-chi zo‘r bo‘lsang.

* * *

Pul to‘plar u . . . yetimxonada.

* * *

Erk yo‘lida qurbon bo‘l, erkim!

1987

 

* * *

Кулма, «тутун» десам олтинни,

Тоғ ҳам қотган тутун парчаси.

Англаб ет хирс қўйишдан олдин,

Йўқ нарсадир борнинг барчаси.

 

Коинотда олам ҳам зарра,

Фақат Тангри мангу бутундир.

Ҳар неда бор бошланиш, марра,

Маррадан сўнг. . . яна тутундир.

1989

 

* * *

Kulma, «tutun» desam oltinni,

Tog‘ ham qotgan tutun parchasi.

Anglab yet хirs qo‘yishdan oldin,

Yo‘q narsadir borning barchasi.

 

Koinotda olam ham zarra,

Faqat Tangri mangu butundir.

Har neda bor boshlanish, marra,

Marradan so‘ng. . . yana tutundir.

1989

 

 

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Сен каби қомати расо Фарғонада биттагина,

Мен каби қаддингга адо Фарғонада биттагина.

 

Сен каби дийдори табиб, нози шифо қайда яна,

Мен каби дарди бедаво Фарғонада биттагина.

 

Сен каби мастона қўшиқ воҳадаю водийда йўқ,

Мен каби қайғули наво Фарғонада биттагина.

 

Сен каби жон офатини юз йил бино этса эгам,

Мен каби юз жони фидо Фарғонада биттагина.

 

Сен каби султони ҳусн Турон аро бир донадир,

Мен каби ҳуснингга гадо Фарғонада биттагина.

1988

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

 

Sen kabi qomati raso Farg‘onada bittagina,

Men kabi qaddingga ado Farg‘onada bittagina.

 

Sen kabi diydori tabib, nozi shifo qayda yana,

Men kabi dardi bedavo Farg‘onada bittagina.

 

Sen kabi mastona qo‘shiq vohada-yu vodiyda yo‘q,

Men kabi qayg‘uli navo Farg‘onada bittagina.

 

Sen kabi jon ofatini yuz yil bino etsa egam,

Men kabi yuz joni fido Farg‘onada bittagina.

 

Sen kabi sultoni husn Turon aro bir donadir,

Men kabi husningga gado Farg‘onada bittagina.

1988

 

* * *

(«Фарғона фожаси»дан сўнг)

 

Миллатинг афғонини кўнгилга олмоқлик оғир,

Дарди тоғ эл ёнида дарддоши бўлмоқлик оғир.

 

Қўмсадим такрор шаробни, истадим такрор юпанч,

Бекларинг беғам эса, ҳушёр қолмоқлик оғир.

 

Эл билан бўлмоқ учун бу эл кўниккан зил кишан —

Бир учин инграб секин бўйнингга солмоқлик оғир.

 

Халқ кўзин очгунча то зардобланиб тазйиқ аро,

Жанггача силланг қуриб, жанг чоғи толмоқлик оғир.

 

Бир бутун юрт ўкраса, менга не даркор шон,

Порадил най ёнида карнай чалмоқлик оғир.

 

Бахтга зор ўғлонларинг ўқ еб Қўқонда иҳраса,

Бахтиёр шоир бўлиб тинч жойда ўлмоқлик оғир.

1989

 

* * *

(«Farg‘ona fojiasi»dan so‘ng)

 

Millating afg‘onini ko‘ngilga olmoqlik og‘ir,

Dardi tog‘ el yonida darddoshi bo‘lmoqlik og‘ir.

 

Qo‘msadim takror sharobni, istadim takror yupanch,

Beklaring beg‘am esa, hushyor qolmoqlik og‘ir.

 

El bilan bo‘lmoq uchun bu el ko‘nikkan zil kishan —

Bir uchin ingrab sekin bo‘yningga solmoqlik og‘ir.

 

Xalq ko‘zin ochguncha to zardoblanib tazyiq aro,

Janggacha sillang qurib, jang chog‘i tolmoqlik og‘ir.

 

Bir butun yurt o‘krasa, menga ne darkor shon,

Poradil nay yonida karnay chalmoqlik og‘ir.

 

Baxtga zor o‘g‘lonlaring o‘q yeb Qo‘qonda ihrasa,

Baxtiyor shoir bo‘lib tinch joyda o‘lmoqlik og‘ir.

1989

 

* * *

Назм бирла бўлиб ошно жабр саҳросидан ўтдим,

Назмга сиғмаса дардим наср саҳросидан ўтдим.

 

Улуғбек бирла учқурлаб самода қазмадим юлдуз,

Эрошиб далли Машрабга Кабир саҳросидан ўтдим.

 

 

Киборлар базмида қўмсаб кибрсиз дўстни ёвғонин,

Чидамни ўрганиб элдан, сабр саҳросидан ўтдим.

 

Инграбон ҳар гиёҳ боссам, сўйлади ҳар ғубор ҳикмат,

Азизлар хокини топтаб қабр саҳросидан ўтдим.

 

Битиклар қолдию не-не салтанат елга соврилди,

Кукун бўлган неча тахту қаср саҳросидан ўтдим.

 

Қилай деб боғ ситам чекдим — юракдан унганин экдим,

Кўчат ушлаб йигирманчи аср саҳросидан ўтдим.

1998

 

* * *

Nazm birla bo‘lib oshno jabr sahrosidan o‘tdim,

Nazmga sig‘masa dardim nasr sahrosidan o‘tdim.

 

Ulug‘bek birla uchqurlab samoda qazmadim yulduz,

Eroshib dalli Mashrabga Kabir sahrosidan o‘tdim.

 

Kiborlar bazmida qo‘msab kibrsiz do‘stni yovg‘onin,

Chidamni o‘rganib eldan, sabr sahrosidan o‘tdim.

 

Ingrabon har giyoh bossam, so‘yladi har g‘ubor hikmat,

Azizlar xokini toptab qabr sahrosidan o‘tdim.

 

Bitiklar qoldiyu ne-ne saltanat yelga sovrildi,

Kukun bo‘lgan necha taxt-u qasr sahrosidan o‘tdim.

 

Qilay deb bog‘ sitam chekdim — yurakdan unganin ekdim,

Ko‘chat ushlab yigirmanchi asr sahrosidan o‘tdim.

1998

 

* * *

Миллатим, сенга бор бисотим:

Уйғоқлик,

Дардингдан хасталик,

Ҳисларим,

Сўзларим. . . ҳаётим. . .

Шеърларим — жонимдан эсдалик.

1987

 

* * *

Millatim, senga bor bisotim:

Uyg‘oqlik,

Dardingdan xastalik,

Hislarim,

So‘zlarim. . . hayotim. . .

She’rlarim — jonimdan esdalik.

1987

* * *

Ташнадилман,

Қўл етмас,

Қулфланган шаробсиз.

Юкинаман

Бўлиб хас,

Ишқ уйида меҳробсиз.

 

Ташнадирман,

Етмас кўз,

Осмонда моҳ-пайкарсиз.

Энг хушбўй,

Энг тиниқтус,

Энг мазали заҳарсиз.

1983

* * *

Tashnadilman,

Qo‘l yetmas,

Qulflangan sharobsiz.

Yukinaman

Bo‘lib xas,

Ishq uyida mehrobsiz.

 

Tashnadirman,

Yetmas ko‘z,

Osmonda moh-paykarsiz.

Eng xushbo‘y,

Eng tiniqtus,

Eng mazali zaharsiz.

1983

 

* * *

— Қизболанинг ўзи нечта?

— Ўнта. Агар ўн акага овқат пиширса.

— Қиз боланинг кўзи нечта?

— Қирқта. Агар ёнида қирқ аттор турса.

— Қизболанинг бармоғи нечта?

— Юзта. Агар юзта узуги бўлса.

— Қизболанинг қулоғи нечта?

— Мингта. Агар мингта оғиз хушомад қилса.

— Қизболанинг тили нечта?

— Миллионта. Агар миллионта сирни билса.

— Қизболанинг дили нечта?

— Битта. Агар дилда Худоси бўлса.

1986

 

* * *

— Qizbolaning o‘zi nechta?

— O‘nta. Agar o‘n akaga ovqat pishirsa.

— Qizbolaning ko‘zi nechta?

— Qirqta. Agar yonida qirq attor tursa.

— Qizbolaning barmog‘i nechta?

— Yuzta. Agar yuzta uzugi bo‘lsa.

— Qizbolaning qulog‘i nechta?

— Mingta. Agar mingta og‘iz xushomad qilsa.

— Qizbolaning tili nechta?

— Millionta. Agar millionta sirni bilsa.

— Qizbolaning dili nechta?

— Bitta. Agar dilda Xudosi bo‘lsa.

1986

* * *

Чиқиб хилват жойларга,

Эртак айтар сойларга. . .

Севган қизим шунақа.

 

Адирларда бўзлайди,

Чиройли тош излайди. . .

Севган қизим шунақа.

 

Қорлар кечиб қишларда,

Буғдой сочар қушларга. . .

Севган қизим шунақа.

 

Гуллар сўлса йиғлайди,

Китоб қучиб ухлайди. . .

Севган қизим шунақа.

1991

 

* * *

Chiqib xilvat joylarga,

Ertak aytar soylarga. . .

Sevgan qizim shunaqa.

 

Adirlarda bo‘zlaydi,

Chiroyli tosh izlaydi. . .

Sevgan qizim shunaqa

.

Qorlar kechib qishlarda,

Bug‘doy sochar qushlarga. . .

Sevgan qizim shunaqa.

 

Gullar so‘lsa yig‘laydi,

Kitob quchib uxlaydi. . .

Sevgan qizim shunaqa.

1991

 

* * *

Йўқлар бўлсам

Тушиб йўл,

Бошимдан зар сочилгай.

Баргдек титраб икки қўл,

Фотиҳага очилгай.

 

Уфурган чоқ танамга

Эзгу сўзлар сабоси,

Бергим келар боламга

Онамнинг

Бор дуосин.

1994

 

* * *

Yo‘qlar bo‘lsam

Tushib yo‘l,

Boshimdan zar sochilgay.

Bargdek titrab ikki qo‘l,

Fotihaga ochilgay.

 

Ufurgan choq tanamga

Ezgu so‘zlar sabosi,

Bergim kelar bolamga

Onamning

Bor duosin.

1994

 

Абдулҳамид Чўлпоннинг

тушимда ўқиган шеъри

 

                             Раҳмон Қўчқорга

 

Дўст бўлиб келганга саховати нақд,

Юртимнинг бағри кенг,

Жо бўлар ҳар ким.

Ўзбек зоти бироқ жуда катта халқ,

Қуллик зиндонига сиғмайди халқим.

 

Эй, юртим ғаними,

Келма тиғ ушлаб,

Илжайма оғуни яшириб енгга.

Биласан, юртимга илк қадам ташлаб,

Энг олдин юзма-юз бўлишинг менга.

 

Ёт узатган нонда не сир яширин,

Ҳаммадан илгари шоир сезади.

Шу боис,

Келтирса қуллик занжирин,

Қулдор, шоир овлаб, ўлка кезади.

 

Балки айш сурарсан

Шилиб теримни,

Бўғзимдан суғуриб оларсан жонни.

Мендан ололмайсан лекин шеъримни,

Ололмайсан суви турк Туркистонни.

 

Бу юрт — онам

Ва у туну эрталаб

Қотилимга ўчкор нигоҳ ташлайди.

Шеърларим бирма-бир ханжар ўқталиб,

Тўрт томондан сени қуршай бошлайди.

 

Шоири бор юртлар қолмагай якка,

Эл қиличи синса,

Шоир қалқондир.

Ҳар шеърим дўнар минг жангчи ўзбекка,

Жамланган шеърларим Ўзбекистондир.

 

Қарғиш уммонига бўлмай туриб ғарқ,

Эй, ғаним,

Жимгина қайтарсан балким.

Минг уруғли ўзбек жуда катта халқ,

Қуллик зиндонига сиғмайди халқим.

2003

 

Abdulhamid Cho‘lponning

tushimda o‘qigan she’ri

 

                             Rahmon Qo‘chqorga

 

Do‘st bo‘lib kelganga saxovati naqd,

Yurtimning bag‘ri keng,

Jo bo‘lar har kim.

O‘zbek zoti biroq juda katta xalq,

Qullik zindoniga sig‘maydi xalqim.

 

Ey, yurtim g‘animi,

Kelma tig‘ ushlab,

Iljayma og‘uni yashirib yengga.

Bilasan, yurtimga ilk qadam tashlab,

Eng oldin yuzma-yuz bo‘lishing menga.

 

Yot uzatgan nonda ne sir yashirin,

Hammadan ilgari shoir sezadi.

Shu bois,

Keltirsa qullik zanjirin,

Quldor, shoir ovlab, o‘lka kezadi.

 

Balki aysh surarsan

Shilib terimni,

Bo‘g‘zimdan sug‘urib olarsan jonni.

Mendan ololmaysan lekin she’rimni,

Оlolmaysan suvi turk Turkistonni.

 

Bu yurt — onam

Va u tun-u ertalab

Qotilimga o‘chkor nigoh tashlaydi.

She’rlarim birma-bir xanjar o‘qtalib,

To‘rt tomondan seni qurshay boshlaydi.

 

Shoiri bor yurtlar qolmagay yakka,

El qilichi sinsa,

Shoir qalqondir.

Har she’rim do‘nar ming jangchi o‘zbekka,

Jamlangan she’rlarim O‘zbekistondir.

 

Qarg‘ish ummoniga bo‘lmay turib g‘arq,

Ey, g‘anim,

Jimgina qaytarsan balkim.

Ming urug‘li o‘zbek juda katta xalq,

Qullik zindoniga sig‘maydi xalqim.

2003

 

* * *

«Кир» деб кулса «қора»лар «оқ»ни,

Сабрим тугаб бу чалкашликдан,

Бир кунгина Худо бўлмоқни

Орзу қилган эдим ёшликда.

 

Йиллар ўтиб англадим, ҳар кас —

Синалар бахт ёки жабрда.

Ҳа, Оллоҳга тенг келиб бўлмас

Ҳеч нарсада, ҳатто сабрда.

2003

 

* * *

«Kir» deb kulsa «qora»lar «oq»ni,

Sabrim tugab bu chalkashlikdan,

Bir kungina Xudo bo‘lmoqni

Orzu qilgan edim yoshlikda.

 

Yillar o‘tib angladim, har kas —

Sinalar baxt yoki jabrda.

Ha, Ollohga teng kelib bo‘lmas

Hech narsada, hatto sabrda.

2003

 

Игнабаргшеърлар

 

Халқ сотилмас, сотишар халқни.

* * *

Соат Ерни тўхташга қўймас.

* * *

Кал йиғларди сочин соғиниб.

* * *

Думдор юлдуз қачон сўнаркин?!

* * *

Ой болта?. . Фу! Ойга тақлидчи. . .

1985

 

Ignabargshe’rlar

 

Xalq sotilmas, sotishar xalqni.

* * *

Soat Yerni to‘xtashga qo‘ymas.

* * *

Kal yig‘lardi sochin sog‘inib.

* * *

Dumdor yulduz qachon so‘narkin?!

* * *

Oybolta?. . Fu! Oyga taqlidchi. . .

1985

 

Фитрат

 

Тарих бағрин тилганлар —зулук,

Тарихга жим боққанлар — қочқин.

Уни чаппа ўрганган — ўлик,

Уни чаппа ўргатган —сотқин.

1985

 

Fitrat

 

Tarix bag‘rin tilganlar — zuluk,

Tarixga jim boqqanlar — qochqin.

Uni chappa o‘rgangan — o‘lik,

Uni chappa o‘rgatgan — sotqin.

1985

 

Қишлоғим

 

Кун-тун чекиб ғам-ташвиш,

Уни ўйлар ёзу қиш.

Ундан борин аямас,

Энг олдин у тўйса бас. . .

 

Полосоннинг даласи —

Полосоннинг боласи.

1985

 

Qishlog‘im

 

Kun-tun chekib g‘am-tashvish,

Uni o‘ylar yoz-u qish.

Undan borin ayamas,

Eng oldin u to‘ysa bas. . .

 

Polosonning dalasi —

Polosonning bolasi.

1985

 

Фарғонам

 

Эрур аксинг танамда жон,

Ўзингсан она, Фарғонам.

Ҳама юртлар эса маржон,

Асл дурдона Фарғонам.

 

Боғларинг бебаҳо мулкинг,

Тоғларинг ғазнага қулфинг,

Сойларинг қирқ тарам зулфинг,

Сулув жонона Фарғонам.

 

«Ҳувайдо» деб ғазал битган,

Буюк Бобурни зор кутган,

Ғариб Машрабга май тутган

Шоҳу девона Фарғонам.

 

Бало-офат кўриб минг бор,

Табассумда лабинг такрор,

Азалдан шодлиги ошкор,

Ғами пинҳона Фарғонам.

 

Ўзинг бирла ўзинг жамсан,

Ўзинг дардсан ва малҳамсан,

Ажабдурки ўзинг шамсан,

Ўзинг парвона, Фарғонам.

 

Ўтар сувлар, ўтар йиллар,

Кузатгай кўпни бу йўллар. . .

Замин узра абад гулла

Бўлиб «Фарғона», Фарғонам.

1987

 

Farg‘onam

Erur aksing tanamda jon,

O‘zingsan ona, Farg‘onam.

Hama yurtlar esa marjon,

Asl durdona Farg‘onam.

 

Bog‘laring bebaho mulking,

Tog‘laring g‘aznaga qulfing,

Soylaring qirq taram zulfing,

Suluv jonona Farg‘onam.

 

«Huvaydo» deb g‘azal bitgan,

Buyuk Boburni zor kutgan,

G‘arib Mashrabga may tutgan

Shoh-u devona Farg‘onam.

 

Balo-ofat ko‘rib ming bor,

Tabassumda labing takror,

Azaldan shodligi oshkor,

G‘ami pinhona Farg‘onam.

 

O‘zing birla o‘zing jamsan,

O‘zing dardsan va malhamsan,

Ajabdurki o‘zing shamsan,

O‘zing parvona, Farg‘onam.

 

O‘tar suvlar, o‘tar yillar,

Kuzatgay ko‘pni bu yo‘llar. . .

Zamin uzra abad gulla

Bo‘lib «Farg‘ona», Farg‘onam.

1987

 

* * *

Ма, хотинжон, тут қўлимни,

Тез-тез эслат ўнг-сўлимни,

Шоирингни эҳтиёт қил.

 

Кетвормайин хаёл билан,

Бошқа бирон аёл билан,

Шоирингни  эҳтиёт қил.

 

Ғамга буткул чўктирма ҳам,

Қувончларга бўктирма ҳам,

Шоирингни эҳтиёт қил.

 

Кўрсатиб тур эрк маррасин,

Ҳамда Давлат чегарасин,

Шоирингни эҳтиёт қил. . .

1986

 

* * *

Ma, xotinjon, tut qo‘limni,

Tez-tez eslat o‘ng-so‘limni,

Shoiringni ehtiyot qil.

 

Ketvormayin xayol bilan,

Boshqa biron ayol bilan,

Shoiringni ehtiyot qil.

 

G‘amga butkul cho‘ktirma ham,

Quvonchlarga bo‘ktirma ham,

Shoiringni ehtiyot qil.

 

Ko‘rsatib tur erk marrasin,

Hamda Davlat chegarasin,

Shoiringni ehtiyot qil. . .

1986

 

Метро сайли

 

Меҳмонларга тушунтирар Тўлан тиллатиш:

— Эндигиси «Пахтакор»дир,

Ўшлик акалар.

«Пахтакор» бу — «Ўзбекистон йўли»га ўтиш,

«Ўзбекистон йўли» эса. . .

«Навоий»дан тарқалар.

1987

 

Metrosayli

 

Mehmonlarga tushuntirar To‘lan tillatish:

— Endigisi «Paxtakor»dir,

O‘shlik akalar.

«Paxtakor» bu — «O‘zbekiston yo‘li»ga o‘tish,

«O‘zbekiston yo‘li» esa. . .

«Navoiy»dan tarqalar.

1987

 

Уччаноқлар

 

Итоатгўй ўғил бўл,

Биргина унга қул бўл,

Сотмас сени  Ватанинг!

* * *

Етмиш йилки, бир мараз —

Такрор-такрор берар дарс:

«Қўйда учта оёқ бор!!!»

* * *

Қийин номдор паст бўлмоқ,

Ё унвондор хас бўлмоқ,

Мен —шунчаки бир деҳқон.

1987

 

 

Uchchanoqlar

 

Itoatgo‘y o‘g‘il bo‘l,

Birgina unga qul bo‘l,

Sotmas seni Vataning!

* * *

Yetmish yilki, bir maraz —

Takror-takror berar dars:

«Qo‘yda uchta oyoq bor!!!»

* * *

Qiyin nomdor past bo‘lmoq,

Yo unvondor xas bo‘lmoq,

Men — shunchaki bir dehqon.

1987

 

* * *

— Э синчалак, орзуйинг надир?

— Булутларни чангитиб ўйнаш.

— Э кучукча, орзуйинг надир?

— Бирон малла мушукни қийнаш.

— Э чўчқача, орзуйинг надир?

— Тўймоқ, ётга парво қилмаслик. . .

— Э ўғлоним, орзуйинг надир?

— Энг камида чўчқа бўлмаслик.

1988

* * *

— E sinchalak, orzuying nadir?

— Bulutlarni changitib o‘ynash.

— E kuchukcha, orzuying nadir?

— Biron malla mushukni qiynash.

— E cho‘chqacha, orzuying nadir?

— To‘ymoq, yotga parvo qilmaslik. . .

— E o‘g‘lonim, orzuying nadir?

— Eng kamida cho‘chqa bo‘lmaslik.

1988

 

Армонлар замони

 

Чарх узра армонлар уюлар гўё,

Бор олам армонли туюлар гўё,

Онгимга бир шубҳа қуйилар, гўё —

Армонда ўлмаган битта  мен қолдим.

 

Ўзбекнинг армонин атарлар «ҳиммат»,

Ўзбекда байрам йўқ, бор «план», муддат,

Эл оғу  кечганча терар оқ кулфат,

Хирмонда ўлмаган битта  мен қолдим.

 

Омад бир кетса, нон дўнармиш қонга,

Кўргилик каммиди Ерда деҳқонга,

«Пахтакор» сиғмади ҳатто осмонга,

Осмонда ўлмаган битта  мен қолдим.

 

Қашшоқнинг охирги илинжи — ўғлон,

Бағридан юлди бу ўғлонни фармон,

Қабоҳат қурбони бўлди минглаб жон —

Афғонда ўлмаган битта  мен қолдим.

 

Кулфатдан яралур нафрату ўчлар,

Нафратдан яралур шиддатли «бурч»лар,

Шиддатдан яралур энг жунун кучлар,

Қўқонда ўлмаган битта  мен қолдим.

 

Туғилар ўзбегим армонда бир-бир,

Эзилар ўзбегим хирмонда бир-бир,

Йиқилар ўзбегим майдонда бир-бир,

Майдонда ўлмаган битта  мен қолдим.

1989

 

Armonlar zamoni

Charx uzra armonlar uyular go‘yo,

Bor olam armonli tuyular go‘yo,

Ongimga bir shubha quyilar, go‘yo —

Armonda o‘lmagan bitta men qoldim.

 

O‘zbekning armonin atarlar «himmat»,

O‘zbekda bayram yo‘q, bor «plan», muddat,

El og‘u kechgancha terar oq kulfat,

Xirmonda o‘lmagan bitta men qoldim.

 

Omad bir ketsa, non do‘narmish qonga,

Ko‘rgilik kammidi Yerda dehqonga,

«Paxtakor» sig‘madi hatto osmonga,

Osmonda o‘lmagan bitta men qoldim.

 

Qashshoqning oxirgi ilinji — o‘g‘lon,

Bag‘ridan yuldi bu o‘g‘lonni farmon,

Qabohat qurboni bo‘ldi minglab jon —

Afg‘onda o‘lmagan bitta men qoldim.

 

Kulfatdan yaralur nafrat-u o‘chlar,

Nafratdan yaralur shiddatli «burch»lar,

Shiddatdan yaralur eng junun kuchlar,

Qo‘qonda o‘lmagan bitta men qoldim.

 

Tug‘ilar o‘zbegim armonda bir-bir,

Ezilar o‘zbegim xirmonda bir-bir,

Yiqilar o‘zbegim maydonda bir-bir,

Maydonda o‘lmagan bitta men qoldim.

1989

 

Игнабарг шеърлар

 

Шарқда ухлаб, уйғонар Ғарбда.

* * *

Гўрковдан ҳам диплом сўрар у.

* * *

Оч — йиғлар, тўқ —тинглар қилпиллаб.

* * *

Маош тўлар ўзига ўзи.

* * *

Жони ундан қочиб қутулди.

* * *

Дидсиз сулув —нонсиз зиёфат.

* * *

Романларин ёзар. . . кетмонда.

* * *

Гоҳ жон ширин, гоҳида фарзанд.

* * *

Мардлигин сир тутар ўзидан.

* * *

Ўғлидан қарз сўради шўрлик.

* * *

Бомба бордир варрагингда ҳам!

1987

 

 Ignabarg she’rlar

 

Sharqda uxlab, uyg‘onar G‘arbda.

* * *

Go‘rkovdan ham diplom so‘rar u.

* * *

Och — yig‘lar, to‘q — tinglar qilpillab.

* * *

Maosh to‘lar o‘ziga o‘zi.

* * *

Joni undan qochib qutuldi.

* * *

Didsiz suluv — nonsiz ziyofat.

* * *

Romanlarin yozar. . . ketmonda.

* * *

Goh jon shirin, gohida farzand.

* * *

Mardligin sir tutar o‘zidan.

* * *

O‘g‘lidan qarz so‘radi sho‘rlik.

* * *

Bomba bordir varragingda ham!

1987

 

* * *

Тилдошинг бўлдим,

Йўлдошинг бўлдим,

Сирдошинг бўлдим. . .

Пирдошинг бўлолмадим.

1989

 

* * *

Tildoshing bo‘ldim,

Yo‘ldoshing bo‘ldim,

Sirdoshing bo‘ldim. . .

Pirdoshing bo‘lolmadim.

1989

 

Уччаноқлар

Раҳмат сенга, эй бурга,

Қоним ичсанг ҳам, бирга —

Юрдинг оғир кунимда.

* * *

Танамдан қўр сўнмоқда,

Кўзимдан нур сўнмоқда. . .

Дурга тўлиб борар бош.

* * *

Бўлса шунча кўп шартинг,

Нега келдинг — «қутқардинг»,

Қачон ёрдам сўрадим?!

* * *

Нураган бу мадраса

Ўз дардидан ҳатласа,

Додлар эди ҳолимга.

* * *

Эчки, туя, қўй —тарқоқ. . .

Келди, тузди иттифоқ,

Чўчқашунос бир қассоб.

* * *

Яшолмасди кулдирмай. . .

Бировларга билдирмай

Йиғлаб олди ёмғирда.

1986

Uchchanoqlar

Rahmat senga, ey burga,

Qonim ichsang ham, birga —

Yurding og‘ir kunimda.

* * *

Tanamdan qo‘r so‘nmoqda,

Ko‘zimdan nur so‘nmoqda. . .

Durga to‘lib borar bosh.

* * *

Bo‘lsa shuncha ko‘p sharting,

Nega kelding — «qutqarding»,

Qachon yordam so‘radim?!

* * *

Nuragan bu madrasa

O‘z dardidan hatlasa,

Dodlar edi holimga.

* * *

Echki, tuya, qo‘y — tarqoq. . .

Keldi, tuzdi ittifoq,

Cho‘chqashunos bir qassob.

* * *

Yasholmasdi kuldirmay. . .

Birovlarga bildirmay

Yig‘lab oldi yomg‘irda.

1986

 

Очилхон ҳофиз қўшиғи

                                      Маҳмуджон Тожибоевга

 

Ўспиринлик хоҳишин мен девоналарга куйладим,

Ёшлигимнинг хонишин шўх жононаларга куйладим,

Қисматимнинг нолишин лол-ҳайроналарга куйладим,

Дўстга дўстнинг ёнишин гоҳ парвоналарга куйладим,

Аҳли номард қилмишин ул мардоналарга куйладим.

 

Одами ноқис бўлур, лек олами ноқис эмас,

Бу тикон бежиз дегаймиз, аслида бежиз эмас,

Ўрганиш бизларга жоиз, ўргатиш жоиз эмас,

Не сабаб ҳофиз яралгай — билмаган ҳофиз эмас,

Ётмагил ғафлат аро деб мастоналарга куйладим.

 

Не тилак қилсам умидим бир ўзингдан, эй худо,

Кетса жон кетсин садоға, қилма иймондан жудо,

Ростни деб қурбон бўлойин, этма ёлғонга фидо,

Асра миннат қасриданким, ошна қил содиқ гадо,

Юз буриб кошоналардан, вайроналарга куйладим.

 

Кун кўриб ўтди бировлар миллатин қони билан,

Мен ҳамон инграб яшарман миллатим номи билан,

Таскиним топдим Навоий, Машрабу Жомий билан,

Саждага бош ургали келдим умр шоми билан,

Ўзбегим, айтгил қачон мен бегоналарга куйладим?!

1990

Ochilxon hofiz qo‘shig‘i

                                      MahmudjonTtojiboyevga

 

O‘spirinlik xohishin men devonalarga kuyladim,

Yoshligimning xonishin sho‘x jononalarga kuyladim,

Qismatimning nolishin lol-hayronalarga kuyladim,

Do‘stga do‘stning yonishin goh parvonalarga kuyladim,

Ahli nomard qilmishin ul mardonalarga kuyladim.

 

Odami noqis bo‘lur, lek olami noqis emas,

Bu tikon bejiz degaymiz, aslida bejiz emas,

O‘rganish bizlarga joiz, o‘rgatish joiz emas,

Ne sabab hofiz yaralgay — bilmagan hofiz emas,

Yotmagil g‘aflat aro deb mastonalarga kuyladim.

 

Ne tilak qilsam umidim bir o‘zingdan, ey xudo,

Ketsa jon ketsin sadog‘a, qilma iymondan judo,

Rostni deb qurbon bo‘loyin, etma yolg‘onga fido,

Asra minnat qasridankim, oshna qil sodiq gado,

Yuz burib koshonalardan, vayronalarga kuyladim.

 

Kun ko‘rib o‘tdi birovlar millatin qoni bilan,

Men hamon ingrab yasharman millatim nomi bilan,

Taskinim topdim navoiy, mashrabu jomiy bilan,

Sajdaga bosh urgali keldim umr shomi bilan,

O‘zbegim, aytgil qachon men begonalarga kuyladim?!

1990

 

 

 

Игнабарг шеърлар

 

Инсон ўлди. Туғилди қабр.

* * *

Пашшаларнинг “Кафе”си — ахлат.

* * *

Бунча тажанг бокс қўлқопи?

* * *

Ёй ўқталди танкка болакай.

* * *

Йиғлайвердим қаҳ-қаҳ отганча.

* * *

Ухласа, сал ҳалол яшайди.

* * *

Шоҳнинг қонин ичган чивин бу!

* * *

Учоқларга дон сепди банги.

* * *

Сотқин ҳатто ўғлидан қўрқар.

* * *

Воҳ! Ўликлар ўлдирди уни!!!

* * *

Баҳс тугади милтиқ сўз олгач. . .

1987

 

 

Ignabarg she’rlar

 

Inson o‘ldi. Tug‘ildi qabr.

* * *

Pashshalarning «Kafe»si — axlat.

* * *

Buncha tajang boks qo‘lqopi?

* * *

Yoy o‘qtaldi tankka bolakay.

* * *

Yig‘layverdim qah-qah otgancha.

* * *

Uxlasa, sal halol yashaydi.

* * *

Shohning qonin ichgan chivin bu!

* * *

Uchoqlarga don sepdi bangi.

* * *

Sotqin hatto o‘g‘lidan qo‘rqar.

* * *

Voh! O‘liklar o‘ldirdi uni!!!

* * *

Bahs tugadi miltiq so‘z olgach. . .

1987

 

* * *

Янглишдим, эй орзуларим,

Сизни улкан яратиб.

Қўйдим охир пасткашларнинг

Қўлларига қаратиб.

 

Заволман ўз дарахтимга,

Гўё чиркин илдизман.

Сизлардан дев ясабман-у,

Ўзим қуртдан ожизман.

 

Кечиринг, эй орзуларим. . .

1989

 

* * *

Yanglishdim, ey orzularim,

Sizni ulkan yaratib.

Qo‘ydim oxir pastkashlarning

Qo‘llariga qaratib.

 

Zavolman o‘z daraxtimga,

Go‘yo chirkin ildizman.

Sizlardan dev yasabman-u,

O‘zim qurtdan ojizman.

 

Kechiring, ey orzularim. . .

1989

 

Кечмиш

 

                             Буюк Абдулла Қодирийга

 

Чирандиму топарга ёруғ дунё тилсимин,

Тирноғим не жисмдан —шуни билолмай ўтдим.

Ҳар хас-у, ҳар гиёҳнинг сўраб ҳақиқий исмин,

На замин, на самодан жавоб ололмай ўтдим.

 

Ҳузурланиб қувондим эгик ниҳолни ғозлаб,

Ҳузурланиб қувондим бузилган инни созлаб,

Ҳузурланиб қувондим Алимқулни баёзлаб,

Фақат болам сочини тўйиб силолмай ўтдим.

 

Тиламчининг нонини асрамоққа шошилдим,

Чумолининг донини асрамоққа шошилдим,

Қизғалдоқнинг жонини асрамоққа шошилдим,

Бироқ ўзим ўзимга қалқон бўлолмай ўтдим.

 

Топа олдим на дўсту, на ғанимнинг мардини,

Шарт қўймадим жўрамга, жим бажардим шартини,

Гоҳ қуллигим унутдим қулдор айтса дардини,

Гоҳ ҳазинни кулдириб, ўзим кулолмай ўтдим.

 

Кўзлари гул турк азал Тангритоғда беланди,

Энасойга терс оқиб, уч иқлимда қаланди,

Жаъми туркий қавмга тилим туркча эланди,

Афсус акал-укалнинг меҳрин улолмай ўтдим.

 

Ватанимга жаҳоннинг иззатларин тиладим,

Ғариб элимга эркнинг лаззатларин тиладим,

Авлодимга пирларнинг хизматларин тиладим,

Худойимдан ўзимга умр тилолмай ўтдим.

1990

 

Kechmish

 

                             Buyuk Abdulla Qodiriyga

 

Chirandimu toparga yorug‘ dunyo tilsimin,

Tirnog‘im ne jismdan — shuni bilolmay o‘tdim.

Har xas-u, har giyohning so‘rab haqiqiy ismin,

Na zamin, na samodan javob ololmay o‘tdim.

 

Huzurlanib quvondim egik niholni g‘ozlab,

Huzurlanib quvondim buzilgan inni sozlab,

Huzurlanib quvondim Alimqulni bayozlab,

Faqat bolam sochini to‘yib silolmay o‘tdim.

 

Tilamchining nonini asramoqqa shoshildim,

Chumolining donini asramoqqa shoshildim,

Qizg‘aldoqning jonini asramoqqa shoshildim,

Biroq o‘zim o‘zimga qalqon bo‘lolmay o‘tdim.

 

Topa oldim na do‘st-u, na g‘animning mardini,

Shart qo‘ymadim jo‘ramga, jim bajardim shartini,

Goh qulligim unutdim quldor aytsa dardini,

Goh hazinni kuldirib, o‘zim kulolmay o‘tdim.

 

Ko‘zlari gul turk azal Tangritog‘da belandi,

Enasoyga ters oqib, uch iqlimda qalandi,

Ja’mi turkiy qavmga tilim turkcha elandi,

Afsus akal-ukalning mehrin ulolmay o‘tdim.

 

Vatanimga jahonning izzatlarin tiladim,

G‘arib elimga erkning lazzatlarin tiladim,

Avlodimga pirlarning xizmatlarin tiladim,

Xudoyimdan o‘zimga umr tilolmay o‘tdim.

1990

 

 

 

 

* * *

Ҳеч бирингга қилмайман таъзим,

Ҳеч бирингга бермайман ҳисоб.

Мен-чун ҳаёт — поёнсиз назм,

Сўз айтмасдан яшамоқ азоб,

Менинг тинчим — менинг таъзиям.

 

Фақат Ундан тиларман паноҳ,

Фақат Унга берурман жавоб. . .

Босган ҳар бир қадамим — гуноҳ,

Чеккан ҳар бир аламим —савоб,

Менинг ўзим — менинг фожиам.

1989

 

* * *

Hech biringga qilmayman ta’zim,

Hech biringga bermayman hisob.

Men-chun hayot — poyonsiz nazm,

So‘z aytmasdan yashamoq azob,

Mening tinchim — mening ta’ziyam.

 

Faqat Undan tilarman panoh,

Faqat Unga berurman javob. . .

Bosgan har bir qadamim — gunoh,

Chekkan har bir alamim — savob,

Mening o‘zim — mening fojiam.

1989

 

* * *

Худо хоҳлар бўлса,

Шайтоннинг —

Номи узра тортолгай чизиқ. . .

Имон деб ўт кечган инсоннинг

Қолур унда нимаси қизиқ?

1989

* * *

Xudo xohlar bo‘lsa,

Shaytonning —

Nomi uzra tortolgay chiziq. . .

Imon deb o‘t kechgan insonning

Qolur unda nimasi qiziq?

1989

 

Уччаноқлар

 

Ўтган дамлар бу — ўзим,

Навбатда турган ҳар зум

Қасд қилади жонимга.

* * *

Бирор сатр шеъримни,

Бирор қарич еримни

Зўрга эҳсон қилмасман.

1988

 

Uchchanoqlar

 

O‘tgan damlar bu — o‘zim,

Navbatda turgan har zum

Qasd qiladi jonimga.

* * *

Biror satr she’rimni,

Biror qarich yerimni

Zo‘rga ehson qilmasman.

1988

 

Қизиқчи

 

Қоплонга улфатман дея мақтанар

У тутган кийикдан гўшт еган ари.

Аския қилсам мен ариликни гар,

Арифеъл ғўнғиллар: «Бачкана бари!»

 

Ўзини шерлардан зўрроқ деб ўйлар,

Шер қонин сўриб кун кўргувчи кана.

Эрмаклай бошласам каналикни гар,

Канафеъл тумтаяр: «Бари бачкана!»

 

Оғасидан ўзин оқилроқ санар,

Оғасин бўрига бой берган қуён.

Масхара айласам қуёнликни гар,

Қуёнфеъл иршаяр: «Бачкана! Арзон!»

 

Даврани шунчаки қиздираман гоҳ,

Шунчаки юртдошлар дардин олгани.

Тўнг зотлар баттардан уф тортар ногоҳ:

«Бачкана! Мақсад не? Ғояси қани?!»

 

Борлигим кимгадир наҳот муаммо,

Нетай оддий халққа мос бўлса таъбим?

Муҳиддин Дарвишни[6] тинч қўй, эй «доно»,

Жи-и-м суяк ғажийвер ёқмаса гапим.

2002

 

Qiziqchi

 

Qoplonga ulfatman deya maqtanar

U tutgan kiyikdan go‘sht yegan ari.

Askiya qilsam men arilikni gar,

Arife’l g‘o‘ng‘illar: «Bachkana bari!»

 

O‘zini sherlardan zo‘rroq deb o‘ylar,

Sher qonin so‘rib kun ko‘rguvchi kana.

Ermaklay boshlasam kanalikni gar,

Kanafe’l tumtayar: «Bari bachkana!»

 

Og‘asidan o‘zin oqilroq sanar,

Og‘asin bo‘riga boy bergan quyon.

Masxara aylasam quyonlikni gar,

Quyonfe’l irshayar: «Bachkana! Arzon!»

 

Davrani shunchaki qizdiraman goh,

Shunchaki yurtdoshlar dardin olgani.

To‘ng zotlar battardan uf tortar nogoh:

«Bachkana! Maqsad ne? G‘oyasi qani?!»

 

Borligim kimgadir nahot muammo,

Netay oddiy xalqqa mos bo‘lsa ta’bim?

Muhiddin Darvishni[7] tinch qo‘y, ey «dono»,

Ji-i-m suyak g‘ajiyver yoqmasa gapim.

2002

 

 

 

Игнабарг шеърлар

 

Ўз қабрингни ҳеч кўрганмисан?

* * *

Ол севгимни. . . шакар қўшиб ич.

* * *

Кўм-кўк дала! Сап-сариқ одам!

* * *

Кўмаклашдинг. . . раҳмат. . . кет энди.

* * *

Бу товуқдан титрар хўрозлар.

* * *

Аҳил бўлсанг, қул ҳам бўлмасдинг.

* * *

Темурдан у ҳозир ҳам қўрқар.

* * *

Теполмадим медалли итни.

* * *

Бу қиз арзон сигаретдан ҳам.

* * *

Ҳасад қилдим озод негрга.

* * *

Майна айбдор, майнабоз эмас.

* * *

Шоҳ бўлолгай, шоир бўлолмас.

* * *

Шу  эшакнинг устози қани?!

* * *

Учиб кетди юлдузга кўзим.

* * *

Бир қадоқ пул қанча  туради?

* * *

Кулмай қўйса ўлар бу чироқ. . .

1988

 

Ignabarg she’rlar

 

O‘z qabringni hech ko‘rganmisan?

* * *

Ol sevgimni. . . shakar qo‘shib ich.

* * *

Ko‘m-ko‘k dala! Sap-sariq odam!

* * *

Ko‘maklashding. . . rahmat. . . ket endi.

* * *

Bu tovuqdan titrar xo‘rozlar.

* * *

Ahil bo‘lsang, qul ham bo‘lmasding.

* * *

Temurdan u hozir ham qo‘rqar.

* * *

Tepolmadim medalli itni.

* * *

Bu qiz arzon sigaretdan ham.

* * *

Hasad qildim ozod negrga.

* * *

Mayna aybdor, maynaboz emas.

* * *

Shoh bo‘lolgay, shoir bo‘lolmas.

* * *

Shu eshakning ustozi qani?!

* * *

Uchib ketdi yulduzga ko‘zim.

* * *

Bir qadoq pul qancha turadi?

* * *

Kulmay qo‘ysa o‘lar bu chiroq. . .

1988

 

Топишмоқ

 

Болам, нечун мунгли ўзбекнинг куйи?

Гавжумдир не боис ўзбекнинг тўйи?

«Алпомиш»ни туғди не учун ўйи?

Тагига етолсанг, одам бўласан.

 

Теграсида нега баланд тоғи кўп?

Сандиқда  моли кам, нега боғи кўп?

Мармарининг нечун қизил доғи кўп?

Тагига етолсанг, одам бўласан.

 

Не сабаб ери бой, деҳқони сағир?

Минори нега чўнг, уйи ербағир?

Қиличидан нега кетмони оғир?

Тагига етолсанг, одам бўласан.

 

Ўзбекнинг ўзига беклиги недан?

Тераги найзадек тиклиги недан?

Йигитига чандиқ кўрклиги недан?

Тагига етолсанг, одам бўласан.

1989

 

Topishmoq

 

Bolam, nechun mungli o‘zbekning kuyi?

Gavjumdir ne bois o‘zbekning to‘yi?

«Alpomish»ni tug‘di ne uchun o‘yi?

Tagiga yetolsang, odam bo‘lasan.

 

Tegrasida nega baland tog‘i ko‘p?

Sandiqda moli kam, nega bog‘i ko‘p?

Marmarining nechun qizil dog‘i ko‘p?

Tagiga yetolsang, odam bo‘lasan.

 

Ne sabab yeri boy, dehqoni sag‘ir?

Minori nega cho‘ng, uyi yerbag‘ir?

Qilichidan nega ketmoni og‘ir?

Tagiga yetolsang, odam bo‘lasan.

 

O‘zbekning o‘ziga bekligi nedan?

Teragi nayzadek tikligi nedan?

Yigitiga chandiq ko‘rkligi nedan?

Tagiga yetolsang, odam bo‘lasan.

1989

 

Уччаноқлар

 

У — паҳлавон ва ботир!

Олар лек кўп хавотир

Милтиғи бор жиннидан.

* * *

Худо —маъюс кўзимда,

Шайтон яшар сўзимда,

Тилим жуда дўзахи.

1990

 

Uchchanoqlar

 

U — pahlavon va botir!

Olar lek ko‘p xavotir

Miltig‘i bor jinnidan.

* * *

Xudo — ma’yus ko‘zimda,

Shayton yashar so‘zimda,

Tilim juda do‘zaxi.

1990

 

Игнабарг шеърлар

 

Элсиз шоир эрсиз сулувдир.

* * *

Боласи кам миллат енгилар.

* * *

Жиннихона — хоинларсиз юрт.

* * *

Ичворса-я Оролни. . . тўнғиз?!

* * *

Охир ишинг тушар Худога.

* * *

«Беҳ, Берия!» деб чақирар итин.

* * *

Аёлсиз уй — уруғсиз тарвуз.

* * *

Бу ўқларинг — Азроилники. . .

* * *

Кел, дил, Чўлпон шеърига уйлан!

1986

 

Ignabarg she’rlar

 

Elsiz shoir ersiz suluvdir.

* * *

Bolasi kam millat yengilar.

* * *

Jinnixona — xoinlarsiz yurt.

* * *

Ichvorsa-ya orolni. . . to‘ng‘iz?!

* * *

Oxir ishing tushar Xudoga.

* * *

«Beh, Beriya!» deb chaqirar itin.

* * *

Ayolsiz uy — urug‘siz tarvuz.

* * *

Bu o‘qlaring — Azroilniki. . .

* * *

Kel, dil, Cho‘lpon she’riga uylan!

1986

 

* * *

Ҳазин кўзим ўша-ўша,

Хазон юзим ўша-ўша.

Битта ўзинг дардим ҳамон,

Айтар сўзим ўша-ўша.

 

Танам оташ орасида,

Қадамим сой ёқасида,

Тунлар уйинг орқасида

Қолган изим ўша-ўша.

 

Тоғлар музи ўзгарди, ёр,

Гуллар иси ўзгарди, ёр,

Сочим туси ўзгарди, ёр,

Аммо ўзим ўша-ўша.

 

Нур тушди эл елкасига,

Юрт кирди эрк йўлкасига,

Фақат ишқим ўлкасида

Эски тузум ўша-ўша.

 

Пардек учиб ўтар ёшим,

Қолар шундай қабртошим:

«Гарчи тупроқ ичра бошим,

Севган қизим ўша-ўша».

1995

 

 

 

 

* * *

Hazin ko‘zim o‘sha-o‘sha,

Xazon yuzim o‘sha-o‘sha.

Bitta o‘zing dardim hamon,

Aytar so‘zim o‘sha-o‘sha.

 

Tanam otash orasida,

Qadamim soy yoqasida,

Tunlar uying orqasida

Qolgan izim o‘sha-o‘sha.

 

Tog‘lar muzi o‘zgardi, yor,

Gullar isi o‘zgardi, yor,

Sochim tusi o‘zgardi, yor,

Ammo o‘zim o‘sha-o‘sha.

 

Nur tushdi el yelkasiga,

Yurt kirdi erk yo‘lkasiga,

Faqat ishqim o‘lkasida

Eski tuzum o‘sha-o‘sha.

 

Pardek uchib o‘tar yoshim,

Qolar shunday qabrtoshim:

«Garchi tuproq ichra boshim,

Sevgan qizim o‘sha-o‘sha».

1995

 

Агар шоир бўлишмаганда. . .

Тозаларди мияларни қуртлардан,

Хуршид Даврон руҳчи врач бўларди.

Сирожиддин Саййид жонон тутлардан

Ғижжак ясаб, уста Сирож бўларди.

Чол-кампирлар мижоз Усмон Азимга,

Машқ қилдирар Бойсун фольклор дастасин.

Қийиқ-салла зеб Саъдулла Ҳакимга,

У — бозорқўм, бузар «шапка растаси»н.

Аъзам Ўктам ишлар кутубхонада,

Ўзи тинмай ўқир эшик қулфлаб.

Абдували Қутбиддин — кенг далада,

Узумзорин суғормоқда нос кафтлаб.

Ёш Муҳаммад Юсуф очар гулдўкон,

Муҳаммад Раҳмон-чи, костюм бичувчи.

Пиво цехи ичра Рустам Мусурмон

Ҳам чилангар, ҳам синовчи-ичувчи.

Азим Суюн, Аҳмад Хўжа тижжор-шеф,

Кўз-кўзлашар молин Усмон Қўчқорга.

Тоҳир Қаҳҳор —даллол,

«Ў, зўр товар!» — деб,

Ичда ўйлар: «Мен олмасдим бекорга».

Ёқуб Хўжамберди миниб симёғоч,

Қишлоғига тортиб юрар электр.

Иқбол Мирзо доим мойлаб тарар соч,

Ҳамширалар коллежида директор.

Азиз Саид, Салим Ашур оввора,

«Ҳак-ҳак»лашар чўлларда газ қидириб.

Абдураҳмон Акбар юртда илк бора

Эркаклардан чиққан боғча мудири.

Минҳожиддин Мирзо тоқатли пича,

Бўлар эди ё соатсоз, ё наққош.

Ҳамза Имонберди — тўйбоз «ҳофизча»,

Шукур Қурбон — уч қишлоққа сартарош.

Мақом куйлар И. Искандар, Н. Жалол,

Й. Эшбек, Я. Тоға, Р. Субҳон тўпи.

Б. Исо, Б. Рўзимуҳаммад — кулол,

Э. Шукур — мулло, Ў. Фатҳиддин — сўфи.

Икром Отамурод йўдлартузларни,

Шавкат Раҳмон —донғи кетган асалчи. . .

Мен ёзмасам,

Бўлардим шу дўстларнинг —

Яхши ишларида текин ҳашарчи.

1996

 

Agar shoir bo‘lishmaganda. . .

 

Tozalardi miyalarni qurtlardan,

Xurshid Davron ruhchi vrach bo‘lardi.

Sirojiddin Sayyid jonon tutlardan

G‘ijjak yasab, usta Siroj bo‘lardi.

Chol-kampirlar mijoz Usmon Azimga,

Mashq qildirar Boysun folklor dastasin.

Qiyiq-salla zeb Sa’dulla Hakimga,

U — bozorqo‘m, buzar «shapka rastasi»n.

A’zam O‘ktam ishlar kutubxonada,

O‘zi tinmay o‘qir eshik qulflab.

Abduvali Qutbiddin — keng dalada,

Uzumzorin sug‘ormoqda nos kaftlab.

Yosh Muhammad Yusuf ochar guldo‘kon,

Muhammad Rahmon-chi — kostyum bichuvchi.

Pivo sexi ichra Rustam Musurmon

Ham chilangar, ham sinovchi-ichuvchi.

Azim Suyun, Ahmad Xo‘ja tijjor-shef,

Ko‘z-ko‘zlashar molin Usmon Qo‘chqorga.

Tohir Qahhor — dallol,

«O‘, zo‘r tovar!» — deb,

Ichda o‘ylar: «Men olmasdim bekorga».

Yoqub Xo‘jamberdi minib simyog‘och,

Qishlog‘iga tortib yurar elektr.

Iqbol Mirzo doim moylab tarar soch,

Hamshiralar kollejida direktor.

Aziz Said, Salim Ashur ovvora,

«Hak-hak»lashar cho‘llarda gaz qidirib.

Abdurahmon Akbar yurtda ilk bora

Erkaklardan chiqqan bog‘cha mudiri.

Minhojiddin Mirzo toqatli picha,

Bo‘lar edi yo soatsoz, yo naqqosh.

Hamza Imonberdi — to‘yboz «hofizcha»,

Shukur Qurbon — uch qishloqqa sartarosh.

Maqom kuylar I. Iskandar, N. Jalol,

Y. Eshbek, Ya. Tog‘a, R. Subhon to‘pi.

B. Iso, B. Ro‘zimuhammad — kulol,

E. Shukur — mullo, G‘. Fathiddin — so‘fi.

Ikrom Otamurod yo‘dlar tuzlarni,

Shavkat Rahmon — dong‘i ketgan asalchi. . .

Men yozmasam,

Bo‘lardim shu do‘stlarning —

Yaxshi ishlarida tekin hasharchi.

1996

 

 

Игнабарг шеърлар

 

Омин!. . Ғарбга йиқил, теракжон!

* * *

Қармоқ солсам, кулфат илинди.

* * *

Кигизимнинг тагида юртинг.

* * *

Ҳей, қотилим! Хайрлашиб кет. . .

* * *

Бу қиз гўё музда ўсган гул.

* * *

Бошингдаги хаёл меники.

* * *

Оҳ! Кўзингда Тангримни кўрдим!

* * *

Ошпичоқ бу. . . Жуда имонли. . .

* * *

Учиб кетди шамолда. . . боши.

* * *

Чексиз мачит борми Машрабга?!

* * *

Қўй қирилса, чўчқага нима. . .

* * *

Ё битказгин, ё тугал бузвор!

1989

 

Ignabarg she’rlar

Omin!. . G‘arbga yiqil, terakjon!

* * *

Qarmoq solsam, kulfat ilindi.

* * *

Kigizimning tagida yurting.

* * *

Hey, qotilim! Xayrlashib ket. . .

* * *

Bu qiz go‘yo muzda o‘sgan gul.

* * *

Boshingdagi xayol meniki.

* * *

Oh! Ko‘zingda Tangrimni ko‘rdim!

* * *

Oshpichoq bu. . . Juda imonli. . .

* * *

Uchib ketdi shamolda. . . boshi.

* * *

Cheksiz machit bormi Mashrabga?!

* * *

Qo‘y qirilsa, cho‘chqaga nima. . .

* * *

Yo bitkazgin, yo tugal buzvor!

1989

 

Элим

 

Бўлди эл мозийда фан,

Бир тилли бошлар бирлашиб.

Қон ютиб қурмиш Ватан,

Аҳд бирла дошлар бирлашиб.

 

Мард элим — Турон ота,

Бўлмагай ҳеч вақт пода,

Душманин этгай зада

Чимрилса қошлар бирлашиб.

 

Зўр уруғ қад ғозламиш,

Елкадош йўл созламиш,

Бир-бирин  эъзозламиш

Тўйларда ошлар бирлашиб.

 

Келса ёв, халқ тиғ бўлар,

Эркига интиқ бўлар,

Тўп бўлар, милтиқ бўлар

Қўлларда тошлар бирлашиб.

 

Бу элат чўкмайди тиз,

Бу Ватан мангу тўкис —

Урганч, Бухорою Нукус,

Фарғона, Шошлар бирлашиб.

1991

 

 

Elim

 

Bo‘ldi el moziyda fan,

Bir tilli boshlar birlashib.

Qon yutib qurmish Vatan,

Ahd birla doshlar birlashib.

 

Mard elim — Turon ota,

Bo‘lmagay hech vaqt poda,

Dushmanin etgay zada

Chimrilsa qoshlar birlashib.

 

Zo‘r urug‘ qad g‘ozlamish,

Yelkadosh yo‘l sozlamish,

Bir-birin e’zozlamish

To‘ylarda oshlar birlashib.

 

Kelsa yov, xalq tig‘ bo‘lar,

Erkiga intiq bo‘lar,

To‘p bo‘lar, miltiq bo‘lar

Qo‘llarda toshlar birlashib.

 

Bu elat cho‘kmaydi tiz,

Bu Vatan mangu to‘kis —

Urganch, Buxoro-yu  Nukus,

Farg‘ona, Shoshlar birlashib.

1991

 

* * *

Эшигимни тепкилаб,

Чақирсанг-чи, қўшнижон.

«Озод бўлдик, ошна!» деб

Бақирсанг-чи, қўшнижон.

 

Ҳар кун интиқ кутаман,

Кирмоғингни маст, хушҳол.

Яна қайтиб кетмасин,

Биздан ўксиб Истиқлол!

1991

 

* * *

Eshigimni tepkilab,

Chaqirsang-chi, qo‘shnijon.

«Ozod bo‘ldik, oshna!» deb

Baqirsang-chi, qo‘shnijon.

 

Har kun intiq kutaman,

Kirmog‘ingni mast, xushhol.

Yana qaytib ketmasin,

Bizdan o‘ksib Istiqlol!

1991

 

 

 

Игнабарг шеърлар

 

Иситмалаб ётар қаламим.

* * *

Яшар шеърлар қабристонида.

* * *

Гадойлардан ҳали қарзим кўп.

* * *

Яхши кўриб қолдим ўзимни. . .

* * *

Боланг энди юртники, она!

1991

 

Ignabarg she’rlar

 

Isitmalab yotar qalamim.

* * *

Yashar she’rlar qabristonida.

* * *

Gadoylardan hali qarzim ko‘p.

* * *

Yaxshi ko‘rib qoldim o‘zimni. . .

* * *

Bolang endi yurtniki, ona!

1991

 

 

Ёшларга илтижо

 

Эрк каштаси иборат минг тугундан,

Тоғ яралмиш сабр деган кукундан,

Сабр жабри яшар азал «бугун»да,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Ўтмиш бизга сочар ҳали кўп «рашк»ин,

Бу сарқитни ювиб ўтар, вақт —тошқин,

Тошқиндан ҳам бўлманг энди сиз шошқин,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Биров тилда поку, наслан кир ўзи,

Қад кўтарсак, куяр унинг ғар кўзи,

Кўрлар бор — эл талар, ичиб эл тузин,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Худо қалбда яшар, шайтон — ўпкада,

Ўпка-гина торлик сочар сафга-да,

Балки тангрим синови шу жабҳада,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Битта инда ирққа тўзмак хатардир,

Миллат ичра уруғ тузмак хатардир,

Ҳаммадан ҳам ёлғон ўзбак хатардир,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Ҳасади йўқ кенгфеъл элга шон ёғар,

Имонли кўз ризқ қидирса, дон ёғар,

Уйимиздан ёв изласак, қон ёғар,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Тарқоқ бўлсак, ёвга создир, бўлинманг,

Миллатимиз ўзи оздир, бўлинманг,

Уюшқоқлик озга хосдир, бўлинманг,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

 

Мен ёмонми, У ёмонми, давр ўтар,

Эрта-индин Мен кетарман, У кетар,

Бари сизга қолгай, сизга гал етар,

Юрт эркини асранг, Эрта сизники.

1992

 

Yoshlarga iltijo

Erk kashtasi iborat ming tugundan,

Tog‘ yaralmish sabr degan kukundan,

Sabr jabri yashar azal «bugun»da,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

O‘tmish bizga sochar hali ko‘p «rashk»in,

Bu sarqitni yuvib o‘tar, vaqt — toshqin,

Toshqindan ham bo‘lmang endi siz shoshqin,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Birov tilda pok-u, naslan kir o‘zi,

Qad ko‘tarsak, kuyar uning g‘ar ko‘zi,

Ko‘rlar bor — el talar, ichib el tuzin,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Xudo qalbda yashar, shayton — o‘pkada,

O‘pka-gina torlik sochar safga-da,

Balki tangrim sinovi shu jabhada,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Bitta inda irqqa to‘zmak xatardir,

Millat ichra urug‘ tuzmak xatardir,

Hammadan ham yolg‘on o‘zbak xatardir,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Hasadi yo‘q kengfe’l elga shon yog‘ar,

Imonli ko‘z rizq qidirsa, don yog‘ar,

Uyimizdan yov izlasak, qon yog‘ar,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Tarqoq bo‘lsak, yovga sozdir, bo‘linmang,

Millatimiz o‘zi ozdir, bo‘linmang,

Uyushqoqlik ozga xosdir, bo‘linmang,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

 

Men yomonmi, U yomonmi, davr o‘tar,

Erta-indin Men ketarman, U ketar,

Bari sizga qolgay, sizga gal yetar,

Yurt erkini asrang, Erta sizniki.

1992

 

* * *

Ногаҳон бошланди баргтўзди,

Ербиринг тўкилди япроқлар.

Шамолнинг феълида жин қўзди,

Кўзингга пуфлар қум-тупроқлар.

 

Қунишиб, уй-жойсиз етимдек,

Кезаман ланж тафтсиз кунларда.

Шеър ёзгим келади ётиб тек

Қушлардан бўшаган инларда.

1996

 

 

 

 

* * *

Nogahon boshlandi bargto‘zdi,

Yerbiring to‘kildi yaproqlar.

Shamolning fe’lida jin qo‘zdi,

Ko‘zingga puflar qum-tuproqlar.

 

Qunishib, uy-joysiz yetimdek,

Kezaman lanj taftsiz kunlarda.

She’r yozgim keladi yotib tek

Qushlardan bo‘shagan inlarda.

1996

 

Уччаноқлар

 

Ёнғин, тошқин — беомон. . .

Иккисидан ҳам ёмон

Сабри битган қул қаҳри

* * *

— Аскар дўстим Афғонда

Чўмилиб қайноқ қонда,

«Ёр-ёр» айтиб жон берди.

1989

 

Uchchanoqlar

 

Yong‘in, toshqin — beomon. . .

Ikkisidan ham yomon

Sabri bitgan qul qahri.

* * *

— Askar do‘stim Afg‘onda

Cho‘milib qaynoq qonda,

«Yor-yor» aytib jon berdi.

1989

 

 

 

 

 

Фалсафача

 

Ҳақиқатни чайнайвер

Тишинг ўтса-ўтмаса.

Ҳақиқатга сакрайвер

Бўйинг етса-етмаса.

1995

 

Falsafacha

 

Haqiqatni chaynayver

Tishing o‘tsa-o‘tmasa.

Haqiqatga sakrayver

Bo‘ying yetsa-yetmasa.

1995

 

Элбек

 

Юрт дарёдир, миллат — боқий тўлқини,

Ҳайратли бир мўъжизадир тўлқин ҳам.

Эрк гулхандир, шаҳид жонлар — ёлқини,

Ҳайратли бир мўъжизадир ёлқин ҳам.

 

Улғайсин деб қул ўлкамда арслонлар,

Ҳурриятга чорлаб ёздим достонлар,

«Бу — ёвлик» деб талқин этди шайтонлар,

Ҳайратли бир мўъжизадир талқин ҳам.

 

Элбек кетса, аждоди бек элим бор,

Қолдирганим — илм, ўлмас тилим бор,

Мени сотганларга қийин ўлим бор,

Ҳайратли бир мўъжизадир сотқин ҳам.

1993

 

Elbek

Yurt daryodir, millat — boqiy to‘lqini,

Hayratli bir mo‘jizadir to‘lqin ham.

Erk gulxandir, shahid jonlar — yolqini,

Hayratli bir mo‘jizadir yolqin ham.

 

Ulg‘aysin deb qul o‘lkamda arslonlar,

Hurriyatga chorlab yozdim dostonlar,

«Bu — yovlik» deb talqin etdi shaytonlar,

Hayratli bir mo‘jizadir talqin ham.

 

Elbek ketsa, ajdodi bek elim bor,

Qoldirganim — ilm, o‘lmas tilim bor,

Meni sotganlarga qiyin o‘lim bor,

Hayratli bir mo‘jizadir sotqin ham.

1993

 

* * *

Оғир ётган дадам ёнига

Эгилганча аста чўкдим тиз.

Дедим, таскин экиб жонига:

— Хор бўлмас ҳеч болаларингиз. . .

 

Фарқлолмайин ўнгми ё рўё,

Силади бош-бўйинларимни.

Шивирларди кўзлари гўё:

— Ўйнаб бўлдим ўйинларимни. . .

1998

 

* * *

Og‘ir yotgan dadam yoniga

Egilgancha asta cho‘kdim tiz.

Dedim, taskin ekib joniga:

— Xor bo‘lmas hech bolalaringiz. . .

 

Farqlolmayin o‘ngmi yo ro‘yo,

Siladi bosh-bo‘yinlarimni.

Shivirlardi ko‘zlari go‘yo:

— O‘ynab bo‘ldim o‘yinlarimni. . .

1998

 

Шоир Иқбол ош қилса. . .

 

Нозик усул — «қуштил»часига

Тилкаланди Жиззах барраси.

Сепилди Шош пўстирмасига

Нукус тузи, Термиз зираси.

 

Чуст сабзиси кертилди «қил-қил»,

Кувракликда йўқдир қиёси.

Иштихоннинг саримсоғи хил,

Парракланди Олот пиёзи.

 

Олтиариқ турпининг кучи

Қувватбахшдир каптар тўшидай.

Жомчадаги Хива гуручи

Ўн беш ёшли қизнинг тишидай.

 

Келса ҳамки Қаршидан зиғир,

Бошланмади барибир «жиз-биз». . .

Ош пишириб бўлмайди ахир

Боғдоднинг кўк қалампирисиз!

2004

 

Shoir Iqbol osh qilsa. . .

 

Nozik usul — «qushtil»chasiga

Tilkalandi Jizzax barrasi.

Sepildi Shosh po‘stirmasiga

Nukus tuzi, Termiz zirasi.

 

Chust sabzisi kertildi «qil-qil»,

Kuvraklikda yo‘qdir qiyosi.

Ishtixonning sarimsog‘i xil,

Parraklandi Olot piyozi.

 

Oltiariq turpining kuchi

Quvvatbaxshdir kaptar to‘shiday.

Jomchadagi Xiva guruchi

O‘n besh yoshli qizning tishiday.

 

Kelsa hamki Qarshidan zig‘ir,

Boshlanmadi baribir «jiz-biz». . .

Osh pishirib bo‘lmaydi axir

Bog‘dodning ko‘k qalampirisiz!

2004

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Олса ором у дилором ҳуснига ором ром,

Уйғониб гар сажда қилса, оҳига эҳром ром.

 

Хулқидан иффат уфурса ошно чин ромланиб,

Бўйлаким ҳатто рақибнинг кўзлари нором ром.

 

Зора ёр топсамки ёрим шу парига ўхшаса,

Бундайин покдилга кўнглим бўлмагай ғирром ром.

 

То эгам ишқни яратмиш ўтни покликка қориб,

Куйди Баҳромга Дилором, ёнди шо Баҳром ром.

 

Сўзи бол бу ҳурга ошиқ қилса изҳор севгисин,

Этса рад мароми бирла, ошиғу маром ром.

 

Шоиринг ашъорга шайдо, сен қоғозга, эй қалам,

Мен тўқирман шеърни ром-ром, сен ёзарсан ром-ром.

1999

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

 

Olsa orom u dilorom husniga orom rom,

Uyg‘onib gar sajda qilsa, ohiga ehrom rom.

 

Xulqidan iffat ufursa oshno chin romlanib,

Bo‘ylakim hatto raqibning ko‘zlari norom rom.

 

Zora yor topsamki yorim shu pariga o‘xshasa,

Bundayin pokdilga ko‘nglim bo‘lmagay g‘irrom rom.

 

To egam ishqni yaratmish o‘tni poklikka qorib,

Kuydi Bahromga Dilorom, yondi sho Bahrom rom.

 

So‘zi bol bu hurga oshiq qilsa izhor sevgisin,

Etsa rad maromi birla, oshig‘u marom rom.

 

Shoiring ash’orga shaydo, sen qog‘ozga, ey qalam,

Men to‘qirman she’rni rom-rom, sen yozarsan rom-rom.

1999

 

 

* * *

Дилбарим кўнглим ўтида суратинг бежо жо,

Лолача янглиғ лабингда шарбатинг бежо жо.

 

Зораким боққан чоғимда кўзларинг очгай чечак,

Кўзларинг чақмоғи ичра нафратинг бежо жо.

 

Хомтама ошиққа жабринг бир сабоқ-ибратми ё,

Бенуқус феълингда ушбу ибратинг бежо жо.

 

Мен учун тангрим атайлаб хилқатинг этмиш бино,

Дилда бу кимдир дегувчи ҳайратинг бежо жо.

 

Беватан хор бўлмадим ки миллатим бағримдадир,

Қисматимда минг жафою кулфатинг бежо жо.

 

Ўйламай отдинг ўзингни телба ишқ дарёсига,

Шоиро, жонинг ичинда журъатинг бежо жо.

1998

 

* * *

Dilbarim ko‘nglim o‘tida surating bejo jo,

Lolacha yanglig‘ labingda sharbating bejo jo.

 

Zorakim boqqan chog‘imda ko‘zlaring ochgay chechak,

Ko‘zlaring chaqmog‘i ichra nafrating bejo jo.

 

Xomtama oshiqqa jabring bir saboq-ibratmi yo,

Benuqus fe’lingda ushbu ibrating bejo jo.

 

Men uchun tangrim ataylab xilqating etmish bino,

Dilda bu kimdir deguvchi hayrating bejo jo.

 

Bevatan xor bo‘lmadim ki millatim bag‘rimdadir,

Qismatimda ming jafo-yu kulfating bejo jo.

 

O‘ylamay otding o‘zingni telba ishq daryosiga,

Shoiro, joning ichinda jur’ating bejo jo.

1998

 

Игнабарг шеърлар

Шам ҳам шоҳдир Қуёш чиққунча.

* * *

Ҳў ёлғиз қуш — безиган кўнглим.

* * *

Шўрлик турма! Қафасдаги уй!

* * *

Ханжарида —марҳум дўст исми.

* * *

Бу гулханинг намунча совуқ?

* * *

Ўлма! Сенда ўчим бор ахир!

* * *

Кўр ҳассада ахтарар. . . нурни.

* * *

Қайтиб келдим. . . кишанимни тақ. . .

* * *

«Бас қил!» деди. Балиқ гапирди!

* * *

Ҳў қир менинг қабримга ўхшар.

* * *

Кетай энди. . . деразангни оч.

1994

 

Ignabarg she’rlar

 

Sham ham shohdir Quyosh chiqquncha.

* * *

Ho‘  yolg‘iz qush — bezigan ko‘nglim.

* * *

Sho‘rlik turma! Qafasdagi uy!

* * *

Xanjarida — marhum do‘st ismi.

* * *

Bu gulxaning namuncha sovuq?

* * *

O‘lma! Senda o‘chim bor axir!

* * *

Ko‘r hassada axtarar. . . nurni.

* * *

Qaytib keldim. . . kishanimni taq. . .

* * *

«Bas qil!» dedi. Baliq gapirdi!

* * *

Ho‘ qir mening qabrimga o‘xshar.

* * *

Ketay endi. . . derazangni och.

1994

 

* * *

Онам ювган оқ кўйлак

Бошгинамнинг балоси.

Қизлар унга суйканса,

Юқар қошин қароси.

          Сирим сақлолмас кўйлак.

 

Қошлар юқин кўрганда,

Онам заҳри сочилгай.

Оқ кўйлагим мен учун

Яна дорга осилгай.

          Ўзин оқлолмас кўйлак.

1994

 

* * *

Onam yuvgan oq ko‘ylak

Boshginamning balosi.

Qizlar unga suykansa,

Yuqar qoshin qarosi.

          Sirim saqlolmas ko‘ylak.

 

Qoshlar yuqin ko‘rganda,

Onam zahri sochilgay.

Oq ko‘ylagim men uchun

Yana dorga osilgay.

          O‘zin oqlolmas ko‘ylak.

1994

 

 

Қўшни қиз

 

Шоиргинам, бунчалар бечорасиз, ёлғизсиз,

Гўё саҳро қўйнида танҳо ўсган ялпизсиз.

Йўлингизни пойларман Cизга назар солгани,

Яралганман балки мен дардингизни олгани.

 

Дарчангиздан то саҳар чақнар илҳом юлдузи,

Чақнаб-чақнаб тун бўйи, ўчманг энди кундузи.

Ёнгинамдан ўтгайсиз ерга хомуш боққанча,

Бағри тўфон бир дарё борар жимжит оққанча.

 

Кўрсам кўзим ёшланар сочларингиз оқини,

Нега, нега сезмайсиз қўшни қизнинг оҳини?

Олисдаги бевафо ҳолингизга куймагай,

Бу оламда ҳеч кимса Cизни мендек суймагай.

 

Пайқамайсиз, билмайсиз, фақат Cизни ўйларман,

Шеърларингиз ёд олиб, ёниб-ёниб куйларман.

Боқсангиз-чи мен томон, жабрингизга қул бўлай,

Шундай ўтса умримиз, қабрингизда гул бўлай.

 

Мажнунгина шоиргинам,

Маҳзунгина шоиргинам,

Бечораю ёлғизгинам,

Саҳродаги ялпизгинам. . .

1996

 

Qo‘shni qiz

Shoirginam, bunchalar bechorasiz, yolg‘izsiz,

Go‘yo sahro qo‘ynida tanho o‘sgan yalpizsiz.

Yo‘lingizni poylarman Sizga nazar solgani,

Yaralganman balki men dardingizni olgani.

 

Darchangizdan to sahar chaqnar ilhom yulduzi,

Chaqnab-chaqnab tun bo‘yi, o‘chmang endi kunduzi.

Yonginamdan o‘tgaysiz yerga xomush boqqancha,

Bag‘ri to‘fon bir daryo borar jimjit oqqancha.

 

Ko‘rsam ko‘zim yoshlanar sochlaringiz oqini,

Nega, nega sezmaysiz qo‘shni qizning ohini?

Olisdagi bevafo holingizga kuymagay,

Bu olamda hech kimsa Sizni mendek suymagay.

 

Payqamaysiz, bilmaysiz, faqat Sizni o‘ylarman,

She’rlaringiz yod olib, yonib-yonib kuylarman.

Boqsangiz-chi men tomon, jabringizga qul bo‘lay,

Shunday o‘tsa umrimiz, qabringizda gul bo‘lay.

 

Majnungina shoirginam,

Mahzungina shoirginam,

Bechora-yu yolg‘izginam,

Sahrodagi yalpizginam. . .

1996

 

Ибодат

 

Юртимга қут ёғдир, қодир худойим,

Халқимнинг дардига ўзинг қўй малҳам.

Дўстларим давлатманд бўлсинлар доим,

Рўзғорин тебратсин душманларим ҳам.

 

Сойим сувга, далам буғдойга тўлсин,

Уйлардан тўй, юртдан кетмасин байрам.

Дўстларим бир умр бахтиёр бўлсин,

Ғам-алам кўрмасин душманларим ҳам.

 

Муҳтожлик ўлимдан даҳшатлидир гоҳ,

Камхаржлик айлагай мардларни мулзам.

Мени ҳатто дўстга зор этма, Оллоҳ,

Менга зор бўлмасин душманларим ҳам.

 

Бус-бутун миллатим ортимда қолсин,

Доғини кўрмайин кўзларимда нам.

Кўммайин дўстимни ўртаниб, маҳзун,

Кўмсин мени дўстлар, душманларим ҳам.

 

Яхшиликдан, тангрим, инъом эт шараф,

Ёмонликдан асра кўнглимни ҳар дам.

Номимни эсласин дўстларим яшнаб,

Таънадор бўлмасин душманларим ҳам.

2000

 

 

Ibodat

 

Yurtimga qut yog‘dir, qodir xudoyim,

Xalqimning dardiga o‘zing qo‘y malham.

Do‘stlarim davlatmand bo‘lsinlar doim,

Ro‘zg‘orin tebratsin dushmanlarim ham.

 

Soyim suvga, dalam bug‘doyga to‘lsin,

Uylardan to‘y, yurtdan ketmasin bayram.

Do‘stlarim bir umr baxtiyor bo‘lsin,

G‘am-alam ko‘rmasin dushmanlarim ham.

 

Muhtojlik o‘limdan dahshatlidir goh,

Kamxarjlik aylagay mardlarni mulzam.

Meni hatto do‘stga zor etma, Olloh,

Menga zor bo‘lmasin dushmanlarim ham.

 

Bus-butun millatim ortimda qolsin,

Dog‘ini ko‘rmayin ko‘zlarimda nam.

Ko‘mmayin do‘stimni o‘rtanib, mahzun,

Ko‘msin meni do‘stlar, dushmanlarim ham.

 

Yaxshilikdan, tangrim, in’om et sharaf,

Yomonlikdan asra ko‘nglimni har dam.

Nomimni eslasin do‘stlarim yashnab,

Ta’nador bo‘lmasin dushmanlarim ham.

2000

 

Асқад оға

 

— Ҳам шоир, ҳам файласуф. . .

— Насри зўрроқ, сертаъсир. . .

— Лекин. . . далғов йилларда. . .

— Кам бундай мард муҳаррир. . .

Туравердим индамай,

Бу — кўчагир баҳс эди.

. . . Ким бўлса ҳам

                   А. МУХТОР

БУТУН  эди, ШАХС эди.

1999

 

Asqad og‘a

 

— Ham shoir, ham faylasuf. . .

— Nasri zo‘rroq, serta’sir. . .

— Lekin. . . dalg‘ov yillarda. . .

— Kam bunday mard muharrir. . .

Turaverdim indamay,

Bu — ko‘chagir bahs edi.

. . . Kim bo‘lsa ham

                   A. MUXTOR

BUTUN edi, SHAXS edi.

1999

 

Уччаноқлар

 

Сузук кўзлар кўрпамдир,

Ўтли кўзлар ўрдамдир,

Мунгли кўзлар —мачитим.

* * *

Тилак айтиб Худога,

Чақа бердим гадога. . .

Гадо менга сиғинди.

* * *

Мен ходимман, сен раҳбар. . .

Қўл оч: «Оллоҳу Акбар!» —

На мен-у, на сен Буюк.

1992

 

Uchchanoqlar

 

Suzuk ko‘zlar ko‘rpamdir,

O‘tli ko‘zlar o‘rdamdir,

Mungli ko‘zlar — machitim.

* * *

Tilak aytib Xudoga,

Chaqa berdim gadoga. . .

Gado menga sig‘indi.

* * *

Men xodimman, sen rahbar. . .

Qo‘l och: «Ollohu Akbar!» —

Na men-u, na sen Buyuk.

1992

 

 

* * *

Ер деган юпанчиқ бағирда

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

Сен қайиқ, мен қайиқ наҳрда,

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

 

Аразлар висолга рахнадир,

Ҳасадлар заҳарли қаҳвадир,

Бу дунё беш кунлик саҳнадир,

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

 

Бу даврон мангу деб адашма,

Зебу зар —сохта бир карашма,

Куйканиб шоҳсупа талашма,

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

 

Бировлар бўлай деб ягона,

Ўзгалар меҳридан бегона,

Жўр бўлиб таратсак тарона,

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

 

Лаҳзалик қўшиқмиз аслида,

Ер азал тириклар қасдида,

Устига сиғмасак, остида —

Жой етар сенга ҳам, менга ҳам.

1998

 

* * *

Yer degan yupanchiq bag‘irda

Joy yetar senga ham, menga ham.

Sen qayiq, men qayiq nahrda,

Joy yetar senga ham, menga ham.

 

Arazlar visolga raxnadir,

Hasadlar zaharli qahvadir,

Bu dunyo besh kunlik sahnadir,

Joy yetar senga ham, menga ham.

 

Bu davron mangu deb adashma,

Zebu zar — soxta bir karashma,

Kuykanib shohsupa talashma,

Joy yetar senga ham, menga ham.

 

Birovlar bo‘lay deb yagona,

O‘zgalar mehridan begona,

Jo‘r bo‘lib taratsak tarona,

Joy yetar senga ham, menga ham.

 

Lahzalik qo‘shiqmiz aslida,

Yer azal tiriklar qasdida,

Ustiga sig‘masak, ostida —

Joy yetar senga ham, menga ham.

1998

 

Тунги Тошкент

 

Ойдин тунда ўхшар Тошкент ойпошшога,

Келар олам юлдузлари томошшога.

Зарсочганда сувга Ўрда чироқлари,

Ошиқларга тўлар анҳор қирғоқлари.

 

Отабекнинг излари бор Эрам боғда,

Шивирлайди армонлари ҳар япроқда.

Еллар ҳазин куйлар ўтмиш афсонасин —

Тош қалъанинг ўн икки хил дарвозасин.

 

Йиллар ўтар, бу онлар ҳам тарих бўлгай,

Зебо тунлар такрор-такрор таъриф бўлгай.

Фаришталар ёғдириб бор илҳомларин,

Безантиргай балки Тошкент оқшомларин.

 

Ойдин тунда ўхшар Тошкент ойпошшога. . .

1998

 

Tungi Toshkent

 

Oydin tunda o‘xshar Toshkent oyposhshoga,

Kelar olam yulduzlari tomoshshoga.

Zar sochganda suvga O‘rda chiroqlari,

Oshiqlarga to‘lar anhor qirg‘oqlari.

 

Otabekning izlari bor Eram bog‘da,

Shivirlaydi armonlari har yaproqda.

Yellar hazin kuylar o‘tmish afsonasin —

Tosh qal’aning o‘n ikki xil darvozasin.

 

Yillar o‘tar, bu onlar ham tarix bo‘lgay,

Zebo tunlar takror-takror ta’rif bo‘lgay.

Farishtalar yog‘dirib bor ilhomlarin,

Bezantirgay balki Toshkent oqshomlarin.

 

Oydin tunda o‘xshar Toshkent oyposhshoga. . .

1998

 

 

Тоғай Мурод

 

Бу олам хўрловчи,

Бу олам зўрловчи,

Бу олам ғазабли —

Ҳордиққа зориққан,

Улоқдан толиққан

Самандек асабий.

 

Бу олам беҳаё,

Бу олам бедаво,

Бу олам умидсиз —

Иғвогар сўтакдек,

Аёлфеъл эркакдек

Муттаҳам, субутсиз.

 

Бу олам фитнакор,

Бу олам танбозор,

Бу олам қароқчи —

Амалдор сўзидек,

Ғарларнинг кўзидек

Ҳийлагар, алдоқчи.

 

Бу олам бефаҳм,

Бу олам бераҳм,

Бу олам кир, бадбўй —

Шайтоннинг шотири,

Истеъдод қотили,

Ҳасадчи, ғаразгўй. . .

 

Шошма сал, о ажал,

Бу олам чўҳ гўзал,

Бу олам мулойим. . .

Кечирдим ҳаммани,

Кечир мен бандани,

Худойим. . .

2003

 

 

 

 

 

Tog‘ay Murod

 

Bu olam xo‘rlovchi,

Bu olam zo‘rlovchi,

Bu olam g‘azabli —

Hordiqqa zoriqqan,

Uloqdan toliqqan

Samandek asabiy.

 

Bu olam behayo,

Bu olam bedavo,

Bu olam umidsiz —

Ig‘vogar so‘takdek,

Ayolfe’l erkakdek

Muttaham, subutsiz.

 

Bu olam fitnakor,

Bu olam tanbozor,

Bu olam qaroqchi —

Amaldor so‘zidek,

G‘arlarning ko‘zidek

Hiylagar, aldoqchi.

 

Bu olam befahm,

Bu olam berahm,

Bu olam kir, badbo‘y —

Shaytonning shotiri,

Iste’dod qotili,

Hasadchi, g‘arazgo‘y. . .

 

Shoshma sal, o ajal,

Bu olam cho‘h go‘zal,

Bu olam muloyim. . .

Kechirdim hammani,

Kechir men bandani,

Xudoyim. . .

2003

 

 

 

 

 

Игнабарг шеърлар

 

Яна ўқинг менбоп ҳадисдан!

* * *

Қўй камтар. . . ва осон сўйишар.

* * *

Висол асли зиндон эшиги.

* * *

Сен мақташга мажбурсан мени!!!

* * *

Сотилди. . . ўз халқин асраш-чун.

* * *

Илҳом —турма туғруқхонаси.

* * *

Илон?! Қўрқма, Гуля, бу —тасбеҳ. . .

* * *

— Элга беринг. . . тўйимдан ортса.

* * *

Милтиқ нега ўзини отди?

* * *

— Ҳайф сенларга севгим ва ўзим!

* * *

Кечиктирди ўлимин яна.

* * *

Фарзандим бор. . . Уйланмаганман. . .

* * *

— Она. . . она. . . Жуда таниш ном. . .

* * *

Шоир, жарнинг ёқасида юр!

* * *

Қилинганман Сабрга сургун.

1995

 

Ignabarg she’rlar

 

Yana o‘qing menbop hadisdan!

* * *

Qo‘y kamtar. . . va oson so‘yishar.

* * *

Visol asli zindon eshigi.

* * *

Sen maqtashga majbursan meni!!!

* * *

Sotildi. . .  o‘z xalqin asrash-chun.

* * *

Ilhom — turma tug‘ruqxonasi.

* * *

Ilon?! Qo‘rqma, Gulya, bu — tasbeh. . .

* * *

— Elga bering. . . to‘yimdan ortsa.

* * *

Miltiq nega o‘zini otdi?

* * *

— Hayf senlarga sevgim va o‘zim!

* * *

Kechiktirdi o‘limin yana.

* * *

Farzandim bor. . . Uylanmaganman. . .

* * *

— Ona. . . ona. . . Juda tanish nom. . .

* * *

Shoir, jarning yoqasida yur!

* * *

Qilinganman Sabrga surgun.

1995

 

* * *

Эсам ночор, молу дунё қўнар қўлга,

Кетса ёрим, бўлак Лайло қўнар қўлга,

Ўтар қайғу, нашъу намо қўнар қўлга,

Соғ бўлса бас тану жоним,

Тангрижоним.

 

Умрим бўйи ширин-аччиқ ичиб ўтдим,

Сувда ёндим, ўт ичиндан ўчиб ўтдим,

Неча ўқлар орасиндан учиб ўтдим,

Соғ бўлса бас тану жоним,

Тангрижоним.

 

Кўнглимга не солсанг шуни зикр қилгум,

Ҳар сўзингни дилда юз минг фикр қилгум,

Хоҳ қувонч, хоҳ алам бергил, шукур қилгум,

Соғ бўлса бас тану жоним,

Тангрижоним.

 

Бир менгамас, бахтни аввал кўпга бергил,

Бойлигимни яхши аъмол — хўбга бергил,

Гуллаш саодатин ҳатто чўпга бергил,

Соғ бўлса бас тану жоним,

Тангрижоним.

2000

 

* * *

Esam nochor, mol-u dunyo qo‘nar qo‘lga,

Ketsa yorim, bo‘lak Laylo qo‘nar qo‘lga,

O‘tar qayg‘u, nash’u namo qo‘nar qo‘lga,

Sog‘ bo‘lsa bas tan-u jonim,

Tangrijonim.

 

Umrim bo‘yi shirin-achchiq ichib o‘tdim,

Suvda yondim, o‘t ichindan o‘chib o‘tdim,

Necha o‘qlar orasindan uchib o‘tdim,

Sog‘ bo‘lsa bas tan-u jonim,

Tangrijonim.

 

Ko‘nglimga ne solsang shuni zikr qilgum,

Har so‘zingni dilda yuz ming fikr qilgum,

Xoh quvonch, xoh alam bergil, shukur qilgum,

Sog‘ bo‘lsa bas tan-u jonim,

Tangrijonim.

 

Bir mengamas, baxtni avval ko‘pga bergil,

Boyligimni yaxshi a’mol — xo‘bga bergil,

Gullash saodatin hatto cho‘pga bergil,

Sog‘ bo‘lsa bas tan-u jonim,

Tangrijonim.

2000

 

Руҳлар

 

Ҳеч Муҳаммад Юсуфга

Тинчлик бермас ўй-хаёл.

Неча вақтки

Бошида —

Айланади бир савол. . .

 

Кўриб Аъзам Ўктамни,

Қучоқлашди, ўпишди.

Сўнг сўради:

— Ошнажон,

Мени. . . қайга кўмишди?

2006

 

Ruhlar

Hech Muhammad Yusufga

Tinchlik bermas o‘y-xayol.

Necha vaqtki

Boshida —

Aylanadi bir savol. . .

 

Ko‘rib A’zam O‘ktamni,

Quchoqlashdi, o‘pishdi.

So‘ng so‘radi:

— Oshnajon,

Meni. . . qayga ko‘mishdi?

2006

 

64 катакли дунё

 

                   Шахмат бўйича 17-жаҳон чемпиони

          Рустам Қосимжоновга.

 

Қўмондонсан!

Қўл остингда —

Ўн олтилик хил лашкар.

Ажаббоки, бу қўшинда

Шоҳ ҳам сенга бир аскар.

 

Ҳал қиласан битта ўзинг

Қачон қандай юрмоқни.

Қайга тузоқ қўймоқни-ю,

Қайда қурбон бермоқни.

 

Масъулликнинг юки эзар

Вужудингни ҳар лаҳза.

Бир пиёда ўринсиз гар

Нобуд бўлса, бу — аза.

 

Бой берсанг гоҳ ўксинма лек,

Лашкар бўлмас бехатар.

Ўзбек ерин дуосин ол,

Келгуси гал қуч зафар.

 

Пирлик қилган бу ер минглаб

Шоир, олим, султонга:

Навоийга, Улуғбекка,

Даҳо Соҳибқиронга.

 

Тож йўли — оқ-қора катак,

Бунда Тўнга сурган от.

Бобур шоҳмот юртида ҳам

Жанг филларин қилган мот. . .

 

Бироқ Турон кўрган эмас

Сендек ажиб ўғлонни.

Ўн олтита аскар билан

Олдинг бутун жаҳонни.

2004

 

64 katakli dunyo

 

                   Shaxmat bo‘yicha 17-jahon chempioni

          Rustam Qosimjonovga.

 

Qo‘mondonsan!

Qo‘l ostingda —

O‘n oltilik xil lashkar.

Ajabboki, bu qo‘shinda

Shoh ham senga bir askar.

 

Hal qilasan bitta o‘zing

Qachon qanday yurmoqni.

Qayga tuzoq qo‘ymoqni-yu,

Qayda qurbon bermoqni.

 

Mas’ullikning yuki ezar

Vujudingni har lahza.

Bir piyoda o‘rinsiz gar

Nobud bo‘lsa, bu — aza.

 

Boy bersang goh o‘ksinma lek,

Lashkar bo‘lmas bexatar.

O‘zbek yerin duosin ol,

Kelgusi gal quch zafar.

 

Pirlik qilgan bu yer minglab

Shoir, olim, sultonga:

Navoiyga, Ulug‘bekka,

Daho Sohibqironga.

 

Toj yo‘li — oq-qora katak,

Bunda To‘nga surgan ot.

Bobur shohmot yurtida ham

Jang fillarin qilgan mot. . .

 

Biroq Turon ko‘rgan emas

Sendek ajib o‘g‘lonni.

O‘n oltita askar bilan

Olding butun jahonni.

2004

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Бир ватан қурсак аҳил жаннат қолар биздан кейин,

Ноиноқ бўлсак агар иллат қолар биздан кейин.

 

Энг улуғ мақсад ила қудрат бўлолсак энг йирик,

Ақлимизга ҳаммада ҳайрат қолар биздан кейин.

 

Меҳнату илму ҳунар кашфу камолот асли бахт,

Шунга ғайратайласак ибрат қолар биздан кейин.

 

Олам аҳлин барчасин иззат этолсак — неки ирқ,

Ўзгада бу ўлкага ҳурмат қолар биздан кейин.

 

Асрабон тинчликда юртни айласак бу элни бой,

Хамсаю достон, мақом —санъат қолар биздан кейин.

 

Тоза қондан тоза фарзандлар ўнар, э шоиро,

Тоза бўлсак тоза бир миллат қолар биздан кейин.

2002

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

 

Bir vatan qursak ahil jannat qolar bizdan keyin,

Noinoq bo‘lsak agar illat qolar bizdan keyin.

 

Eng ulug‘ maqsad ila qudrat bo‘lolsak eng yirik,

Aqlimizga hammada hayrat qolar bizdan keyin.

 

Mehnat-u ilm-u hunar kashf-u kamolot asli baxt,

Shunga g‘ayrat aylasak ibrat qolar bizdan keyin.

 

Olam ahlin barchasin izzat etolsak — neki irq,

O‘zgada bu o‘lkaga hurmat qolar bizdan keyin.

 

Asrabon tinchlikda yurtni aylasak bu elni boy,

Xamsa-yu doston, maqom — san’at qolar bizdan keyin.

 

Toza qondan toza farzandlar o‘nar, e shoiro,

Toza bo‘lsak toza bir millat qolar bizdan keyin.

2002

* * *

Мачитда йўқлигим «осий» тамғали хат бўлолмас,

Вале ҳолим на болам, на ётга ибрат бўлолмас.

 

Кимлигимни эгам билгай — бир эгам, одил эгам,

Банда ҳукми чин жазо ё чин шафоат бўлолмас.

 

Гар Худо шафқатин рамзин изласанг ер сатҳидан,

Ота-онангдан бўлак зот рамзи шафқат бўлолмас.

 

Ким чақолса олам илмин мағзини, у англагай —

Маъниси қирқ ҳадис бўлмас, битта оят бўлолмас.

 

Барча банда ўнди-ўсди баҳр олиб Ҳақ нуридан,

Барча банда Ҳаққа лек бир зум ҳимоят бўлолмас.

 

Билмадим юз кунми юз ой қолди умрим муддати,

Тангри — боқий, юз аср ҳам унга муддат бўлолмас.

 

Қулаҳмадни ўқиб, тинглаб илоҳий қуш ноласин,

Билдим охир — мингта шеърим унга бир пат бўлолмас.

2000

* * *

Machitda yo‘qligim «osiy» tamg‘ali xat bo‘lolmas,

Vale holim na bolam, na yotga ibrat bo‘lolmas.

 

Kimligimni egam bilgay — bir egam, odil egam,

Banda hukmi chin jazo yo chin shafoat bo‘lolmas.

 

Gar Xudo shafqatin ramzin izlasang yer sathidan,

Ota-onangdan bo‘lak zot ramzi shafqat bo‘lolmas.

 

Kim chaqolsa olam ilmin mag‘zini, u anglagay —

Ma’nisi qirq hadis bo‘lmas, bitta oyat bo‘lolmas.

 

Barcha banda o‘ndi-o‘sdi bahr olib Haq nuridan,

Barcha banda Haqqa lek bir zum himoyat bo‘lolmas.

 

Bilmadim yuz kunmi yuz oy qoldi umrim muddati,

Tangri — boqiy, yuz asr ham unga muddat bo‘lolmas.

 

Qulahmadni o‘qib, tinglab ilohiy qush nolasin,

Bildim oxir — mingta she’rim unga bir pat bo‘lolmas.

2000

 

Шоирнинг хотини

Таништирган чоғда, одатга кўра,

Қистиришар мансаб ёки зотини.

Уни таништириб, дерлар:

— Манзура. . .

Шавкат Раҳмоннинг хотини!

 

Бағрига ёйилар фахртаъм ҳузур,

Гарчи

Тирноқ қадар келар ёш тўлиб.

Янги танишига боқар у мағрур,

Эркаги бор уйнинг бекаси бўлиб.

 

То эри эркакдек яшаган экан,

Аёлга бу бахтдир,

Мансаб, мол-дунё. . .

Лек «фалон хонимнинг эри шу» деган —

Довруғдан эркакни асрасин худо.

2000

 

Shoirning xotini

 

Tanishtirgan chog‘da, odatga ko‘ra,

Qistirishar mansab yoki zotini.

Uni tanishtirib, derlar:

— Manzura. . .

Shavkat Rahmonning xotini!

 

Bag‘riga yoyilar faxrta’m huzur,

Garchi

Tirnoq qadar kelar yosh to‘lib.

Yangi tanishiga boqar u mag‘rur,

Erkagi bor uyning bekasi bo‘lib.

 

To eri erkakdek yashagan ekan,

Ayolga bu baxtdir,

Mansab, mol-dunyo. . .

Lek «falon xonimning eri shu» degan —

Dovrug‘dan erkakni asrasin xudo.

2000

 

Ёрилаётган девор

 

Ўз ташвишим — теграмда қўрғон,

Ташқарига боқдим ёриқдан.

Май тутган қўл балқди ногаҳон:

— Ол!

Бу — уканг Акрам сариқдан!

 

— Ташлаганман!

Сен ҳам ипни уз!

Қилма, иним, ўзингни хароб. . .

Бурушган қўл титради туйқус,

Кўзёшлардек сачради шароб.

 

. . . Сескандим-у,

Йиғдим ҳушимни:

«Қуриб кетсин буларнинг бари!»

Ташлаб орзум, уйим, ишимни,

Учгим келди қишлоғим сари.

 

Қарияпмиз. . .

Мен ҳам. . . укам ҳам. . .

2003

 

Yorilayotgan devor

 

O‘z tashvishim — tegramda qo‘rg‘on,

Tashqariga boqdim yoriqdan.

May tutgan qo‘l balqdi nogahon:

— Ol!

Bu — ukang Akram sariqdan!

 

— Tashlaganman!

Sen ham ipni uz!

Qilma, inim, o‘zingni xarob. . .

Burushgan qo‘l titradi tuyqus,

Ko‘zyoshlardek sachradi sharob.

 

. . . Seskandim-u,

Yig‘dim hushimni:

«Qurib ketsin bularning bari!»

Tashlab orzum, uyim, ishimni,

Uchgim keldi qishlog‘im sari.

 

Qariyapmiz. . .

Men ham. . . ukam ham. . .

2003

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Муддаолар ичра олий муддаодир яхшилик,

Энг гўзалдир, энг шириндир, бебаҳодир яхшилик.

 

Яхши инсонлар туфайли балки бу олам омон,

Насли инсондир агар, унга раводир яхшилик. 

 

Яхши аъмолдин насиба бор ўлур яшнаб гиёҳ,

Танга гўё тоза сув, тоза ҳаводир яхшилик.

 

Ҳар ёмонлик кони кулфат, ҳар ёмонлик минг хато,

Қанча қилма безиёну бехатодир яхшилик.

 

Гар ёмонликда намоён бўлса шайтон сурати,

Пок илоҳий неъмату рамзи Худодир яхшилик.

 

Яхшиликдан тамаю миннат йироқдир, бўлса чин,

Таъна бирла келса аммо норасодир яхшилик.

 

Яхшилик қил, шоиро, гар у ёмонлик қилса ҳам,

Ки ёмонлик қилган одамга жазодир яхшилик.

2002

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

 

Muddaolar ichra oliy muddaodir yaxshilik,

Eng go‘zaldir, eng shirindir, bebahodir yaxshilik.

 

Yaxshi insonlar tufayli balki bu olam omon,

Nasli insondir agar, unga ravodir yaxshilik.

 

Yaxshi a’moldin nasiba bor o‘lur yashnab giyoh,

Tanga go‘yo toza suv, toza havodir yaxshilik.

 

Har yomonlik koni kulfat, har yomonlik ming xato,

Qancha qilma beziyon-u bexatodir yaxshilik.

 

Gar yomonlikda namoyon bo‘lsa shayton surati,

Pok ilohiy ne’mat-u ramzi Xudodir yaxshilik.

 

Yaxshilikdan tama-yu minnat yiroqdir, bo‘lsa chin,

Ta’na birla kelsa ammo norasodir yaxshilik.

 

Yaxshilik qil, shoiro, gar u yomonlik qilsa ham,

Ki yomonlik qilgan odamga jazodir yaxshilik.

2002

* * *

Тангри ёринг бўлса йўқни бор қилар бирдамас-бирда,

Келса қаҳри шоҳни ҳам у хор қилар бирдамас-бирда.

 

Берса неъмат, қадрини билмайин топтаб ўтар эрсанг,

Сой бўйинда қатра сувга зор қилар бирдамас-бирда.

 

Яхши мақсад бирла олсанг қўлингда тош бўлур тилло,

Чакки хулқингни ўзингга дор қилар бирдамас-бирда.

 

Талаб бечорани, фарзандларин ризқига чанг урсанг,

Ўз болангни ўз бошингга мор қилар бирдамас-бирда.

 

Чайлада гар шукур қилсанг бўлур кошонадин кенгроқ,

Ношукурга буюк қасрин тор қилар бирдамас-бирда.

 

Ўтди не-не анбиёлар тангрининг айтганин сўйлаб,

Бу ўгитлар сенга, шоир, кор қилар бирдамас-бирда.

2003

 

* * *

Tangri yoring bo‘lsa yo‘qni bor qilar birdamas-birda,

Kelsa qahri shohni ham u xor qilar birdamas-birda.

 

Bersa ne’mat, qadrini bilmayin toptab o‘tar ersang,

Soy bo‘yinda qatra suvga zor qilar birdamas-birda.

 

Yaxshi maqsad birla olsang qo‘lingda tosh bo‘lur tillo,

Chakki хulqingni o‘zingga dor qilar birdamas-birda.

 

Talab bechorani, farzandlarin rizqiga chang ursang,

O‘z bolangni o‘z boshingga mor qilar birdamas-birda.

 

Chaylada gar shukur qilsang bo‘lur koshonadin kengroq,

Noshukurga buyuk qasrin tor qilar birdamas-birda.

 

O‘tdi ne-ne anbiyolar тangrining aytganin so‘ylab,

Bu o‘gitlar senga, shoir, kor qilar birdamas-birda.

2003

 

Иккинчи шилқимлик даври

 

Ёшликда жа-а шилқим бўлганмиз,

Сочларни ёғ суртиб тарардик.

Гоҳ ҳуштак чалардик қизларга,

Гоҳи жим тикили-и-б қарардик.

 

Эҳ, бугун ўша гож тенгдошлар

Сочига оқ тушган эркакдир.

Уларнинг ва менинг ёшлигим

Ўзимиз тўқиган эртакдир.  

 

Дўстларим! Қизларга термилсам,

Деманг: «Ишқ дарди кў-ў-п юқумли».

Биринчи шилқимлик тугаган,

Буниси — иккинчи шилқимлик.

 

Бир сирни айтайин, эшитсин —

Ким эллик ёшдан сал наридир.

Элликдан кейинги умримиз

«Иккинчи шилқимлик даври»дир.

 

Ёшимга ярашмас мажнунлик,

Худодан мен тўзим сўрайман.

Ўғлимга мос келин ахтариб,

Қизларга тикили-и-б қарайман.

1994

 

 

Ikkinchi shilqimlik davri

 

Yoshlikda ja-a shilqim bo‘lganmiz,

Sochlarni yog‘ surtib tarardik.

Goh hushtak chalardik qizlarga,

Gohi jim tikili-i-b qarardik.

 

Eh, bugun o‘sha goj tengdoshlar

Sochiga oq tushgan erkakdir.

Ularning va mening yoshligim

O‘zimiz to‘qigan ertakdir.

 

Do‘stlarim! Qizlarga termilsam,

Demang: «Ishq dardi ko‘-o‘-p yuqumli».

Birinchi shilqimlik tugagan,

Bunisi — ikkinchi shilqimlik.

 

Bir sirni aytayin, eshitsin —

Kim ellik yoshdan sal naridir.

Ellikdan keyingi umrimiz

«Ikkinchi shilqimlik davri»dir.

 

Yoshimga yarashmas majnunlik,

Xudodan men to‘zim so‘rayman.

O‘g‘limga mos kelin axtarib,

Qizlarga tikili-i-b qarayman.

1994

 

Душмантопар

 

Элга ёв Дев бор эди тайин,

Дев билан Хол олишаверди.

Гаплар отиб

Олишган сайин,

Унга қойил қолишаверди.

 

Дев ғижиниб, пеш қилса кучин,

Чимдимоқдан вақтинча тўхтаб,

Унинг ҳоврин босмоқлик учун

Силаб қур-қур

Аврарди мақтаб.

 

Ўз-ўзидан бир кун ўша Дев —

Ўлди,

Учраб руҳий касалга.

Бунда Холнинг хизмати бор, деб,

Кўтардилар уни амалга.

 

Ўтаверди кунлар ва ойлар,

Хол атрофга боқар,

Атроф — жим.

Жовдираб эл оғзини пойлар,

Таажжуб, уни гапирмас ҳеч ким.

 

Авом энди парвосиз ўтар,

Бу ҳол унинг ич-ичин эзди.

Ўзи ҳақда

Бошқа бир лапар

Яратмоқлик шартлигин сезди.

 

Ичаверди аламдан тинсиз,

Хаёли минг кавакка чопди.

Ўйлаб-ўйлаб юз кеча-кундуз,

Охири

Энг «тўғри йўл» топди:

 

«Биламан, халқ севади мени,

Ҳа, севади! Севиши керак!

Сўзсиз, кимдир ёқтирмас буни,

У — ҳасадчи,

Ёвим —шу, демак.

 

Қизиқ!

Ўша уйинг куйгур ким?

Бу масала ҳозирча жумбоқ. . . »

Хол аланглар, ўтар ҳамма дим,

Биров унга олаймас мутлоқ.

 

«Ҳасадгўйсан барибир баринг!» —

Деб, Хол «уруғ» эка бошлади.

Танлаб-танлаб,

Номдор-номдорнинг

Жиғига кўп тега бошлади.

 

Олдин уни авайлашди сал,

Не бўлса ҳам —собиқ қаҳрамон!

Сурлик ҳаддан ошган чоқ тугал,

Қайнади лек

Кимлардадир қон.

 

Шаддодроғи ёғдирди қаҳрин,

Босиқроғи ўқрайиб қўйди.

Бундан Холнинг

Очилди баҳри,

Бундан ажиб бир ҳузур туйди.

 

Ишга солди ўнлаб шотирин,

Мишмишларга

Тўлди тўрт томон:

«Қийнашмоқда халқнинг ботирин!

Ҳасадчилар чиқди беомон!!!»

 

Дам Хол ўзи

Сохта тутоқиб,

Катталарга қилар қўнғироқ:

— Ғанимларим этмоқда таъқиб,

Чалғитишар ишдан, иш —чатоқ. . .

 

Титроқ солиб

Чўнг йиғинларга,

Қарғар номсиз ҳасадгўйларни.

Йўқ душманга қарши минбарга

Айлантирар ҳатто тўйларни.

 

Энди уқмас

Элнинг арз-додин,

«Дард»ин элга сочар жийдадай.

Ялаб ётиб амалнинг тотин,

Ўзин йўяр жабрдийдага.

 

Шаъннинг эмас,

Шоннинг куйида

Қуруққа от чоптирар ғиз-ғиз.

Дўст қидириш келмас ўйига,

Янги-янги ёв излар ҳануз.

2006

 

Dushmantopar

 

Elga yov Dev bor edi tayin,

Dev bilan Xol olishaverdi.

Gaplar otib

Olishgan sayin,

Unga qoyil qolishaverdi.

 

Dev g‘ijinib, pesh qilsa kuchin,

Chimdimoqdan vaqtincha to‘xtab,

Uning hovrin bosmoqlik uchun

Silab qur-qur

Avrardi maqtab.

 

O‘z-o‘zidan bir kun o‘sha Dev —

O‘ldi,

Uchrab ruhiy kasalga.

Bunda Xolning xizmati bor, deb,

Ko‘tardilar uni amalga.

 

O‘taverdi kunlar va oylar,

Xol atrofga boqar,

Atrof — jim.

Jovdirab el og‘zini poylar,

Taajjub, uni gapirmas hech kim.

 

Avom endi parvosiz o‘tar,

Bu hol uning ich-ichin ezdi.

O‘zi haqda

Boshqa bir lapar

Yaratmoqlik shartligin sezdi.

 

Ichaverdi alamdan tinsiz,

Xayoli ming kavakka chopdi.

O‘ylab-o‘ylab yuz kecha-kunduz,

Oxiri

Eng «to‘g‘ri yo‘l» topdi:

 

«Bilaman, xalq sevadi meni,

Ha, sevadi! Sevishi kerak!

So‘zsiz, kimdir yoqtirmas buni,

U — hasadchi,

Yovim — shu, demak.

 

Qiziq!

O‘sha uying kuygur kim?

Bu masala hozircha jumboq. . . »

Xol alanglar, o‘tar hamma dim,

Birov unga olaymas mutloq.

 

«Hasadgo‘ysan baribir baring!» —

Deb, Xol «urug‘» eka boshladi.

Tanlab-tanlab,

Nomdor-nomdorning

Jig‘iga ko‘p tega boshladi.

 

Oldin uni avaylashdi sal,

Ne bo‘lsa ham — sobiq qahramon!

Surlik haddan oshgan choq tugal,

Qaynadi lek

Kimlardadir qon.

 

Shaddodrog‘i yog‘dirdi qahrin,

Bosiqrog‘i o‘qrayib qo‘ydi.

Bundan Xolning

Ochildi bahri,

Bundan ajib bir huzur tuydi.

 

Ishga soldi o‘nlab shotirin,

Mishmishlarga

To‘ldi to‘rt tomon:

«Qiynashmoqda xalqning botirin!

Hasadchilar chiqdi beomon!!!»

 

Dam Xol o‘zi

Soxta tutoqib,

Kattalarga qilar qo‘ng‘iroq:

— G‘animlarim etmoqda ta’qib,

Chalg‘itishar ishdan, ish — chatoq. . .

 

Titroq solib

Cho‘ng yig‘inlarga,

Qarg‘ar nomsiz hasadgo‘ylarni.

Yo‘q dushmanga qarshi minbarga

Aylantirar hatto to‘ylarni.

 

Endi uqmas

Elning arz-dodin,

«Dard»in elga sochar jiydaday.

Yalab yotib amalning totin,

O‘zin yo‘yar jabrdiydaga.

 

Sha’nning emas,

Shonning kuyida

Quruqqa ot choptirar g‘iz-g‘iz.

Do‘st qidirish kelmas o‘yiga,

Yangi-yangi yov izlar hanuz.

2006

 

Бу кўчалар

 

                   Ошнам Анор Назаровга

 

Кундузми ё тун-кечалар,

Чорлар бизни бу кўчалар.

Босган изинг — бир сония,

Гўё умринг тез ўлчанар.

 

Юрдик орзу бор кўчада,

Кенг кўчаю тор кўчада.

Болалигу ёшлигимиз

Ўйнар ҳамон ҳар кўчада.

 

Жамланди гоҳ ёронимиз,

Келмади гоҳ жононимиз.

Шодлигимиз бу кўчада,

У кўчада армонимиз.

 

Носоз кўча, соз кўчалар,

Таваккалга мос кўчалар.

Тирик юрмоқ илмин берди

Бизга бу устоз кўчалар.

 

Қайга элтар бу кўчалар?

Қайга етар бу кўчалар?

Қайси тақдир оғушига

Бошлаб кетар бу кўчалар?. .

2005

 

Bu ko‘chalar

                   Oshnam Anor Nazarovga

 

Kunduzmi yo tun-kechalar,

Chorlar bizni bu ko‘chalar.

Bosgan izing — bir soniya,

Go‘yo umring tez o‘lchanar.

 

Yurdik orzu bor ko‘chada,

Keng ko‘cha-yu tor ko‘chada.

Bolalig-u yoshligimiz

O‘ynar hamon har ko‘chada.

 

Jamlandi goh yoronimiz,

Kelmadi goh jononimiz.

Shodligimiz bu ko‘chada,

U ko‘chada armonimiz.

 

Nosoz ko‘cha, soz ko‘chalar,

Tavakkalga mos ko‘chalar.

Tirik yurmoq ilmin berdi

Bizga bu ustoz ko‘chalar.

 

Qayga eltar bu ko‘chalar?

Qayga yetar bu ko‘chalar?

Qaysi taqdir og‘ushiga

Boshlab ketar bu ko‘chalar?. .

2005

 

Ёш қўшиқчи

 

Дил зоридан садо бўлиб яралгансан,

Ёш жонимга жафо бўлиб яралгансан.

Ёнишимдан таралгувчи хонишимга

Аламли бир наво бўлиб яралгансан.

 

Жафо бўлма, дардларимга даво бўлгил,

Бағримда гул, боғларимда сабо бўлгил,

Толеимга келиб қўнган хумо бўлгил,

Нечун бошга бало бўлиб яралгансан?

 

Узоқ тунлар самога сиғмас оҳларим,

Самодаги ой-юлдузлар — гувоҳларим,

Бир бандаман, кўп бўлса гар гуноҳларим,

Гуноҳимга жазо бўлиб яралгансан.

 

Соғинганда кўзларимга ашким келар,

Уммон бўлиб, сен томонга тошгим келар,

Кўрмаганим — йўқ йигитга рашким келар,

Билмам, кимга раво бўлиб яралгансан. . .

2003

 

Yosh qo‘shiqchi

Dil zoridan sado bo‘lib yaralgansan,

Yosh jonimga jafo bo‘lib yaralgansan.

Yonishimdan taralguvchi xonishimga

Alamli bir navo bo‘lib yaralgansan.

 

Jafo bo‘lma, dardlarimga davo bo‘lgil,

Bag‘rimda gul, bog‘larimda sabo bo‘lgil,

Toleyimga kelib qo‘ngan xumo bo‘lgil,

Nechun boshga balo bo‘lib yaralgansan?

 

Uzoq tunlar samoga sig‘mas ohlarim,

Samodagi oy-yulduzlar — guvohlarim,

Bir bandaman, ko‘p bo‘lsa gar gunohlarim,

Gunohimga jazo bo‘lib yaralgansan.

 

Sog‘inganda ko‘zlarimga ashkim kelar,

Ummon bo‘lib, sen tomonga toshgim kelar,

Ko‘rmaganim — yo‘q yigitga rashkim kelar,

Bilmam, kimga ravo bo‘lib yaralgansan. . .

2003

 

Сирдарё сулуви

 

Сирдарёнинг ул юзида уйларингиз,

Оқаришиб кўринади бўйларингиз.

Кўйлагингиз этаклари ҳилпилласа,

Елпингани келар қўзи-қўйларингиз.

 

Сирдарёнинг ул юзида уйларингиз,

Оқаришиб кўринади бўйларингиз.

Гоҳи эҳсон улашгандек йўқсилларга

Бизниям бир йўқлаб қўйсин ўйларингиз.

 

Сирдарёнинг ул юзида уйларингиз,

Оқаришиб кўринади бўйларингиз. . .

Оқаришиб кўринмаса бўйларингиз,

Жоним, унда қуллуқ бўлсин тўйларингиз.

2003

 

Sirdaryo suluvi

 

Sirdaryoning ul yuzida uylaringiz,

Oqarishib ko‘rinadi bo‘ylaringiz.

Ko‘ylagingiz etaklari hilpillasa,

Yelpingani kelar qo‘zi-qo‘ylaringiz.

 

Sirdaryoning ul yuzida uylaringiz,

Oqarishib ko‘rinadi bo‘ylaringiz.

Gohi ehson ulashgandek yo‘qsillarga

Bizniyam bir yo‘qlab qo‘ysin o‘ylaringiz.

 

Sirdaryoning ul yuzida uylaringiz,

Oqarishib ko‘rinadi bo‘ylaringiz. . .

Oqarishib ko‘rinmasa bo‘ylaringiz,

Jonim, unda qulluq bo‘lsin to‘ylaringiz.

2003

 

Соч оқарганда. . .

 

Қўмсайман гоҳ бари-барини:

Арақ тўла коса қаърини,

Косагулнинг маҳоратин ҳам,

Маст ошнамнинг ҳақоратин ҳам.

 

Қўмсайман гоҳ ҳамма нарсани:

Бева аёл очган дарчани,

Билиб, қўрқмай қилмоқни хато. . .

Хотинимнинг жанжалин ҳатто.

2003

 

Soch oqarganda. . .

 

Qo‘msayman goh bari-barini:

Araq to‘la kosa qa’rini,

Kosagulning mahoratin ham,

Mast oshnamning haqoratin ham.

 

Qo‘msayman goh hamma narsani:

Beva ayol ochgan darchani,

Bilib, qo‘rqmay qilmoqni xato. . .

Xotinimning janjalin hatto.

2003

 

Қадим анъана

 

Вов-вов,

Вап-вап. . .

Шу тахлит —

Тинмай улиб кўппаклар,

Боласига тун бўйи

Сўйлаб чиқар эртаклар.

2003

 

Qadim an’ana

 

Vov-vov,

Vap-vap. . .

Shu taxlit —

Tinmay ulib ko‘ppaklar,

Bolasiga tun bo‘yi

So‘ylab chiqar ertaklar.

2003

 

Қалб табобати

               Дорисиз табобат тарғиботчиси

          Абдукарим Усмонхўжаевга

 

Китобингиз ичра жамулжам

Минг бир дардга дорисиз даво.

Гапингизча, энг тўкис малҳам

Тан-руҳдаги поклик, соф ҳаво.

 

Текин табиб эрур сув, қуёш,

Эт чиниқса, Сино шарт эмас.

Соғ юриш-чун, компютерфеъл бош —

«Мен соғман!» деб дастурланса бас.

 

Кўнгилни онг этолса бардам,

Яхши бўлса инсон нияти,

Енгар юрак ярасини ҳам

Унинг ички имконияти.

 

Яна албат фарқламоқ даркор

Мол ва одам, овқат ва емни. . .

Бўлмасам-да гарчи шифокор,

Бу китобга қўшай бир эмни.

 

Дўст далдаси ҳаётбахш азал,

Дард қўзувчи асли ғанимдир.

Ғашга тегмай юрса лоақал,

Шу ғаним ҳам Луқмон ҳакимдир.

2005

 

 

 

Qalb tabobati

 

                   Dorisiz tabobat targ‘ibotchisi

          Abdukarim Usmonxo‘jayevga

 

Kitobingiz ichra jamuljam

Ming bir dardga dorisiz davo.

Gapingizcha, eng to‘kis malham

Tan-ruhdagi poklik, sof havo.

 

Tekin tabib erur suv, quyosh,

Et chiniqsa, Sino shart emas.

Sog‘ yurish-chun, kompyuterfe’l bosh —

«Men sog‘man!» deb dasturlansa bas.

 

Ko‘ngilni ong etolsa bardam,

Yaxshi bo‘lsa inson niyati,

Yengar yurak yarasini ham

Uning ichki imkoniyati.

 

Yana albat farqlamoq darkor

Mol va odam, ovqat va yemni. . .

Bo‘lmasam-da garchi shifokor,

Bu kitobga qo‘shay bir emni.

 

Do‘st daldasi hayotbaxsh azal,

Dard qo‘zuvchi asli g‘animdir.

G‘ashga tegmay yursa loaqal,

Shu g‘anim ham Luqmon hakimdir.

2005

 

* * *

Бу оламда олдингдаги ош омонат,

Бино қўйган қасрингдаги тош омонат,

Шодлигу кўзёш омонат, бош омонат,

Яхшилик ўлмагай, дўстлик ўлим билмас.

 

Ёмонлик даштида ёвлик ўнар доим,

Ки айрилса ўчоқдан қўр, сўнар доим,

Ўт ва шам бирлашиб нурга дўнар доим,

Яхшилик ўлмагай, дўстлик ўлим билмас.

 

Қаро мақсад юқса, тоза дилни бузгай,

Ноаҳиллик солар юртга, элни бузгай,

Етаклар чоҳга миллатни, йўлни бузгай,

Яхшилик ўлмагай, дўстлик ўлим билмас.

 

Яхшилик излабон пайдо бўлар шоир,

Ошинолар ила сойдек тўлар шоир,

Қавмидан ажраб, тириклай ўлар шоир,

Яхшилик ўлмагай, дўстлик ўлим билмас.

2000

* * *

Bu olamda oldingdagi osh omonat,

Bino qo‘ygan qasringdagi tosh omonat,

Shodlig-u ko‘zyosh omonat, bosh omonat,

Yaxshilik o‘lmagay, do‘stlik o‘lim bilmas.

 

Yomonlik dashtida yovlik o‘nar doim,

Ki ayrilsa o‘choqdan qo‘r, so‘nar doim,

O‘t va sham birlashib nurga do‘nar doim,

Yaxshilik o‘lmagay, do‘stlik o‘lim bilmas.

 

Qaro maqsad yuqsa, toza dilni buzgay,

Noahillik solar yurtga, elni buzgay,

Yetaklar chohga millatni, yo‘lni buzgay,

Yaxshilik o‘lmagay, do‘stlik o‘lim bilmas.

 

Yaxshilik izlabon paydo bo‘lar shoir,

Oshinolar ila soydek to‘lar shoir,

Qavmidan ajrab, tiriklay o‘lar shoir,

Yaxshilik o‘lmagay, do‘stlik o‘lim bilmas.

2000

 

 

* * *

— Бири эккан,

Бирови қурган,

Ризқ яратар тўзиб оломон. . .

— Ким ҳў четда ғўдайиб турган?

— У — ўзига ўзи қаҳрамон.

2001

 

 

* * *

— Biri ekkan,

Birovi qurgan,

Rizq yaratar to‘zib olomon. . .

— Kim ho‘ chetda g‘o‘dayib turgan?

— U — o‘ziga o‘zi qahramon.

2001

 

* * *

Шон, бойлик ўткинчи эрса-да,

Нечалар —мансабнинг қурбони.

Мангудир вақт деган жабҳада

Фақат бир «ўликлик» унвони.

 

Бироқ, во ажабки, ҳеч юртда

Биров бу унвонни талашмас.

Бу «мансаб» кўпайган муҳитдан —

Қочарлар, олд-ортга қарашмас.

 

Ҳеч кимга наҳот хуш келмаса

Абадий оромга сайланиш?

Бунчалар даҳшатли бўлмаса

Тупроқдан тупроққа айланиш!

1999

 

* * *

Shon, boylik o‘tkinchi ersa-da,

Nechalar — mansabning qurboni.

Mangudir vaqt degan jabhada

Faqat bir «o‘liklik» unvoni.

 

Biroq, vo ajabki, hech yurtda

Birov bu unvonni talashmas.

Bu «mansab» ko‘paygan muhitdan —

Qocharlar, old-ortga qarashmas.

 

Hech kimga nahot xush kelmasa

Abadiy oromga saylanish?

Bunchalar dahshatli bo‘lmasa

Tuproqdan tuproqqa aylanish!

1999

 

 

Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал

 

Тун пардаси очилар аста,

Чиқиб келар саҳнага қуёш.

Келинчакдек бўлиб ораста,

Гул саломдан кўтаради бош.

Ҳовли гўё ювилган чинни,

Йўллар гўё артилган ойнак.

Қутлаш учун янги бу кунни,

Эл оёққа турар жонсарак. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат.

 

Қаймоқ иси яйратар танни,

Дастурхонда иссиқ кулчалар.

Сув босгандек қақроқ ўзанни

Одамларга тўлар кўчалар.

Асли ҳатто гўдак эмизмоқ

Баробардир оғир юмушга.

Ошиқарлар, юраклар қайноқ,

Биров ишга, биров ўқишга. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат.

 

Дуч келади юзлаб чеҳралар,

Кўпин қайтиб кўрмоқлик маҳол.

Улар дилга яқин нақадар,

Шунинг ўзи туганмас иқбол.

Барчинойлар нигоҳида сир,

Алпомишлар кўзида яшин.

Ёшлик қайтар қалбга сочиб нур,

Эслайсан илк севги оташин. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат.

 

Бир маҳаллар беришган салом,

Энди эса олишар алик.

Тилларида дуо, хуш калом,

Саодатдир ҳатто кексалик.

Кулиб турган мунчоқкўз бола

«Тинчлик» сўзин солар ёдингга.

Сочларингдан эриб оқ тола

Интиласан яна олдинга. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат.

 

Бу юртда алп чинорлар ўсар,

Кўк гумбазлар ўнгу сўлингда.

Бир азага кириб ўтсанг гар,

Сўнг ўнта тўй учрар йўлингда.

Гоҳ бировлартанишар илк бор,

Гоҳ йиғилар эски улфатлар.

Одамзотга дунё бўлмас тор

То мавжуддир ширин суҳбатлар. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат.

 

Бош кўтармас кимдир ишидан,

Кимдир ўйлар улуғ бир режа.

Яна сирли ором қушидай

Қўна бошлар юртимга кеча.

Бугунидан эл кўнгли тўлиб,

Эртанги кун учун тўплар дош.

Анвар шоир чарчоғи бўлиб

Тоғ ортига ёнбошлар қуёш. . .

          Ҳаётнинг ҳар лаҳзаси гўзал,

          Умрнинг ҳар дами ғанимат. . .

2002

 

 

 

Hayotning har lahzasi go‘zal

 

Tun pardasi ochilar asta,

Chiqib kelar sahnaga quyosh.

Kelinchakdek bo‘lib orasta,

Gul salomdan ko‘taradi bosh.

Hovli go‘yo yuvilgan chinni,

Yo‘llar go‘yo artilgan oynak.

Qutlash uchun yangi bu kunni,

El oyoqqa turar jonsarak. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat.

 

Qaymoq isi yayratar tanni,

Dasturxonda issiq kulchalar.

Suv bosgandek qaqroq o‘zanni

Odamlarga to‘lar ko‘chalar.

Asli hatto go‘dak emizmoq

Barobardir og‘ir yumushga.

Oshiqarlar, yuraklar qaynoq,

Birov ishga, birov o‘qishga. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat.

 

Duch keladi yuzlab chehralar,

Ko‘pin qaytib ko‘rmoqlik mahol.

Ular dilga yaqin naqadar,

Shuning o‘zi tuganmas iqbol.

Barchinoylar nigohida sir,

Alpomishlar ko‘zida yashin.

Yoshlik qaytar qalbga sochib nur,

Eslaysan ilk sevgi otashin. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat.

 

Bir mahallar berishgan salom,

Endi esa olishar alik.

Tillarida duo, xush kalom,

Saodatdir hatto keksalik.

Kulib turgan munchoqko‘z bola

«Tinchlik» so‘zin solar yodingga.

Sochlaringdan erib oq tola

Intilasan yana oldinga. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat.

 

Bu yurtda alp chinorlar o‘sar,

Ko‘k gumbazlar o‘ngu so‘lingda.

Bir azaga kirib o‘tsang gar,

So‘ng o‘nta to‘y uchrar yo‘lingda.

Goh birovlar tanishar ilk bor,

Goh yig‘ilar eski ulfatlar.

Odamzotga dunyo bo‘lmas tor

To mavjuddir shirin suhbatlar. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat.

 

Bosh ko‘tarmas kimdir ishidan,

Kimdir o‘ylar ulug‘ bir reja.

Yana sirli orom qushiday

Qo‘na boshlar yurtimga kecha.

Bugunidan el ko‘ngli to‘lib,

Ertangi kun uchun to‘plar dosh.

Anvar shoir charchog‘i bo‘lib

Tog‘ ortiga yonboshlar quyosh. . .

          Hayotning har lahzasi go‘zal,

          Umrning har dami g‘animat. . .

2002

 

* * *

Фоний дунё — Нуҳни сотган жонбозор,

Умринг молдир, ҳар бир лаҳза — жонфуруш.

Ақлингни йиғ, ҳоврингни бос, бўл иқрор:

Бугунинг — буғ,

Эртанг —сароб,

Кечанг —туш.

2005

 

* * *

Foniy dunyo — Nuhni sotgan jonbozor,

Umring moldir, har bir lahza — jonfurush.

Aqlingni yig‘, hovringni bos, bo‘l iqror:

Buguning — bug‘,

Ertang — sarob,

Kechang — tush.

2005

 

* * *

Болаликда чақнаб қароғим,

«Она!» дедим ёйганча қулоч.

«Ёрим!» дедим йигитлик чоғим,

«Юрти-и-м. . . » дедим

Қорга дўнгач соч.

2006

 

 

* * *

Bolalikda chaqnab qarog‘im,

«Ona!» dedim yoygancha quloch.

«Yorim!» dedim yigitlik chog‘im,

«Yurti-i-m. . . » dedim

Qorga do‘ngach soch.

2006

 

Шоирлик назарияси

 

Шоирда туғмадир шиддат ва оташ,

Икки нарса уни синдирар азал:

Бири — олишувдан ўлгудек чарчаш,

Иккинчиси эса —шунчаки амал.

2005

 

Shoirlik nazariyasi

 

Shoirda tug‘madir shiddat va otash,

Ikki narsa uni sindirar azal:

Biri — olishuvdan o‘lgudek charchash,

Ikkinchisi esa — shunchaki amal.

2005

 

 

Юртингни бой қил

                   Афсуски, бугунги бойларимиз пулла -

          рини янги иш ўринлари ташкил этишга

          эмас, ҳашаматли уйлар қуриш, катта

          тўйлар қилиш, қатор-қатор машиналар

          олиш кабиларга сарфлашмоқда. . .

                             (Радиодаги бир суҳбатдан).

 

Бизлар ўткинчимиз, юрт эса мангу,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

Десанг — халқим асло кўрмасин қайғу,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

 

Оламга довруғли хазина йиғсанг,

Етти пуштга етар, ё етмас, билсанг,

Минг авлодим камлик кўрмасин десанг,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

 

Зоти асл бойда маърифат бўлгай,

Кўнглида эзгулик, орият бўлгай,

Эзгу ишнинг умри беадад бўлгай,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

 

Гадолар сардори бўлганми машҳур,

Ғариб элнинг ҳатто пошшоси масрур,

Юрмоқни истасанг жаҳонда мағрур,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

 

Еримни ёғийлар олмасин десанг,

Топганим душманга қолмасин десанг,

Фарзандимга кишан солмасин десанг,

Ўзингни бой қилма, юртингни бой қил.

1999

 

Yurtingni boy qil

                   Afsuski, bugungi  boylarimiz  pullarini

          yangi  ish  o‘rinlari  tashkil  etishga  emas,

          xashamatli  uylar  qurish,  katta  to‘ylar

          qilish, qator-qator mashinalar olish kabilarga

          sarflashmoqda. . .

                             (Radiodagi bir suhbatdan).

 

Bizlar o‘tkinchimiz, yurt esa mangu,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

Desang — xalqim aslo ko‘rmasin qayg‘u,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

 

Olamga dovrug‘li xazina yig‘sang,

Yetti pushtga yetar, yo yetmas, bilsang,

Ming avlodim kamlik ko‘rmasin desang,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

 

Zoti asl boyda ma’rifat bo‘lgay,

Ko‘nglida ezgulik, oriyat bo‘lgay,

Ezgu ishning umri beadad bo‘lgay,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

 

Gadolar sardori bo‘lganmi mashhur,

G‘arib elning hatto poshshosi masrur,

Yurmoqni istasang jahonda mag‘rur,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

 

Yerimni yog‘iylar olmasin desang,

Topganim dushmanga qolmasin desang,

Farzandimga kishan solmasin desang,

O‘zingni boy qilma, yurtingni boy qil.

1999

 

Ғазал шаклидаги шеърлар

 

Юлдузчагинам, чеҳрангга зуҳрони яширма,

Дуррангда тўсиб кўздаги ҳиллони яширма.

 

Олча дудоғингда асир, олма — юзингда,

Қизғанибон кўксингга хурмони яширма.

 

Суратга дўнар турфа чечаклар либосингда,

Мавжин қотириб сочингга дарёни яширма.

 

Бағринг боғида зора ҳаловат топақолсам,

Куйдирги бўлиб жонима саҳрони яширма.

 

Шунча тароват ила тор ўлди бу олам,

Дунёйим ўзинг, васлингга дунёни яширма.

 

Гар севги сени айлади сўз заргари, шоир,

Шеърингга сира қалбаки тиллони яширма.

2003

 

G‘azal shaklidagi she’rlar

Yulduzchaginam, chehrangga zuhroni yashirma,

Durrangda to‘sib ko‘zdagi hilloni yashirma.

 

Olcha dudog‘ingda asir, olma — yuzingda,

Qizg‘anibon ko‘ksingga xurmoni yashirma.

 

Suratga do‘nar turfa chechaklar libosingda,

Mavjin qotirib sochingga daryoni yashirma.

 

Bag‘ring bog‘ida zora halovat topaqolsam,

Kuydirgi bo‘lib jonima sahroni yashirma.

 

Shuncha tarovat ila tor o‘ldi bu olam,

Dunyoyim o‘zing, vaslingga dunyoni yashirma.

 

Gar sevgi seni ayladi so‘z zargari, shoir,

She’ringga sira qalbaki tilloni yashirma.

2003

 

* * *

Лаъл ўзин нарху навосин ё билар, ё билмагай,

Бу санам ҳуснин баҳосин ё билар, ё билмагай.

 

Бор гўзаллар шоҳидурки ўзи ондин бехабар,

Кўйида мендек гадосин ё билар, ё билмагай.

 

Нега рангим заъфарондир кўрганида англамас,

Бошима солган жафосин ё билар, ё билмагай.

 

Бир боқиб жону жигимга солди ўтли эҳтирос,

Ўзи у ишқ эҳтиросин ё билар, ё билмагай.

 

Эс-ҳушимдин айрилиб оввора юрсам кулмангиз,

Ки Жунун қилган хатосин ё билар, ё билмагай.

 

Гар шифо излаб келибсан хастадил э шоиро,

Бу табиб дардинг давосин ё билар, ё билмагай.

2004

 

 

* * *

La’l o‘zin narxu navosin yo bilar, yo bilmagay,

Bu sanam husnin bahosin yo bilar, yo bilmagay.

 

Bor go‘zallar shohidurki o‘zi ondin bexabar,

Ko‘uyida mendek gadosin yo bilar, yo bilmagay.

 

Nega rangim za’farondir ko‘rganida anglamas,

Boshima solgan jafosin yo bilar, yo bilmagay.

 

Bir boqib jon-u jigimga soldi o‘tli ehtiros,

O‘zi u ishq ehtirosin yo bilar, yo bilmagay.

 

Es-hushimdin ayrilib ovvora yursam kulmangiz,

Ki Junun qilgan xatosin yo bilar, yo bilmagay.

 

Gar shifo izlab kelibsan xastadil e shoiro,

Bu tabib darding davosin yo bilar, yo bilmagay.

2004

 

 

* * *

Чақчақа қиз таманноланиб,

Чиқди чаманга ороланиб.

Бошга кийиб қўқони дўппи,

Шевасида бухороланиб.

 

Ҳар қадами — қаддига матлаб,

Ўпди чечак, пойини қутлаб,

Ўтса хиёл атрини ҳидлаб

Қолди қизилгул ҳаволаниб.

 

Ёноқлари ғунчани ёқди,

Кўргали сув тескари оқди,

Сувдаги ўз аксига боқди

Қиз ўзига тасанноланиб.

 

Пошнаси кокилга илингай,

Бол еса кўксинда кўрингай,

Сийнаси нозикки, тилингай —

Кўз қадашимдан яроланиб.

 

Бўлса у қиз самони моҳи,

Биз-да назм мулкини шоҳи,

Боқиб бирон гўзалга гоҳи

Мадҳ этамиз фуқароланиб.

2004

* * *

Chaqchaqa qiz tamannolanib,

Chiqdi chamanga orolanib.

Boshga kiyib qo‘qoni do‘ppi,

Shevasida buxorolanib.

 

Har qadami — qaddiga matlab,

O‘pdi chechak, poyini qutlab,

O‘tsa xiyol atrini hidlab

Qoldi qizilgul havolanib.

 

Yonoqlari g‘unchani yoqdi,

Ko‘rgali suv teskari oqdi,

Suvdagi o‘z aksiga boqdi

Qiz o‘ziga tasannolanib.

 

Poshnasi kokilga ilingay,

Bol yesa ko‘ksinda ko‘ringay,

Siynasi nozikki, tilingay —

Ko‘z qadashimdan yarolanib.

 

Bo‘lsa u qiz samoni mohi,

Biz-da nazm mulkini shohi,

Boqib biron go‘zalga gohi

Madh etamiz fuqarolanib.

2004

 

Эски саҳна

 

                   Бу дунёда ҳамма артис,

          деган гапни  шоиринг зап топиб

          айтган-да. Ўйлаб қарасам,

          менам кў-ў-п артисликлар

          қипман. . .

                   (Уста Абдуқаҳҳор сўзидан. )

 

Бу дунёда ҳамма жой саҳна,

Бу дунёда ҳаммамиз артис.

Дам сахий —сиз,

Мен —тубан зиқна,

Дам одил — мен, ёвуз эса —сиз.

 

Саҳнада биз доим ёнма-ён,

Гоҳ алмашар зумда ўрнимиз.

Сохта инграб,

Кулдириб ёлғон,

Қизармайди ҳатто бурнимиз.

 

Биров куйлар фалсафий ўлан,

Биров луқма ташламоқ бўлар.

Биров

Гўзал ҳайқириқ билан

Оломонни бошламоқ бўлар.

 

Кимдир солар фикримга рахна,

Ким учундир ўйиним қалтис.

Тураверар бир жойда саҳна,

Ўйнайверар

Галма-гал артис.

 

Гар жазава юқса барига,

Ёппа жаврар, тинглагувчи кам.

Чанги чиқиб,

Фазо қаърига

Ғарқ бўлишга сал қолар олам.

 

Минг шукурки,

Биз — аҳли ўжар

Жар лабига терилсак гоҳо,

Ҳақ амри-ла саҳнага чиқар

Чин истеъдод, ҳақиқий даҳо.

 

Даҳо баҳсни бир четга суриб,

«Тингланг!» сўзин михлар заминга.

Бундай дамда

Саҳнада туриб

Айланамиз томошабинга.

2001

 

Eski sahna

 

                   Bu dunyoda hamma artis,

          degan gapni shoiring zap topib

          aytgan-da. O‘ylab qarasam,

          menam ko‘-o‘-p artisliklar qipman. . .

                   (Usta Abduqahhor so‘zidan. )

 

Bu dunyoda hamma joy sahna,

Bu dunyoda hammamiz artis.

Dam saxiy — siz,

Men — tuban ziqna,

Dam odil — men, yovuz esa — siz.

 

Sahnada biz doim yonma-yon,

Goh almashar zumda o‘rnimiz.

Soxta ingrab,

Kuldirib yolg‘on,

Qizarmaydi hatto burnimiz.

 

Birov kuylar falsafiy o‘lan,

Birov luqma tashlamoq bo‘lar.

Birov

Go‘zal hayqiriq bilan

Olomonni boshlamoq bo‘lar.

 

Kimdir solar fikrimga raxna,

Kim uchundir o‘yinim qaltis.

Turaverar bir joyda sahna,

O‘ynayverar

Galma-gal artis.

 

Gar jazava yuqsa bariga,

Yoppa javrar, tinglaguvchi kam.

Changi chiqib,

Fazo qa’riga

G‘arq bo‘lishga sal qolar olam.

 

Ming shukurki,

Biz — ahli o‘jar

Jar labiga terilsak goho,

Haq amri-la sahnaga chiqar

Chin iste’dod, haqiqiy daho.

 

Daho bahsni bir chetga surib,

«Tinglang!» so‘zin mixlar zaminga.

Bunday damda

Sahnada turib

Aylanamiz tomoshabinga.

2001

* * *

— Янги аср!!!

— Янги аср?

Янги хона. . . эски қаср. . .

2001

 

* * *

— Yangi asr!!!

— Yangi asr?

Yangi xona. . . eski qasr. . .

 2001

 

Улуғ Ганди

 

Кўмилмади Маҳатма ерга,

Чунки Ердан катта эди у. . .

Бир шоир «Оҳ, отам!» деди-ю,

Сиғдиролди тўрт сатр шеърга.

2003

 

Ulug‘ Gandi

 

Ko‘milmadi Mahatma yerga,

Chunki Yerdan katta edi u. . .

Bir shoir «Oh, otam!» dedi-yu,

Sig‘diroldi to‘rt satr she’rga.

2003

 

Алаҳсираш

 

                   Набирам Абдуллажон хотирасига

 

 

Қодирий тасвири — ҳазин. . .

Ёнида —

Бошқа бир Абдулла — ғўр кетган гўдак.

Мерос қолмиш ундан укажонига

Азаранг кўк кўйлак, тафтга зор йўргак.

 

Ихранар қария,

Ичдаги йиринг —

Лабидан ёстиққа тўкилганича.

Кўзи очиқ ухлар набирасининг —

Каттакон расмига тикилганича.

 

Ўлиб ётган эмиш тушида ўзи,

Марҳум набираси тирик турганмиш.

Жажжи тирноқларда ерга из чизиб,

Гиргиттон эмаклаб

Йиғлаб юрганмиш.

 

Тер сачратиб

Сапчиб уйғонди бобо,

Тўсатдан узилди суратли эртак.

Қаердадир (қўшни ҳовлидами ё),

Биғиллаб-биғиллаб йиғларди гўдак.

 

Деворни қўпориб ўтиб, болани —

«Жоним!» деб бағрига босгиси келди.

Чарчоқдан донг қотган шўрлик онани. . .

Воажаб!

Негадир. . . осгиси келди. . .

2005

 

Alahsirash

 

                   Nabiram Abdullajon xotirasiga

 

Qodiriy tasviri — hazin. . .

Yonida —

Boshqa bir Abdulla — g‘o‘r ketgan go‘dak.

Meros qolmish undan ukajoniga

Azarang ko‘k ko‘ylak, taftga zor yo‘rgak.

 

Ixranar qariya,

Ichdagi yiring —

Labidan yostiqqa to‘kilganicha.

Ko‘zi ochiq uxlar nabirasining —

Kattakon rasmiga tikilganicha.

 

O‘lib yotgan emish tushida o‘zi,

Marhum nabirasi tirik turganmish.

Jajji tirnoqlarda yerga iz chizib,

Girgitton emaklab

Yig‘lab yurganmish.

 

Ter sachratib

Sapchib uyg‘ondi bobo,

To‘satdan uzildi suratli ertak.

Qayerdadir (qo‘shni hovlidami yo),

Big‘illab-big‘illab yig‘lardi go‘dak.

 

Devorni qo‘porib o‘tib, bolani —

«Jonim!» deb bag‘riga bosgisi keldi.

Charchoqdan dong qotgan sho‘rlik onani. . .

Voajab!

Negadir. . . osgisi keldi. . .

2005

 

* * *

Зимистон. . .

          сирли туш. . .

Жимлик. . . ой. . . юлдуз —

Шеърларимга бозор қурмишдир нечун?

Мени танг рўзғорга қул этди Кундуз,

Мени шоир қилиб етиштирди Тун!

2006

 

* * *

Zimiston. . .

          sirli tush. . .

Jimlik. . . oy. . . yulduz —

She’rlarimga bozor qurmishdir nechun?

Meni tang ro‘zg‘orga qul etdi Kunduz,

Meni shoir qilib yetishtirdi Tun!

2006

 

Абадий гулзор

Тикан ичди қонимни,

Бармоғимни яралаб.

Учавердим аридек,

Бир қизга гул саралаб. . .

 

Қайтдим ўша гулзорга,

Сочимга оқ оралаб.

. . . Атиргулнинг ортида

Ажал турар мўралаб.

2006

 

 

 

Abadiy gulzor

 

Tikan ichdi qonimni,

Barmog‘imni yaralab.

Uchaverdim aridek,

Bir qizga gul saralab. . .

 

Qaytdim o‘sha gulzorga,

Sochimga oq oralab.

. . . Atirgulning ortida

Ajal turar mo‘ralab.

2006

 

Турмуш мувозанати

 

Эри ишдан соғ қайтмагунча,

Аёл учун қуёш ботмайди.

Хотин сайраб уйғотмагунча,

Эркак учун ҳеч тонг отмайди. . .

 

Жуда оддий. . . жуда илоҳий. . .

2006

 

Turmush muvozanati

 

Eri ishdan sog‘ qaytmaguncha,

Ayol uchun quyosh botmaydi.

Xotin sayrab uyg‘otmaguncha,

Erkak uchun hech tong otmaydi. . .

 

Juda oddiy. . . juda ilohiy. . .

2006

 

Игнабарг шеърлар

 

Ёв сўкинар. . . демак, чекинар.

* * *

Хотира — энг барқарор ҳайкал.

* * *

Ҳалок қилди уни. . .  хушхабар.

* * *

Оқденгизга Қорақум — божа.

* * *

Қарироқ-ку  неваранг сендан!

* * *

Эриб кетди баҳорда. . . пулим.

* * *

«Узат!» деди ўлишдан олдин.

* * *

Қабринг узра ваъз айтди ёвинг.

* * *

Ватанимга оёқ ювиб кир!

2004

 

Ignabarg she’rlar

 

Yov so‘kinar. . . demak, chekinar.

* * *

Xotira — eng barqaror haykal.

* * *

Halok qildi uni. . .  xushxabar.

* * *

Oqdengizga Qoraqum — boja.

* * *

Qariroq-ku nevarang sendan!

* * *

Erib ketdi bahorda. . . pulim.

* * *

«Uzat!» dedi o‘lishdan oldin.

* * *

Qabring uzra va’z aytdi yoving.

* * *

Vatanimga oyoq yuvib kir!

2004

 

Гирей хоним

                   Америкалик Гирей хоним юртимиз -

          да бўлиб, ўзи ўрганган ўзбекча

          рақсларни ўйнаб берди.

 

Этарда ўзбекнинг қалбин намоён

Ўзбекнинг ўзидан ўтолмас ҳеч ким.

Ўзбекка ўйиндош бўлмоқлик осон,

Дарддошликка аммо чидолмас ҳеч ким.

 

Хоним, бошингиздан гул сочай тўп-тўп,

Лек ўртар барибир кўнглим бир алам:

Ўзбекнинг қувончин ўргангувчи кўп,

Ўзбекнинг дардини тинглагувчи кам.

1995

 

Girey xonim

 

                   Amerikalik Girey xonim yurtimizda

          bo‘lib, o‘zi o‘rgangan o‘zbekcha

          raqslarni o‘ynab berdi.

 

Etarda o‘zbekning qalbin namoyon

O‘zbekning o‘zidan o‘tolmas hech kim.

O‘zbekka o‘yindosh bo‘lmoqlik oson,

Darddoshlikka ammo chidolmas hech kim.

 

Xonim, boshingizdan gul sochay to‘p-to‘p,

Lek o‘rtar baribir ko‘nglim bir alam:

O‘zbekning quvonchin o‘rganguvchi ko‘p,

O‘zbekning dardini tinglaguvchi kam.

1995

 

* * *

Замон сенга турса чап,

Сен замонга боқавер.

Замонни гоҳ олқишлаб,

Ўз йўлингдан оқавер.

1999

 

* * *

Zamon senga tursa chap,

Sen zamonga boqaver.

Zamonni goh olqishlab,

O‘z yo‘lingdan oqaver.

1999

 

 

 

 

 

* * *

Давр сурдим ҳисдан гап тўқиб,

Ҳа, ошимни роса ошадим.

Яшамадим тангридан қўрқиб,

Мен тангримни севиб яшадим.

1999

 

* * *

Davr surdim hisdan gap to‘qib,

Ha, oshimni rosa oshadim.

Yashamadim tangridan qo‘rqib,

Men tangrimni sevib yashadim.

1999

 

* * *

Қайнаб қадам бос, ўғлон,

Бор дунёни ҳуркитиб.

Йўл пойлайвер тун-азон,

Кафтга узук беркитиб.

          Сен гуллайсан эртага,

          Мен-чи, кеча сўлганман.

          Сен кутган у ойқизни

          Мен кузатиб бўлганман.

 

Ёшлик учқур бир каптар,

Ёшлик қадрин бошдан бил.

Келса ўнқир-чўнқирлар,

Асабингни тошдан қил.

          Сен гуллайсан эртага,

          Мен-чи, кеча сўлганман.

          Сен кўрмаган чоҳларга

          Мен йиқилиб бўлганман.

 

Ростни ажрат ёлғондан,

Сўндирмагил шаҳдингни.

Бу ғирромчи даврондан

Юлиб ол ўз бахтингни.

          Сен гуллайсан эртага,

          Мен-чи, кеча сўлганман.

          Сен излаган толени

          Мен йўқотиб бўлганман.

 

Айрилганда чидамдан,

Сўзларимдан куч олгин.

Ғирт алдоқчи оламдан

Мен учун ҳам ўч олгин.

          Сен яшайсан эрта ҳам,

          Мен-чи, кеча ўлганман.

          Сенга сирли бу уйни

          Мен титкилаб бўлганман.

2000

 

* * *

Qaynab qadam bos, o‘g‘lon,

Bor dunyoni hurkitib.

Yo‘l poylayver tun-azon,

Kaftga uzuk berkitib.

          Sen gullaysan ertaga,

          Men-chi, kecha so‘lganman.

          Sen kutgan u oyqizni

          Men kuzatib bo‘lganman.

 

Yoshlik uchqur bir kaptar,

Yoshlik qadrin boshdan bil.

Kelsa o‘nqir-cho‘nqirlar,

Asabingni toshdan qil.

          Sen gullaysan ertaga,

          Men-chi, kecha so‘lganman.

          Sen ko‘rmagan chohlarga

          Men yiqilib bo‘lganman.

 

Rostni ajrat yolg‘ondan,

So‘ndirmagil shahdingni.

Bu g‘irromchi davrondan

Yulib ol o‘z baxtingni.

          Sen gullaysan ertaga,

          Men-chi, kecha so‘lganman.

          Sen izlagan toleni

          Men yo‘qotib bo‘lganman.

 

Ayrilganda chidamdan,

So‘zlarimdan kuch olgin.

G‘irt aldoqchi olamdan

Men uchun ham o‘ch olgin.

          Sen yashaysan erta ham,        

          Men-chi, kecha o‘lganman.

          Senga sirli bu uyni       

          Men titkilab bo‘lganman.

2000

 

 

Тентаклар ўйини

 

Замбараклар ҳануз айтмоқда ўлан,

Милтиқлар мадҳ этар

Бедаволикни.

Африка олишар Африка билан,

Осиёлик сўяр осиёликни.

 

Бомбага айланиб

Ажал жон ўрар

Ҳатто Оврўпонинг болқонларида.

Нашаванд аскарлар рақс тушиб юрар

Одам суягининг толқонларида.

 

Рақс тушар

Кексаю аёлни туйиб,

Оғзидан қон пуркаб чирқирар гўдак. . .

Буларнинг барини ўйинга йўйиб,

Пул тикиб томоша қилар бир тентак.

2005

 

Tentaklar o‘yini

 

Zambaraklar hanuz aytmoqda o‘lan,

Miltiqlar madh etar

Bedavolikni.

Afrika olishar Afrika bilan,

Osiyolik so‘yar osiyolikni.

 

Bombaga aylanib

Ajal jon o‘rar

Hatto Ovro‘poning bolqonlarida.

Nashavand askarlar raqs tushib yurar

Odam suyagining  tolqonlarida.

 

Raqs tushar

Keksa-yu ayolni tuyib,

Og‘zidan qon purkab chirqirar go‘dak. . .

Bularning barini o‘yinga yo‘yib,

Pul tikib tomosha qilar bir tentak.

2005

 

* * *

Шоир кезаверди,

Кезаверди. . .

Ақли ўсаверди.

 

Шоир сезаверди,

Сезаверди. . .

Ақли озаверди!

2006

 

* * *

Shoir kezaverdi,

Kezaverdi. . .

Aqli o‘saverdi.

 

Shoir sezaverdi,

Sezaverdi. . .

Aqli ozaverdi!

2006

 

* * *

— Кимсан?

— Оллоҳнинг ердаги омонати.

— Қаерда туғилгансан?

— Дадам кўмилган жойда.

— Маълумотинг?

— Ўрта—Навоийхон.

— Касбинг?

— Ўзбекчилик.

— Тақдирланганмисан?

— Эгам бешта ўғил берган.

— Жазоларинг борми?

— Шеърлар ёзганман.

— Энг таянган дўстинг?

— Тамаки.

— Энг қабиҳ душманинг?

— Касаллик.

— Соғлик ўзи нима?

— Интизомсизлик.

— Нимадан ҳузурланасан?

— Кўнгил овлашдан.

— Нимадан қўрқасан?

— Боламга иснод келтиришдан.

— Нима бемаза?

— Ватансизлик.

— Нима ширин?

— Қутулиш.

— Ҳаётнинг маъноси?

— Мажбурийлик.

— Ўлимнинг маъноси?

— Жой бўшатмоқ.

— Армонинг борми?

— Бургут эмас, қалдирғочман.

— Юпанчинг?

— Читтаклардан баландроқда учдим-ку!

— Энг тўкис таржимаи ҳолинг?

— Келдим. Ёздим. Кетдим.

1990

 

 

* * *

— Kimsan?

— Ollohning yerdagi omonati.

— Qayerda tug‘ilgansan?

— Dadam ko‘milgan joyda.

— Ma’lumoting?

— O‘rta—Navoiyxon.

— Kasbing?

— O‘zbekchilik.

— Taqdirlanganmisan?

— Egam beshta o‘g‘il bergan.

— Jazolaring bormi?

— She’rlar yozganman.

— Eng tayangan do‘sting?

— Tamaki.

— Eng qabih dushmaning?

— Kasallik.

— Sog‘lik o‘zi nima?

— Intizomsizlik.

— Nimadan huzurlanasan?

— Ko‘ngil ovlashdan.

— Nimadan qo‘rqasan?

— Bolamga isnod keltirishdan.

— Nima bemaza?

— Vatansizlik.

— Nima shirin?

— Qutulish.

— Hayotning ma’nosi?

— Majburiylik.

— O‘limning ma’nosi?

— Joy bo‘shatmoq.

— Armoning bormi?

— Burgut emas, qaldirg‘ochman.

— Yupanching?

— Chittaklardan balandroqda uchdim-ku!

— Eng to‘kis tarjimayi holing?

— Keldim. Yozdim. Ketdim.

1990

 

 

 

* * *

Туғилдингми —самар қолдир,

Ўзлигингдан хабар қолдир:

Хоқон эрсанг, шаҳар қолдир,

Зобит эрсанг, зафар қолдир,

Олим эрсанг, асар қолдир,

Ҳофиз эрсанг, лапар қолдир,

Чўпон эрсанг, отар қолдир,

Косиб эрсанг, ҳунар қолдир. . .

Лоақал тинч рўзғор қуриб,

Юртингга бир аскар қолдир.

2003

 

* * *

Tug‘ildingmi — samar qoldir,

O‘zligingdan xabar qoldir:

Xoqon ersang, shahar qoldir,

Zobit ersang, zafar qoldir,

Olim ersang, asar qoldir,

Hofiz ersang, lapar qoldir,

Cho‘pon ersang, otar qoldir,

Kosib ersang, hunar qoldir. . .

Loaqal tinch ro‘zg‘or qurib,

Yurtingga bir askar qoldir.

2003

* * *

Яшар ўз ўй-дарди аро,

Ҳар бир шеърим — бир фуқаро.

Бор шеъримни сафга тиздим:

Мустақил бир хонлик туздим!

2004

 

* * *

Yashar o‘z o‘y-dardi aro,

Har bir she’rim — bir fuqaro.

Bor she’rimni safga tizdim:

Mustaqil bir xonlik tuzdim!

2004

 

 

 

* * *

Биласан-ку, вақтим зиқ,

Бор, кўчага ўзинг чиқ,

Янги дўстлар топ, шеърим. . .

2004

 

* * *

Bilasan-ku, vaqtim ziq,

Bor, ko‘chaga o‘zing chiq,

Yangi do‘stlar top, she’rim. . .

2004

 

МУАЛЛИФДАН СЎНГСЎЗ

 

Йигит қирқида қирчиллайди, дейишади. Шунга қарамай, мен йигитлик

давримни ўттиз беш йиллик умрим билан белгилаб, китобимнинг биринчи

қисмига 1982 йилгача битилган шеърларимни киритдим. Тошкентга 1981

йилнинг иккинчи ярмида кўчиб келганимни назарда тутсак, бу бўлимдаги

шеърларнинг деярли барчаси Олтиариқда тўқилган бўлиб чиқади.

Шоирчиликни Полосондаги мактабда бошлаган эсамда, уч йиллик ҳарбий

хизматдан 22 ёшимда қайтганимдан кейингина, ижодга астойдилроқ берилдим.

Бу 1970 йилнинг бошлари эди.

Ўшанда дадамизни эрта йўқотган оиламизнинг тўнғич ўғлони бўлганим учун,

тирикчилик ташвишларидан зўрға вақт орттириб, кўпроқ тунлари ёзардим.

Шеърларни тугатардим-у, бўялиб кетган бу чиқиндисимон қоғозларни онамми,

хотинимми билмай тутантириқ қилиб юборишидан ёки болаларим йиртиб

ўйнашларидан чўчиб, ҳали сиёҳи қуримасданоқ дафтарга кўчирардим, устидан

яна бир кўриб чиқишга фурсат кам топиларди. Шу боис, бу тўпламни тайёрлаётиб,

эски шеърларимдан бир нечасининг у ер-бу ерига шоша-пиша қалам тегизиб

ўтишимга тўғри келди.

Китобнинг иккинчи қисмига киритилган шеърларим Тошкентда дунёга келган. Бу

ерда ҳам турмушим енгил кечгани йўқ, аммо қишлоқдагидан кўра анча

бемалолгарчиликда яшадим. Энг муҳими — бошкентдаги қайноқ ижодий муҳитнинг

имкон қадар ичида бўлдим, бошим тезроқ пиша бошлади, дунёқарашим бир мунча

кенгайди,  айрим масалаларда фикрларим тугалай ўзгарди,  бошқачароқ одамга

айлана бордим. Буларнингшоирлигимга кўпроқ нафи тегдими, зиёними, ҳозиргача

аниқ билолмайман. Сезганим шуки, эсим қанча кўпайса, бевош туйғуларимга жой

шунча тораяверди.

Қишлоқда асосий диққатимни ёзишга қаратдим, шаҳарда асосан китоб чиқаришни

ўйладим. Қишлоқда юрагимдан туғилганларини ёзишга кўпроқ ўргангандим,  

шаҳарда гоҳ буюртмаларни бажардим, гоҳ қалам пулига берилиб, ўзимни «харидоргир»

мавзуларга урдим.

Ижодимнинг энг катта қисмини болаларга аталган шеърларим, достонларим, ҳикояларим,

қиссаларим, пьесаларим ташкил этади. Катталар учун ҳажвиялар,       ҳангомалар, уста

Гулмат ва Кулкул афанди туркумига кирувчи ҳазил ғазаллар битганман. Шуларни чоп  

этишга берилиб кетиб, катталарга бағишланган жиддий шеърларимни китоб қилишни

беихтиёр орқага суравердим. Бу жанрдаги биттаю битта китобим «Кетмагил» номи билан

1985 йилда нашр этилганини ҳисобга олсак, ана-мана деб юриб, йигирма йилдан ошиқроқ

муддатни ўтказиб юборибман. Ушбу китобнинг сал семиз бўлиб чиқишига ана шу узоқ

танаффус сабабчи шекилли — анча шеър йиғилиб қолганди.

Умид қиламанки, жайдари йигитлик чоғимдаги болаларча зардабозликлар-у, майда

ўчакишувчанликлар, суюлма шайдоликлар-у, телбаёна дил изҳорлари, ғўр шоирчаларга

хос чиранчоқликлар-у, ҳашаки мушоҳадабозликлар «иллат»ига, чўзма-чўзарлигу

қайтариқларга азиз китобхонларим ўта кечиримлилик билан ёндоша оладилар. Чекка

қишлоқда ўз қобиғига ўраниб яшаган ёзармоннинг эплаб-сеплагани шу бўлса, на илож?

Балки, пойтахтдаги ҳаётда ҳам ярқ этарли даражада ўзгармагандирман. Агар шундай

туюлса, буни суяк қотгандан кейин чалпак ҳам фойдасиз, калтак ҳам, деган нақлга йўйиб

қўяқолган маъқул.

Мен учун ҳузурбахш юпанч шуки —шеърларим орқали юртдошларимга гоҳ дарддош,

гоҳ завқдош бўлишга, кўнглимда борини яширмай тўкиб солишга қўлимдан келганича

уриндим. Лоақал бир-иккитагина мисрам шеърхоннинг           қалбида нозик бир тебраниш

ҳосил қилолса, дунёга келиб топган энг чўнг саодатим шудир. Қисқаси, қавмимдан сир

сақлашни сира ўрганолмадим. Буни «шоирчилик» дейдилар. . .

 

Анвар Обиджон.